Ο Αλέξης Σταμάτης μιλά με αφορμή την "Κυριακή" του...

...το νέο του βιβλίο , στην Λίνα Φυτιλή και στον Αντώνη-Μάριο Παπαγιώτη , αποκλειστικά για το PRESS-GR Μέρος ΙI (Διαβάστε εδώ το Μέρ...

...το νέο του βιβλίο, στην Λίνα Φυτιλή και στον Αντώνη-Μάριο Παπαγιώτη, αποκλειστικά για το PRESS-GR

Μέρος ΙI

(Διαβάστε εδώ το Μέρος Ι)

To τελευταίο βιβλίο σας μοιάζει καταραμένα προφητικό. Μεταξύ άλλων, υπάρχει ένας τρομερός "Δανειστής" που δανείζει με όρους εκπληκτικά γνώριμους στους Έλληνες πια. Ποιό θεωρείτε ως το μεγαλύτερο δάνειο της ανάγνωσης του βιβλίου στον αναγνώστή του;
Κοιτάξτε, εγώ έγραψα το βιβλίο αυτό από τις 7 Οκτωβρίου ως τις αρχές Ιανουαρίου. Δεν υπήρχε τότε καμία συζήτηση αναφορικά με ΔΝΤ και δανεισμό. Ήμασταν στην εποχή του «λεφτά υπάρχουν» και λίγο πιο μετά. Έχω ακούσει αναγνώστες σαν μου λένε πως έχω γράψει μια αλληγορία του δανεισμού. Επειδή ως συγγραφέας, δεν γράφω με «προγραμματικές δηλώσεις», πρέπει να πω ότι αυτό δεν έγινε «επίτηδες». Προέκυψε μέσα από τα συμβάντα του βιβλίου. Φαίνεται πως όντως υπήρξε ένα είδος «καταραμένης» προφητείας.
Όσο για το βιβλίο, δεν το θεωρώ ποτέ ως δάνειο. Μάλλον ως δώρο το βλέπω. Δώρο του αναγνώστη που...
μου κάνει τη τιμή, τη χάρη να μπει στην ιστορία μου.

Στη "Κυριακή", ο ήρωάς σας αναφέρει ότι "το χειρότερο εμπόριο γίνεται στο μυαλό". Ποιοί και πώς σήμερα προσπαθούν να εμπορευθούν το (και στο) μυαλό σας;
Το δικό μου ευτυχώς δεν έχει υποστεί κερδοσκοπικές επιθέσεις! Η φράση αυτή πάει άλλου: στις μιρκοσυμφωνίες, στις μίζες, στα παιχνίδια και στους συμβιβασμούς που κάνει ένας άνθρωπος με τη συνείδηση του.

Τι συναισθήματα σας προκαλεί η εικόνα του πάλαι ποτέ ιστορικού κέντρου της πόλης των Αθηνών, που αποτελεί και το σκηνικό του βιβλίου σας;
Το αθηναϊκό τοπίο είναι ένας πληγωμένος, άλλα και ταυτόχρονα, ένας πολύ ενδιαφέρον χώρος. Η Αθήνα είναι μια πόλη, σε τελευταία ανάλυση, ειλικρινής. Δεν ποζάρει, δεν καμώνεται κάτι άλλο. Δεν υποδύεται τίποτα παρά αυτό που είναι. Και σήμερα είναι μια ανοιχτή πληγή. Όλα τα δεινά άλλα και τα καλά της χώρας είναι αποτυπωμένα πάνω της. Αλλά δεν είναι απλά ένα τοπίο. Μιλάει. Η πόλη αυτή μιλάει κι αφήνει πίσω της ένα περίσσευμα σημασιών να αιωρείται παντού, στους δρόμους, στα κτίρια, στους ακάλυπτους. Αν ήμουν πολιτικός θα την μελετούσα. Είναι το ακαριαίο αποτύπωμα των πάντων. Και παίζει σε όλες τις «πίστες», από άλγεβρα μέχρι φωτιά. Τα λέει όλα η πόλη, άλλα ποιος την ακούει.

Ποιες είναι σήμερα οι άμυνες του συγγραφέα; Έχει προκαλέσει βλάβες στον οργανισμός σας ο μακροχρόνιος εθισμός στη γραφή;
Βλάβες είχε προκαλέσει στον οργανισμό μου ο εθισμός σε άλλα πράγματα! Η γραφή ίσα ίσα τους εθισμούς τους θεραπεύει. Όσο για τις άμυνες ενός συγγραφέα, η άμυνα προϋποθέτει επίθεση. Ακόμα και μια ιδιαίτερα αρνητική κριτική να πάρεις, δεν την θεωρώ επίθεση, αντίθετα, εάν έχεις ανοιχτό μυαλό, μπορείς να αντλήσεις και ευεργετικά συμπεράσματα και να προχωρήσεις ως δημιουργός. Αν μιλάτε για επιθέσεις «κάτω από τη ζώνη», που μερικές φορές όντως συμβαίνουν στον «περί του βιβλίου χώρου», ειδικά σε μια χώρα όπως στην Ελλάδα, αυτές αφορούν άτομα που εμφορούνται από άλλου είδους κίνητρα. Εμμονικούς υβριστές, τρολ του χώρου. Κάτι που σημαίνει προβληματικούς ψυχισμούς. Τέτοια άτομα τα λυπάμαι και ενίοτε τα αντιμετωπίζω και με συμπάθεια, μια ο τρόπος που κινούνται και ο χρόνος που σπαταλούν στην έμμονη αποκαλύπτει βαθιές ελλείψεις σε ζωτικά ζητήματα. Αν δηλαδή είχαμε προσωπική επαφή θα χαιρόμουν να τους έλεγα δυο λόγια καταπρόσωπο. Που δε θα 'ταν καθόλου επιθετικά. Το αντίθετο.

Τελικά, το ψηφιακό βιβλίο θα αντικαταστήσει το χαρτί; Πόσο κοντά είμαστε σε αυτή την προοπτική;
Τα e-books είναι πλέον μια πραγματικότητα και στην Ελλάδα. Αν σκεφτεί κανείς την εξέλιξη της επικοινωνίας -και κατ’ επέκταση της αφήγησης-, από την πρώτη λέξη που λάξευσε σε μια πέτρα ο προϊστορικός άνθρωπος, στο πρώτο τυπωμένο βιβλίο, ως σήμερα, στον πιτσιρικά που στέλνει tweet, υπάρχει κάτι κοινό. Όλοι ήθελαν να πουν μια ιστορία.
Φυσικά, το eBook δεν παύει να είναι ένα «βιβλίο» σε ψηφιακή μορφή, με σελίδες, περιθώρια κλπ, αλλά σε λίγο καιρό (ήδη μπορείς κανείς να το κάνεις στο iPad) ο κάθε χρήστης θα μπορεί να το «προσωποποιεί», να αναζητά άμεσα στο δίκτυο λέξεις και εικόνες της αφήγησης, να σημειώνει σχόλια, να «χρησιμοποιεί» δηλαδή την αφήγηση όπως εκείνος θέλει. Αυτό που φυσικά καμία τεχνολογία δεν μπορεί να αλλάξει, να διατάξει, να παράξει, είναι η πρωτογενής έμπνευση. Εκεί, ο συγγραφέας έχει ακόμη την πρωτοκαθεδρία.
Δεν ξέρω πότε η τεχνολογική εξέλιξη να μας επιτρέπει να «τυπώνουμε» το μυαλό μας, αλλά ακόμη κι όταν γίνει αυτό, θα είναι απλά μια αποτύπωση ενός χάους.

Εκείνο που θα χρειάζεται πάντοτε θα είναι ένας δημιουργός να το επιμεληθεί και μέσα από το κατακερματισμένο, από το σαρωτικό hypertext της πραγματικότητας να δημιουργήσει κάτι αυθεντικό, μια ιστορία που ανεξάρτητα αν την βλέπεις, την ακούς ή την διαβάζεις, μπορεί να σε ταξιδέψει σε χώρος που δεν είχες φανταστεί.

"Wake them up": Θα συμμετείχατε σε μια τέτοια καμπάνια για την αφύπνιση των απόντων πνευματικών ταγών από τη χώρα;
Δεν πιστεύω στους πνευματικούς ταγούς ούτε σ’ αυτό τον διαχωρισμό σε «πνευματικούς ανθρώπους» και μη. Ούτε πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης λόγω της ιδιότητας του, αυτόματα αναγορεύεται σε κάποιου είδους ειδικού των πάντων. Ο καλλιτέχνης μιλάει με το έργο του. Στο στίβο της κοινωνίας η άποψή του μετράει όσο και του κάθε πολίτη. Κατά καιρούς ακούω «οι πνευματικοί άνθρωποι σιωπούν», όμως κάτι τέτοιο δεν το βλέπω, εκείνο που βλέπω αντίθετα είναι ότι οι πνευματικοί άνθρωποι μιλούν, και μάλιστα πολύ.