Ο Σπύρος Μερκούρης αποκλειστικά στο PRESS-GR...

...μιλά στη Νεκταρία Σπυριδάκη για την πολιτική, την τέχνη, τον πολιτισμό, την οικονομική κρίση, την άνθηση της ψηφιακής τεχνολογίας και...

...μιλά στη Νεκταρία Σπυριδάκη για την πολιτική, την τέχνη, τον πολιτισμό, την οικονομική κρίση, την άνθηση της ψηφιακής τεχνολογίας και τα επόμενα σχέδιά του

«Πολλά είναι τα θαύματα του κόσμου. Σαν τον άνθρωπο κανένα» είχε γράψει ο Σοφοκλής στην Αντιγόνη του και αυτή τη φράση τη θυμάμαι κάθε φορά που έχω τη τύχη να συναντώ τον αιώνια ερωτεύσιμο έφηβο, ''διασπορέα'' του πολιτισμού, τον Σπύρο Μερκούρη, έναν από τους ελάχιστους πολιτικούς της Ελλάδος.

Κάποτε του είχα ζητήσει να μου δώσει τον ορισμό της πολιτικής και εκείνος μου απήντησε πως είναι η πιο υψηλή μορφή τέχνης. Ήταν, σχολίασα, την εποχή που οι πολιτικοί την υπηρετούσαν, γιατί δυστυχώς σήμερα πολιτική και πολιτικοί υπηρετούνται, επομένως συνέχισα είναι πολύ βαρύ το φορτίο που σηκώνετε εσείς που γνωρίζετε την αξία αυτής της τέχνης και...
 τη διαιωνίζετε υπηρετώντας την.
Στη προχθεσινή συνάντησή μας του ζήτησα να μου δώσει τον ορισμό της τέχνης και ο κ. Μερκούρης απαντά:
Η τέχνη, η θρησκεία, η φιλοσοφία, η επιστήμη και η τεχνολογία είναι η κορύφωση των ανθρώπινων προσπαθειών για να βρεθεί μια ισορροπία με τη ζωή. Βρίσκονται στο κέντρο όλης της πολιτιστικής δραστηριότητας.
Οι τέχνες είναι μια ανθρώπινη ολοκλήρωση, ένα όραμα, μια αποκάλυψη, μια δημιουργία. Η τέχνη είναι μια έκφραση μέσω της οποίας ο καλλιτέχνης ξετυλίγει τις ιδέες, τα πάθη και τα όνειρά του. Ο καλλιτέχνης είναι ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο πνεύμα. Παλεύει, αγωνιά, και κάνει προσπάθειες για την εμφάνιση μιας νέας αισθητικής, μιας νέας συνείδησης, μια νέας προσέγγισης για τη ζωή.
Η γλώσσα της τέχνης γίνεται αντιληπτή μέσω των εικόνων και των συμβόλων που ο καλλιτέχνης δίνει στην εργασία του. Μεταφέρει τις ιδέες και την έμπνευσή του σε άλλους. Είναι σημαντικό για τον καλλιτέχνη να αναγνωριστεί και να καταξιωθεί.
Εάν η καλλιτεχνική μεγαλοφυΐα του αντέχει στο πέρασμα του χρόνου και ξεπερνά τα όρια της χώρας του τότε η γλώσσα της τέχνης του γίνεται παγκόσμια και αιώνια.
Ζωτικής σημασίας για όλους είναι η διάσταση και η συμβολή της τέχνης στην κοινωνία. Η τέχνη συμβάλλει στο σχήμα και τη δημιουργία του πολιτισμού, σύμφωνα με το διάστημα και το χρόνο που υπάρχει. Χρωματίζει και επηρεάζει τη ζωή που ζούμε, δεν μπορούμε να κάνουμε χωρίς τέχνη - η τέχνη είναι για τη ζωή.

Τι είναι πολιτισμός;
Υπάρχουν πολλοί ορισμοί του πολιτισμού. Αλλά ας μιλήσουμε για τον απλούστερο.
Ο λόγος, η ποίηση, η λογοτεχνία, το θέατρο, η μουσική, ο χορός, οι Καλές Τέχνες, η αρχιτεκτονική, η επιστήμη και η φροντίδα του περιβάλλοντος είναι εκφράσεις του πολιτισμού, δημιουργούν πολιτισμό. Η έννοια του πολιτισμού όμως είναι πολύ ευρύτερη και βαθύτερη. Οι πολιτισμοί διαμορφώνονται και σχηματίζονται από αυτά που έχει πει και έχει κάνει ο άνθρωπος εδώ και χιλιάδες χρόνια μέχρι σήμερα. Πολλά από αυτά έχουν γίνει αποδεκτά από λαούς και κοινωνίες και έχουν αφομοιωθεί και ενσωματωθεί στις συνήθειες, στα ήθη, στις πράξεις, στις παραδόσεις, στις μνήμες τους.
Η περιέργεια, η επιθυμία, η σκέψη, η λογική, η συνείδηση, η γνώση, η βούληση, η ενέργεια, η ανάπτυξη και η δημιουργία, αποκτήθηκαν από τον άνθρωπο στη διάρκεια των αιώνων.
Ο πολιτισμός αντλεί από το παρελθόν, διαμορφώνει το παρόν και ατενίζει το μέλλον.
Ο πολιτισμός - καλλιέργεια υπάρχει σε κάθε μας πράξη, σε κάθε μας ενέργεια. Είναι παιδεία, γνώση, συμπεριφορά, ελευθερία έκφρασης, εποικοδομητικός διάλογος υπευθυνότητα, σεβασμός στην άποψη και ιδιαιτερότητα του άλλου. Είναι δημιουργία, ποιότητα και τρόπος ζωής.

Η ψηφιακή τεχνολογία κ. Μερκούρη έχει γίνει σύμμαχος και ''συνεργός'' της παγκόσμιας πολιτιστικής μας συμπεριφοράς. Σχηματίζει και διαμορφώνει το νέο μας ήθος, αλλά συγχρόνως παρουσιάζει νέα διλήμματα και προκλήσεις, ποιά είναι αυτά;
Σήμερα η ψηφιακή τεχνολογία είναι κυρίως χρήσιμη ως μια τεράστια ομάδα πληροφοριών αλλά και ως ένας γρήγορος και εύκολος τρόπος επικοινωνίας. Ωστόσο, δεν μπορεί να έχει το είδος γνώσης που αποκτιέται μέσω της εμπειρίας και της τέχνης διαβίωσης (της ζωής). Μέχρι τώρα, δεν έχει τη δύναμη για συλλογικές αποφάσεις ούτε αυτήν μιας πολιτικής θέλησης.
Αν και η ψηφιακή τεχνολογία είναι ακόμα στα σπάργανα, έχει θετική μελλοντική δυνατότητα να γίνει ένα σημαντικό εργαλείο για τον πολιτισμό και μια μεγάλη πηγή γνώσης.

Αλλά μπορεί η ψηφιακή τεχνολογία να οδηγήσει τελικά σε μια ανθρώπινη κοινωνία ειρήνης και ομόνοιας;
Η γεωγραφία και το κλίμα έχουν παίξει πάντα έναν καίριο ρόλο στην ανάπτυξη του πολιτισμού - καλλιέργεια και των πολιτισμών.
Ο Ελληνικός πολιτισμός γεννήθηκε και βασίστηκε στη θάλασσα. Στο Αιγαίο, αυτή τη μικρή θάλασσα με τον κολοσσιαίο πολιτισμό που η δυναμική του οδήγησε στο θαύμα της κλασικής Ελλάδας.
Οι άνθρωποι εδώ έμαθαν να ζουν σε περιορισμένο, απόλυτα προσδιορισμένο χώρο όπου όλα ήταν γνώριμα. Δημιούργησαν και ανέπτυξαν μία τάση για το συγκεκριμένο. Μία ανάγκη παρατήρησης των φαινομένων. Ένα δεσμό που τους έδενε μεταξύ τους και αναδείκνυε την αξία του ανθρώπου.
Μπροστά τους η θάλασσα. Το ταξίδι, η περιπέτεια, η επικοινωνία, η ανταλλαγή ιδεών, οι συναλλαγές, το εμπόριο, η ατομικότητα, το γνώθι σ' αυτόν και η καλλιέργεια του πνεύματος και του σώματος δημιουργούν τον Ελληνικό ανθρωποκεντρικό πολιτισμό.

Ζούμε σε μια εποχή όπου ο κυνισμός, η δυσπιστία, η ανασφάλεια, ο φόβος, η διαφθορά, αλλά και η ανεργία κυριαρχούν, ποιος ο ρόλος μιας μορφής πολιτιστικής δημιουργίας;
Δυστυχώς οι πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις, σήμερα, οριοθετούνται από το υπερεθνικό κεφάλαιο και ο πολιτισμός έχει εξοστρακιστεί από τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Το χρήμα έχει γίνει προϊόν και αντικείμενο κερδοσκοπίας. Δημιουργεί ένα τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό χάσμα μεταξύ των ανθρώπων και των πολιτικών και οικονομικών κέντρων εξουσίας. Αυτό είναι σοβαρό και επικίνδυνο.
Το χάσμα πρέπει να μικρύνει και θα μικρύνει αν κατανοήσουμε ότι στον πολιτισμό μπορούν να εργαστούν πολλοί άνθρωποι για να τον λειτουργήσουν, για παράδειγμα αναφέρω πως το 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια μελέτη που επιβεβαίωνε ότι ο πολιτισμός είναι σημαντικός και αναπτυσσόμενος για την ευρωπαϊκή οικονομία. Η μελέτη μιλά για τουλάχιστον 5.8 εκατομμύρια άτομα που απασχολούνται στον πολιτιστικό τομέα. Ενώ αλλού η ανεργία αυξήθηκε, ο πολιτιστικός τομέας είχε αρχίσει να απασχολεί όλο και περισσότερο καλύτερα εκπαιδευμένους και ευέλικτους εργαζόμενους από όλη την Ευρώπη, δηλαδή καλλιτέχνες, κατασκευαστές ταινιών, σχεδιαστές, συγγραφείς κ.λ.π. Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους...
Ο λογιστικός τρόπος της οικονομίας, δεν πρέπει να είναι τόσο σκληρός. Ο ισολογισμός δεν πρέπει να ισοπεδώνει τα πάντα. Εάν οι άνθρωποι πιεστούν και στεγνώσουν, καμία ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί και η ελπίδα για μια καλύτερη ζωή θα εξασθενίσει. Οι οικονομικές αποφάσεις και τα προγράμματα πρέπει πάντα να εξετάζουν τον ανθρώπινο παράγοντα. Αυτό είναι μια διαμαρτυρία και μια απαίτηση για τον πολιτισμό και την ανθρωπότητα.
Η Ευρώπη πρέπει να έχει επίγνωση αυτού του προβλήματος και πρέπει να συνδυάσει την οικονομική ανάπτυξη με την ευτυχία των λαών της.

Πρέπει να πιστέψουμε στη δύναμη και την παραγωγικότητα του πολιτισμού.
Πρέπει να ρωτήσουμε το συγγραφέα, το φιλόσοφο, τον καλλιτέχνη, να δώσουμε απαντήσεις και ένα νέα νόημα και ουσία στις καταστάσεις και απαιτήσεις της εποχής μας.
Για να αναπτυχθούμε, πρέπει να προσαρμοστούμε στην πραγματικότητα. Να χρησιμοποιήσουμε τα μέσα που οι σύγχρονες καταστάσεις μας προσφέρουν και να λειτουργήσουμε με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να μπορέσουμε να πείσουμε τους άλλους για τη σημασία και τη δύναμη του πολιτισμού, για την ανάπτυξη των κοινωνιών, αλλά και για να τους πείσουμε ότι ο πολιτισμός δεν είναι μια αφηρημένη ιδέα που απασχολεί μόνο τους διανοούμενους, αλλά ο πολιτισμός, επαναλαμβάνω, βρίσκεται στο κέντρο της πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής μας ζωής.
Όταν το επίπεδο του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και της πνευματικής ζωής αυξάνεται, οι κυβερνήσεις και οι πολίτες θα καταλάβουν τα προβλήματά τους ευκολότερα. Θα αξιολογήσουν τα προβλήματά τους καλύτερα και θα αντιμετωπίσουν τη ζωή με μεγαλύτερη κατανόηση και θα δείξουν μεγαλύτερη ανοχή στις απόψεις και ενέργειες των άλλων ανθρώπων.

Ετοιμάζεται κάτι αυτό το καιρό κ. Μερκούρη;
Περιμένω κάποιους οργανωτές από την Αμερική για τις τελευταίες λεπτομέρειες της έκθεσης που θα φιλοξενηθεί τον Οκτώβριο στη Ν. Υόρκη και που αφορά στη Δημοκρατία και στη μάχη του Μαραθώνα. Η έκθεση αυτή μάλιστα είχε παρουσιαστεί με πολύ μεγάλη επιτυχία και πέρυσι στο Ζάππειο Μέγαρο όπου και προβλήθηκε ο χάρτης με τους 1300 Μαραθώνιους δρόμους ανά τον κόσμο (βλ.π. φωτογραφία)! Πρωτίστως βέβαια θα παρευρεθώ στη Κίνα, από 5-9 Σεπτεμβρίου, σε ένα συμπόσιο με θέμα: Η φιλία και η συνεργασία μεταξύ των λαών
Μέχρι στιγμής έχετε παρουσιάσει 82 εκθέσεις ανά τον κόσμο που αφορούν στον Ελληνικό πολιτισμό. Εκείνο που παρατηρώ είναι πως οι περισσότερες έχουν φιλοξενηθεί στο εξωτερικό, νιώθετε πικραμένος από τη συμπεριφορά της χώρας μας απέναντι στη προσπάθεια σας;
Ο Καζαντζάκης είχε πει πως η κραυγή και η φλόγα της Ανατολής περνώντας από το φίλτρο της Ελλάδας, έγιναν λόγο και φως, γι αυτό δε θα σταματήσω ποτέ να ταξιδεύω και να σπέρνω παντού τον Ελληνικό πολιτισμό.

Τα τελευταία χρόνια οι εκάστοτε υπουργοί πολιτισμού επωμίζονται πολλές ευθύνες-αρμοδιότητες από όσες θα έπρεπε με αποτέλεσμα κάποια θέματα να μην προχωρούν. Όμως αυτό που πραγματικά λείπει κατά τη γνώμη σήμερα από το γενικότερο πολιτικό σκηνικό, είναι το τσαγανό και η φινέτσα-ο κοσμοπολίτικος αέρας που διέθετε η Μελίνα, εσείς και κάποιο άλλοι που όταν πλέον πουν καθαρά τη γνώμη τους απλά παραμερίζονται. Εσείς κ. Μερκούρη βαδίζετε μόνο σας πολλά χρόνια, έχοντας συνοδοιπόρο τη θέληση της διάδοσης, μετά ποιος θα είναι ο συνεχιστής αυτής της προσπάθειας;
(Με κοιτάζει με μάτια βουρκωμένα, αφήνει το πούρο του να σιγοκαίει στο τασάκι και ακουμπάει το κεφάλι του στη πολυθρόνα. Μετά από παύση κάποιων λεπτών με τρεμάμενη φωνή μου απαντάει:) Αυτές οι λέξεις είναι το κλειδί, τσαγανό και φινέτσα και επειδή θέλω να αναβλύζει Ελληνικός πολιτισμός παντού θα ταξιδεύω όσο μπορώ, έτσι το φως του θα λάμπει αιώνια!!