Οι ηγέτες που διώξαμε...

Του Κώστα Γιαννακίδη Το ΠΑΣΟΚ των '80ς διόρισε , όπου ήταν δυνατό, εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Αν μπορούσε να διορίσει και τον γεν...

Του Κώστα Γιαννακίδη

Το ΠΑΣΟΚ των '80ς διόρισε, όπου ήταν δυνατό, εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Αν μπορούσε να διορίσει και τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, τότε το περιστέρι της ειρήνης θα έφερε στο ράμφος του τη φωτογραφία όπου ο Καντάφι με τον Μιτεράν δίνουν τα χέρια και ο Ανδρέας χαμογελάει σαν πάστορας μπροστά σε...
νεόνυμφους στο Βέγκας.
Από τους τρεις οι δύο δεν βρίσκονται στη ζωή αν και για τον τρίτο κανείς δεν μπορεί να είναι απολύτως σίγουρος. Οι δύο πέθαναν στο κρεβάτι τους, ο άλλος έκανε πολλούς να πεθάνουν μακριά από το δικό τους. Ασφαλώς οποιαδήποτε προσπάθεια σύγκρισης τους φύεται στις παρυφές της γελοιότητας. Μπορεί να ανήκουν στο ίδιο είδος, πλην όμως κατατάσσονται σε διαφορετικές συνομοταξίες. Έχουν μόνο ένα κοινό σημείο. Κανένας τους δεν θα μπορούσε σήμερα να επιβιώσει πολιτικά ή, τέλος πάντων, να πολιτευτεί με τον τρόπο που το έκανε επί των ημερών του. Ο Καντάφι χάθηκε στο μαύρο σκοτάδι. Οι δύο Ευρωπαίοι θα είχαν πνιγεί στα απόνερα μίας εποχής που τους ξεπέρασε. Αν θέλετε, θα είχαν μπει στο περιθώριο μιας εποχής που δεν τους χρειάζεται.
Πριν από λίγες εβδομάδες ο έγκυρος ευρωπαϊκός Τύπος παραπονέθηκε για το έλλειμμα ηγεσίας στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Το «μας κυβερνούν παιδάκια» έγινε σύνθημα, υιοθετήθηκε με θέρμη και από τον εγχώριο Τύπο, στήθηκε σαν σκαλωσιά για να οικοδομηθούν επιχειρήματα που αποδίδουν τα προβλήματά μας στην ανεπάρκεια ηγετών. Μόνο που αν αύριο το πρωί ο Ανδρέας πάει από το πρώτο νεκροταφείο στο Μαξίμου για να διοικήσει με τη δική του αντίληψη περί δημοκρατίας και πολιτικής διαχείρισης, θα τον εγκαλέσουν για απολυταρχισμό και συμπεριφορά ελεγχόμενης νομιμότητας. Αν η Θάτσερ επέστρεφε για να κυβερνήσει όπως γνωρίζει, θα έβγαιναν στους δρόμους και τα κέρινα της Μαντάμ Τισό. Και αν ο Κολ προσδιόριζε τώρα το κόστος για την επανένωση της Γερμανίας, μέχρι και που θα τον απειλούσαν με εμφύλιο.
Η ιστορία δεν γράφεται από συμπτώσεις, αλλά από συγκυρίες. Και δεν είναι, πρωτίστως, θέμα προσωπικοτήτων, είναι θέμα εποχής. Οι προηγούμενες δεκαετίες έχουν να επιδείξουν ηγέτες επειδή χορηγούσαν στην πολιτική ισχύ μεγάλα περιθώρια αυθαιρεσίας. Και μπορούν να επιδείξουν ηγέτες επειδή τους είχαν ανάγκη. Τότε οι ηγέτες είχαν μικρότερη έκθεση και μεγαλύτερη ασυλία. Τώρα ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Δεν υπήρχαν social media, μόνο συμβατικά και με καλή διάθεση συνδιαλλαγής. Αυτό που θα ήθελα να ξέρω, αλλά δεν θα μάθω ποτέ, είναι τι θα έκανε, για παράδειγμα, ο Σαρκοζί, τοποθετημένος σε ένα στεγανό, επικοινωνιακά, περιβάλλον όπως ο Μιτεράν. Και από άλλη πλευρά: πως θα ήταν ο Πούτιν σε μία δυτική κοινωνία; Σήμερα θεωρείται σπουδαίος ηγέτης, αλλά η σχέση του με τη δημοκρατία είναι μάλλον αμφιλεγόμενη-μπορεί στη Ρωσία να είναι ελεύθερη η κοινωνική δικτύωση, αλλά όσοι έχουν ενοχλήσει το καθεστώς είδαν την τύχη να τους εγκαταλείπει τρέχοντας.

Την εποχή, λοιπόν, που ο Κολ, ο Μιτεράν, η Θάτσερ και ο Ανδρέας αποκτούσαν τον τίτλο του «μεγάλου ηγέτη», οι ιστορικά συνομήλικοί τους, Μουμπάρακ και Καντάφι, απολάμβαναν την ηγεμονία τους προσαρμοσμένη στο μέτρο της εποχής και στην ιδιαιτερότητα της περιοχής. Μπορεί να μην έχουν την παραμικρή σχέση μεταξύ τους, αλλά όλοι τους σήμερα θα έχαναν την ισχύ τους όπως ένα σπίρτο τη φλόγα του στον άνεμο. Η εποχή δεν τους αντέχει. Στη Δύση δεν υπάρχουν ηγέτες επειδή όλοι εμείς αφαιρούμε ένταση από τον λόγο και ισχύ από τη δύναμη τους. Και στον αραβικό κόσμο τα καθεστώτα καταρρέουν όταν οι άνθρωποι μαζί με τα μάτια ανοίγουν και το στόμα τους. Στη Δύση δεν χρειαζόμαστε ηγέτες, αλλά αξιόπιστους διαχειριστές. Στον αραβικό κόσμο χρειάζονται δημοκρατία. Ο αιώνας θα κυλήσει λύνοντας ενδιαφέρουσες εξισώσεις.