«Η πτώση του Καντάφι δεν λύνει όλα τα προβλήματα»...

«Στο αυστηρά στρατιωτικό επίπεδο , δεν αμφέβαλλα ποτέ ότι ο στρατιωτικός μηχανισμός του ΝΑΤΟ θα προκαλούσε την πτώση του Καντάφι, όπως έγινε...

«Στο αυστηρά στρατιωτικό επίπεδο, δεν αμφέβαλλα ποτέ ότι ο στρατιωτικός μηχανισμός του ΝΑΤΟ θα προκαλούσε την πτώση του Καντάφι, όπως έγινε στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν. Παρατηρώ όμως δύο πράγματα. Πρώτον, ότι αντίθετα με αυτά που έλεγαν τις πρώτες ώρες οι δυτικές πρωτεύουσες, ο στόχος της επέμβασης έγινε γρήγορα η πτώση του καθεστώτος του Καντάφι. Και αυτό επιτεύχθηκε. Όμως η ανατροπή ενός καθεστώτος με τη βία, και μάλιστα με βία που...

 προέρχεται εν μέρει από το εξωτερικό, δεν είναι ένας καλός τρόπος εγκαθίδρυσης της δημοκρατίας. Με αυτή την έννοια, αυτά που θα κάνει το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο τις ημέρες και τις εβδομάδες που θα ακολουθήσουν είναι καθοριστικά. Η ιστορία δεν τελείωσε, η ευφορία της στρατιωτικής νίκης δεν πρέπει να συγκαλύπτει το γεγονός ότι η νέα αυτή φάση είναι πιο σύνθετη».

Αυτά λέει σε συνέντευξή του στη Λιμπερασιόν ο Ρονί Μπρομάν, πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα από το 1982 ως το 1994, που ήταν από την αρχή αντίθετος στη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη. Ο Μπρομάν παραδέχεται πως, αντίθετα με το Αφγανιστάν και το Ιράκ, στη Λιβύη δεν έγιναν πολλά λάθη από την πλευρά των Δυτικών. Αμαχοι ασφαλώς σκοτώθηκαν, αλλά σε περιορισμένη κλίμακα. Οι στρατιωτικοί έκαναν καλά τη δουλειά τους. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι βρέθηκε ένας δίκαιος τρόπος να γίνεται ένας «δίκαιος πόλεμος». Θα γεννηθεί μια δημοκρατική εξουσία μέσα από τα ερείπια; Οι δυνάμεις που πολέμησαν τον Καντάφι δεν είναι όλες δημοκρατικές. Η χώρα είναι χωρισμένη σε περιοχές που ελέγχονται από διάφορες φυλές. Πώς θα εξασφαλιστεί η ενότητα; Έχουν υπάρξει πολλά παραδείγματα στην ιστορία μαχών που είχαν νικηφόρο αποτέλεσμα στρατιωτικά αλλά χάθηκαν πολιτικά. Τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα σ’ αυτό το πετρελαϊκό Ελντοράντο είναι τεράστια. Τι επιρροή θα ασκήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, η Βρετανία, το Κατάρ;
«Η πτώση του Καντάφι δεν λύνει όλα τα προβλήματα», τονίζει ο Μπρομάν. «Η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί υπόθεση των ξένων. Αν βέβαια τους δύο ή τρεις επόμενους μήνες αποδειχθεί ότι εγκαταστάθηκε στη Λιβύη μια δίκαιη και έντιμη κυβέρνηση, θα αναθεωρήσω τις απόψεις μου για τους δίκαιους πολέμους».
Η Τερέζ Ντελπέκ, πάλι, ήταν από την αρχή υπέρμαχος της επέμβασης. Διευθύντρια στρατηγικών υποθέσεων στη γαλλική Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας και ειδικός σε διεθνή θέματα, γράφει στην ίδια εφημερίδα ότι μια δημοκρατική μετάβαση μοιάζει να διαγράφεται στη Λιβύη, χωρίς την αποστολή ξένων χερσαίων δυνάμεων. Η παρουσία των εξεγερμένων στην Πράσινη Πλατεία αποτελεί ένα ισχυρό σύμβολο για όσους εξακολουθούν να μάχονται για τα δικαιώματά τους. Και ένα μάθημα για τις «Κασσάνδρες του αδιεξόδου».
Η επιχείρηση δεν μπορούσε να γίνει πιο γρήγορα, τονίζει η Ντελπέκ. Χρειαζόταν χρόνος για να ωριμάσουν οι δυνάμεις της αντίστασης και να εξασφαλιστεί ότι η εκδίκηση δεν θα υπερισχύσει του δικαίου. Χρειαζόταν χρόνος για να εξουδετερωθούν οι επικοινωνίες του καθεστώτος, να σταματήσουν οι επιθέσεις από τη θάλασσα και να αποκτηθεί ο έλεγχος από αέρος. Χρειαζόταν επίσης χρόνος για να απομονωθεί το καθεστώς και να αποφασιστεί το «πάγωμα» όλων των περιουσιακών του στοιχείων, που είναι σημαντικά.
Αποφασιστικής σημασίας ήταν να εισέλθουν οι αντάρτες στην Τρίπολη, και όχι οι ξένοι προστάτες τους, συνεχίζει η αρθρογράφος. Κι αυτό, επειδή εναντίον του Καντάφι ξεσηκώθηκε από την αρχή ο λιβυκός λαός εξαιτίας της κακομεταχείρισης ενός δικηγόρου. Οι δυτικές χώρες ακολούθησαν, άλλες γρήγορα όπως η Γαλλία, άλλες πιο αργά όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, κι άλλες από απόσταση όπως η Γερμανία. Οι αντάρτες όμως δεν είχαν ούτε οργάνωση ούτε εκπαίδευση ούτε όπλα. Ενδέχεται να διείσδυσαν στις τάξεις τους άνθρωποι του καθεστώτος, που περιέπλεξαν τα πράγματα. Με άλλα λόγια, χρειάζονταν κι αυτοί χρόνο.

Η Ευρώπη διαπίστωσε ότι μπορούσε να προχωρήσει με αυτό που η Ουάσινγκτον αποκαλούσε «leadership from behind», δηλαδή μια λογιστική υποστήριξη χωρίς ευθεία συμμετοχή των στρατιωτικών δυνάμεων. Και αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό, καθώς δίνει μια πρόγευση των μελλοντικών επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως φαίνεται, καταλήγει η Ντελπέκ, οι δικτατορίες καταρρέουν όταν οι λαοί φτάνουν να βάλουν την αξιοπρέπειά τους πάνω από τη ζωή τους. Κι αυτό πρέπει να το μελετήσουν προσεκτικά τόσο οι αυταρχικές χώρες όσο και οι γηράσκουσες δημοκρατίες.

© ΑΠΕ-ΜΠΕ