Από το «κούρεμα» στο... «καπέλωμα»

Γράφει ο Κων/νος Μανίκας Οικονομολόγος–Ψυχολόγος Όσοι εξέθεταν την αντίθεση τους στο «κούρεμα» του χρέουςαπό την αρχή της κρίσης, ελπίζο...

Γράφει ο Κων/νος Μανίκας
Οικονομολόγος–Ψυχολόγος

Όσοι εξέθεταν την αντίθεση τους στο «κούρεμα» του χρέουςαπό την αρχή της κρίσης, ελπίζοντας σε ένα συνδυασμό πολιτικών σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο που θα αντέστρεφε τη δυναμική του, δεν το έκαναν μόνο για τους προφανείς οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους (κάποιοι από τους όποιους εν μέρει λειάνθηκαν με την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την κάλυψη των ασφαλιστικών ταμείων) αλλά κυρίως για το κλίμα ανασφάλειας και αμφιβολίας για το μέλλον της Ευρωζώνης που θα δημιουργούσε. Αυτό το κλίμα έφερε τις κατακλυσμιαίες εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων με σύσσωμη την ΟΝΕ να βλέπει τα επιτόκια δανεισμού των μελών της να εκτοξεύονται και τα...
σενάρια σχετικά με τις αναμενόμενες εξελίξεις (από αλλαγή συνθηκών έως διάλυση) να αναπαράγονται με αστραπιαία ταχύτητα.
Μια ένωση χωρών φυσικά και οφείλει να διέπεται από κανόνες σεβαστούς από όλους και να υπάρχουν κι αντίστοιχοι μηχανισμοί έγκαιρου εντοπισμού των αποκλίσεων και διόρθωσης τους. Τι είναι αυτό όμως που πείθει τη Γερμανία ότι αυτό που έχει ανάγκη η Ευρωζώνη είναι απλά ένασφιχτό «καπέλωμα» και η μεγαλύτερης έντασης συνέπεια στους κανόνες της Λισσαβόνας; Σε τι είδους ΟΝΕ θα οδηγήσει η μονολιθική εμμονή για τα επίπεδα του χρέους και του ελλείμματος που δεν λαμβάνει υπόψη της τις παραγωγικές αντιφάσεις;
Μήπως τελικά η σύγκλιση των οικονομιών θα αφορά επίπλαστα οικονομικά μεγέθη με το Νότο να μετατρέπεται, σχηματικά, σε μια Ευρωπαϊκή Κίνα χαμηλών εισοδημάτων και ειδικών φορολογικών και ασφαλιστικών καθεστώτων για τις εύρωστες επιχειρήσεις του Βορρά που θα αναζητούν μια νομισματικά ασφαλή, λόγω ευρώ, αλλά ταυτόχρονα και κοστολογικά συμφέρουσα καταφυγή;
Εάν η εμμονή στη δημοσιονομική πειθαρχεία αφορούσε τον εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών μέσα από μια διαδικασία αξιολόγησης της αναγκαιότητας και της λειτουργικότηταςτων διαδικασιών (όπως την περιγράψαμε στο «Κρατικές δαπάνες και προϋπολογισμός "μηδενικής" βάσης», θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί μια καθυστερημένη υποχρέωση του πολιτικού συστήματος προς τους ίδιους τους πολίτες που συντηρούν οικονομικά έναν αναποτελεσματικό και γραφειοκρατικό μηχανισμό.
Όμως το ζητούμενο μοιάζει να είναι, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας, η εργασιακή και ασφαλιστική ισοπέδωση και των πιο αυτονόητων δικαιωμάτων. Αυτή η επιχειρηματολογία αποτελεί απλά πρόσχημα, γιατί έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι το μισθολογικό που αποτρέπει τις επενδύσεις στην Ελλάδα. Η Ήπειρος ή η Θεσσαλία δεν θα μετατραπούν σε Βεστφαλία απλά με μισθολογική καθίζηση των εργαζομένων, ούτε καν με το άνοιγμα επαγγελμάτων και αγορών (όσο αναγκαίες κι αν είναι κάποιες τέτοιες μεταρρυθμίσεις).
Το συνολικό P.E.S.T της χώρας (το πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό και τεχνολογικό προφίλ της) ήταν διαχρονικό υποδεέστερο των δυνατοτήτων της. Με ένα κλειστό και ρουσφετολογικό πολιτικό σύστημα, ένα διεφθαρμένο κρατικό μηχανισμό, κρατικοδίαιτες οικονομικές δομές, ισχυρές συντεχνίες με πολιτική παρεμβατικότητα μεγαλύτερη του ρόλου τους και υπολειμματικό τεχνολογικό υπόβαθρο (σε υποδομές, μεταφορές, ενέργεια, ψηφιακά) δεν είναι να απορεί γιατί η χώρα κατρακυλά συνεχώς στους πίνακες ανταγωνιστικότητας. Όσο δεν βελτιώνονται όλοι αυτοί οι παράγοντες η υπόλοιπη συζήτηση είναι μάλλον παραπλανητική.
Η ισχυροποίηση των διοικητικών δομών της Ευρωζώνης, με τον τρόπο που προσεγγίζεται, δεν πρόκειται να αποτελέσει ούτε καν ένα κακέκτυπο των ΗΠΑ, οι οποίες παρέχουν νομοθετική και φορολογική ελευθερία στις πολιτείες τους, δίνοντας τους τη δυνατότητα να επιλέξουν τις επιμέρους πολιτικές που μπορούν να ενισχύσουν την τοπική ανάπτυξη, λειτουργώντας ταυτόχρονα μέσω τουομοσπονδιακού προϋπολογισμού ως παράγοντας σταθερότητας κι αποκατάστασης της ισορροπίας σε επίπεδο υποδομών. Η προκρούστεια Ευρωπαϊκή λογική των κοινών φορολογικών πολιτικών θα βυθίσει σε περαιτέρω απαξίωση και ύφεση τις αδύναμες οικονομίες.
Αν η Ευρωζώνη επιθυμούσε τη δομική υπέρβαση της κρίσης, θα είχε προσθέσει στους στόχους του δημοσιονομικού εξορθολογισμού και των διαρθρωτικών αλλαγών, την αναδιάρθρωση των διοικητικών δομών με τρόπο που να σηματοδοτεί τη σταθερότητα και την ασφάλεια του εγχειρήματος (υπ. Οικονομικών, ενίσχυση ρόλου ΕΚΤ κλπ) και κυρίως ένα μακρόπνοο αναπτυξιακό σχέδιο σε σχέση με τον αυξανόμενο ανταγωνισμό από τις αναδυόμενες αγορές.
Ένα πλάνο που θα επιτρέπει στις χώρες να αναδείξουν τα ιδιαίτερα παραγωγικά τους στοιχεία(πχ τουρισμός, ναυτιλία, εξειδικευμένη γεωργική παραγωγή για την Ελλάδα) και θα ενισχύει αυτή τους την προσπάθεια με στοχευμένες παρεμβάσεις (χρηματοδοτικά, τεχνογνωσία κλπ) και ελαστικότητα σε φορολογικό και νομοθετικό επίπεδο, ώστε να τις καταστήσουν ανταγωνιστικές σε διεθνές επίπεδο και ελκυστικές για το επενδυτικό ενδιαφέρον.