Η Ευρωπαϊκή Ένωση διασπά την Ευρώπη...

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου Αν διαθέταμε την αρετή της κριτικής γνώσης και την τόλμη να κατανοούμε τη ζωή και να δομούμε την πραγματικότ...

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

Αν διαθέταμε την αρετή της κριτικής γνώσης και την τόλμη να κατανοούμε τη ζωή και να δομούμε την πραγματικότητα κονστρουκτιβιστικά και όχι αφαιρετικά δεοντολογικά, παρασυρόμενοι από δογματισμούς και το κυρίαρχο πολιτικοοικονομικό μάρκετινγκ, θα αντιλαμβανόμαστε ότι η ΕΕ έχει μετατραπεί πλέον σε παράγοντα διάσπασης της Ευρώπης.

Με άλλα λόγια, η διακυβέρνηση της ΕΕ με φόντο την δημοσιονομική κρίση στην Ευρωζώνη, που μετεξελίχθηκε σε δομική κρίση της Ευρωζώνης, υπονομεύει την ίδια την Ενωμένη Ευρώπη, ως ...
κοσμοπολιτική  ιδέα  (ενότητα μέσα από την διαφορετικότητα) και πολιτική στρατηγική (πολυπολικό διεθνές σύστημα).

Το πρόβλημα βρίσκεται - ως συνήθως - στην ηγεμονική αντίληψη της βιομηχανικής επανάστασης, σε συνδυασμό με την διάχυτη κουλτούρα του νεοφιλελευθερισμού: η ενότητα προκύπτει από την μηχανική της κοινής αγοράς, που βασίζεται στη κοινή πληροφορία, στην πολιτική συναντίληψη των οικονομικών σχέσεων και στον κοινό οικονομικό τρόπο διαμόρφωσης της αξίας. Εντός αυτού του πλαισίου, η πολιτική υπάρχει για να λειτουργεί ως μηχανισμός νομιμοποίησης και κοινωνικοποίησης οικονομικών σχεδίων και διακυβερνητικών προγραμμάτων, που δομούνται έξω από το εθνικό κράτος, έξω από κάθε δημοκρατικό έλεγχο. Έτσι, αντί η οικονομία να είναι το πολυεργαλείο και κρίσιμο τμήμα της στρατηγικής του πολιτικού, μεταβλήθηκε ο ίδιος σε στρατηγικό μέσο μιας ηγεμονικής κάστας που τελικά ορίζει το περιεχόμενο και την κατεύθυνση του μοντέλου μάθησης, ευημερίας, κυβέρνησης και δημοκρατίας.

Στις ΗΠΑ η κάστα αυτή (χρηματοπιστωτικό λόμπυ) έπνιξε εξ’ ολοκλήρου τον βιομήχανο με την είσοδό μας στη νέα χιλιετηρίδα, στο όνομα μιας νέας μεταβιομηχανικής εποχής, ενώ μετέτρεψε τους πολιτικούς και τυπικώς πλέον σε  Μαριονέτες ενός αδιαφανούς και απολύτως αντιδημοκρατικού κέντρου, το οποίο ρυθμίζει την αξία μέσω του ελέγχου της κυκλοφορίας του χρήματος. Με αυτή την έννοια, ο βιομήχανος την γλύτωσε από τον εργάτη του, για να στραγγαλιστεί από τον πιστωτή του! Μην απορείτε λοιπόν, βλέποντας την αριστερά του οικονομισμού αμήχανη και ανίκανη να αντιδράσει! Η ολοκλήρωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος προκάλεσε ένα είδος πολιτικο- ιδεολογικού ολοκληρωτισμού, τον οποίο, η αριστερά που γεννήθηκε ως λαϊκή, κοινωνική και φιλοσοφική απάντηση στην βιομηχανική εποχή του καπιταλισμού, δεν κατάφερε να κατανοήσει εγκαίρως, ώστε να αναδιοργανωθεί και να αντιδράσει κατάλληλα.

Αγαπητοί φίλοι, η Μεταμοντέρνα εποχή είναι εδώ. Ο μεταβιομηχανικός κόσμος έχει ήδη ανατείλει και έτσι νέες πραγματικότητες ορίζουν την ζωή στο σύνολό της: την σχέση δηλαδή παραγωγής-κατανάλωσης, μέσω νέων μορφών παραγωγής πλούτου, νέων διαδικασιών διαμόρφωσης της αξίας και νέων αντιλήψεων περί κυριαρχίας. Όλα τούτα οδηγούν σε αναζήτηση νέων παγκόσμιων μηχανισμών διαμόρφωσης των τιμών και νέων αναζητήσεων για την εφαρμογή σύγχρονων, ευέλικτων νομισματικών συστημάτων, που να ανταποκρίνονται στην λειτουργία αυτών των μηχανισμών.

Η Ευρώπη επανενώθηκε ακριβώς για να προετοιμαστούν οι επιμέρους χώρες να ενταχθούν σε τούτη την μεταμοντέρνα εποχή. Έτσι τουλάχιστον το οραματίστηκαν αυτοί που ελέγχουν τις ΗΠΑ και έτσι το ονειρεύτηκαν πολιτικοί ηγέτες στην ήπειρο μας, είτε επειδή αποτελούσαν τον ευρωπαϊκό μοχλό αυτών των αμερικανικών συμφερόντων, είτε επειδή διείδαν μια μεγάλη ευκαιρία θεμελίωσης ενός διακριτού πόλου ηγεμονίας στην ήπειρό μας υπό την εξουσία τους, είτε επειδή «μυρίστηκαν» νέες κερδοσκοπικές ευκαιρίες, είτε επειδή μέσω της ΕΕ, θεώρησαν ότι  θα μπορούσαν να δομήσουν ή να διασφαλίσουν την εθνική τους/πολιτική τους οντότητα, είτε διότι δεν θα ήταν συνετό πολιτικά να πράξουν διαφορετικά, καθώς θα βίωναν έναν πολιτικά και κοινωνικά καταστροφικό αποκλεισμό. Μπορεί και πόλεμο, όπως πράγματι υπέστησαν κάποιοι που αποτελούσαν εμπόδιο για την δημιουργία της μεταβιομηχανικής Ευρώπης.      

Σήμερα, τα θεμέλια μιας μεταμοντέρνας Ευρώπης έχουν τοποθετηθεί όχι απλά οικονομικά, αλλά και θεσμικά με την κοινωνικοποιητική τους έννοια, πέραν της νομικής. Αυτό δημιούργησε πολλές παρεξηγήσεις και απίθανες διαστροφές, σε σημείο να θεωρείται αυτονόητη η δοξασία ότι εμείς (οι αναπτυγμένοι Ευρωπαίοι) θα παράγουμε γνώση, σοφία και τεχνολογία, τα οποία θα καταναλώνει πληρώνοντας ακριβά ο υπόλοιπος κόσμος, για να τα ανταλλάσσει με πολύτιμα αγαθά του πρωτογενούς τομέα και αγαθά του δευτερογενούς την αξία των οποίων θα  διαμόρφωναν από κοινού οι «σύντροφοι» της αγοράς, οι οποίοι δομούν τα συμφέροντά τους σε απόλυτη συνάρτηση με το χρηματοπιστωτικό λόμπυ. Ωραία ιδέα νεοαποικιακή μεν, αλλά βρε αδελφέ, με μεταμοντέρνα χρώματα και αρώματα!!

Η ιδέα αυτή, που μέσω της ΕΕ μεταβλήθηκε σε πολιτική πρακτική, οδήγησε στην στρεβλή ανάπτυξη των λεγόμενων Νέων Χωρών, που «προέκυψαν» μετά την Επανένωση και την αποσύνθεση του «σοβιετικού μοντέλου», και στην απόλυτη αποβιομηχάνιση χωρών όπως η Ελλάδα, που εντάχθηκαν στον σκληρό πυρήνα της Ένωσης, ο οποίος σύντομα έλαβε την μορφή της Ευρωζώνης. Το concept ευνοούσε πολλαπλά τη νέα Γερμανία και συγκυριακά τις γύρω περιοχές που ενσωμάτωναν υψηλή τεχνολογία και αποτελεσματική διοικητική οργάνωση, σε συνδυασμό με  ένα σχετικά ευέλικτο κοινωνικό μοντέλο και ασφαλώς καλές προσβάσεις στους ανθρώπους του «έξυπνου χρήματος» και της «έξυπνης» διπλωματίας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Κάπως έτσι δομήθηκε η νέα απόπειρα ένωσης της Ευρώπης. Πάνω σε μια ηγεμονική ιδέα, δηλαδή, με νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά και μπόλικη πολιτική αυταρέσκεια, παντρεμένη με κοινωνική αμετροέπεια και μια γερή δόση δεσποτισμού απέναντι στον αναπτυσσόμενο κόσμο, τον οποίο προσεγγίζαμε όχι απλώς με εκμεταλλευτική διάθεση, αλλά με απολύτως πατερναλιστική και κυριαρχική νοοτροπία. Στους κόλπους της ΕΕ δεν αναβίωσε απλώς ο πιο ξετσίπωτος καπιταλισμός, αλλά και η πλέον ξεδιάντροπη πατριαρχία, ως αυτονόητα!     

Δυστυχώς, η συνταγή αυτή, που κατασκευάστηκε με φαινομενικά αγνά υλικά, περιείχε μπόλικο δηλητήριο, το οποίο μόλις τον τελευταίο καιρό γευόμαστε κάμποσοι  Ευρωπαίοι και περισσότερο οι πλέον «υπερβατικοί» από όλους, οι  Έλληνες! Οι τζάμπα μάγκες με τις Ολυμπιάδες! Το δηλητήριο αυτό ενεργοποιήθηκε με την τεχνολογία του χρηματιστή από τις ΗΠΑ φυσικά, μια και οι Γερμανοί αρνήθηκαν να συνεργαστούν, ώστε από κοινού να πράξουν τα αντικοινωνικά δέοντα για να καλυφθεί η χρηματοπιστωτική φούσκα, που προκάλεσαν σε ασύλληπτο μέγεθος οι κερδοσκόποι τραπεζίτες, οι οποίοι πτώχευσαν ουσιαστικά τα «μαγαζιά» τους, στερώντας τους την ρευστότητα. Και να πεις ότι δεν τους προειδοποίησαν! Και να πεις ότι δεν συνεργάστηκαν με τους ανθρώπους τους στην Αθήνα, ώστε να επισπευσθεί η πιστωτική κρίση στην Ελλάδα, η οποία μια χαρά ταίριαζε στο μύθο περί «δημοσιονομικής κραιπάλης», διαφθοράς, κλπ, για να προηγηθεί της αντίστοιχης, επικείμενης κρίσης στην Ιρλανδία που ήταν μια καθαρή περίπτωση ναυαγίου του χρηματοπιστωτικού κέντρου!

Είδατε τι πρόσφερε στον (νέο) κόσμο ο κ. Παπανδρέου και όσοι με πάθος και ανιδιοτέλεια ασφαλώς τον υποστήριξαν; Ένα απαραίτητο όπλο στην μάχη επιβίωσης και επικυριαρχίας του χρηματοπιστωτικού λόμπυ, το οποίο όριζε παράλληλα και μια  discursive practice, η οποία δομούσε το μήνυμα της χρεοκοπίας κρατών της ευρωζώνης μακριά από το πιστωτικό καθεστώς αυτό καθ΄ εαυτό! Τώρα μάλιστα  με την εμπεριστατωμένη απειλή ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ εισηγείται μια νέα μαζική εκτύπωση δολαρίων για να καλυφθεί τεχνητά  και προσωρινά η πτώση των αξιών, εξαιτίας της πληγής που προκάλεσαν τα τοξικά χρηματοπιστωτικά παράγωγα, το Γερμανικό όραμα για ηγεμονία στη ήπειρό μας γίνεται εφιάλτης για τις χώρες του Ευρώ και για όσες είναι συνδεδεμένες με αυτό. Έτσι, το δηλητήριο στη «συνταγή ΕΕ», μετατρέπεται πλέον σε θανάσιμη απειλή για όλες ανεξαιρέτως τις χώρες. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η εύλογη κρατική αντίδραση είναι του τύπου, «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Μόνον που κάτι τέτοιο προϋποθέτει διαφορετικές πολιτικές από χώρα σε χώρα και τελικά την αποσύνθεση της ΕΕ, η οποία σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι μια «βελούδινη διαδικασία». Θα είναι μια τραυματική εμπειρία για τους επιμέρους λαούς σε κάθε περίπτωση.

Το ερώτημα είναι, αν υπάρχει περίπτωση η ΕΕ να αναμορφωθεί, έτσι ώστε να συστήσει μια δημοκρατική Ένωση της Ευρώπης, στη θέση του προβληματικού, οικονομιστικού, διακυβερνητικού μοντέλου που κυριαρχεί. Εδώ υπάρχουν αρκετές ενδιαφέρουσες απόψεις, οι οποίες δεν χωρούν σε αυτό το σημείωμα. Για τους δημοκράτες «ευρωπαϊστές» πάντα θα υπάρχει ελπίδα. Για τους «σκεπτικιστές» δεν υπάρχει λόγος για ελπίδα. Όσο για τους «ευρωλιγούρηδες», «και η τελευταία ελπίδα, είναι μια ελπίδα» για να μεταβληθεί η ήπειρός μας σε ΗΠΑ ή συνολικά σε επαρχία των ΗΠΑ. Σημασία όμως έχει, ότι η σημερινή διάσταση (διακυβέρνηση) της ΕΕ, εμφανίζεται ως παράγοντας που υπονομεύει καθοριστικά την πολιτική ένωση της Ευρώπης. 

Τούτο αποτελεί δικαίωση των «ευρωσκεπτικιστών» δεξιών και αριστερών, μα περισσότερο από όλους αυτούς, των αντικαπιταλιστών «αντι-ευρωπαϊστών» , που πάντα προσέγγιζαν την Ένωση ως καπιταλιστικό κλαμπ. Το κακό όμως είναι ότι μέσα από τέτοιες ιδεολογικές δομές δεν μπορείς ποτέ να αναλύσεις ορθά την εξέλιξη του παγκόσμιου καπιταλισμού και να παρέμβεις στρατηγικά υπέρ των συμφερόντων των λαϊκών δυνάμεων, που υποκειμενικά υπερασπίζεσαι ως πολιτικός παράγοντας (κόμμα, κίνημα), ή αντικειμενικά επιδιώκεις να εκφράσεις ως σοσιαλιστική διακυβέρνηση. Το κρίσιμο είναι να κατανοηθεί ότι η σημερινή ενδοκαπιταλιστική διαμάχη που οδήγησε στην εκρηκτική αποκάλυψη των πολιτικών και οικονομικών αντιφάσεων οι οποίες ορίζουν και περιέχονται στο θεσμικό οικοδόμημα της ΕΕ, είναι αιτία, αιτιατός μηχανισμός και αποτέλεσμα της μετάβασης από την βιομηχανική στην μεταβιομηχανική εποχή για τουλάχιστον το δυτικό ημισφαίριο. Για το «καπιταλιστικό κλαμπ» αυτό είναι σαφές και προτάσσεται μια νέα μορφή ηγεμονίας υπό τον τύπο της «παγκόσμιας διακυβέρνησης», η οποία θα εναρμονίζει απολύτως το πολιτικό και οικονομικό σύστημα ΗΠΑ – ΕΕ, ώστε να μην υπάρξει διάσπαση της Ευρώπης και κλονισμός του μονοπολικού συστήματος υπό την επικυριαρχία της αμερικανικής διακυβέρνησης. Αν θέλαμε να μιλήσουμε μία κονστρουκτιβιστική γλώσσα, θα έπρεπε να αναζητήσουμε ένα εναλλακτικό ηγεμονικό πρότυπο σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, για να αντιτάξουμε σε αυτόν τον νέο ηγεμονισμό που με ωδίνες επιχειρεί να μας μεταφέρει από μια μορφή καπιταλιστικής οργάνωσης σε μια άλλη. Λέγοντας ότι δεν εξετάζω, γιατί δεν έχει σημασία για τους λαούς το «transition» και δεν με ενδιαφέρει το «transformation» του «καπιταλιστικού κλαμπ», είναι σαν να ονειροφαντάζεσαι ένα κάποιο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας στο κενό. Η ιστορία όμως ποτέ δεν «γράφτηκε» - ούτε σβήστηκε – στο κενό παρότι οι επαναστάσεις δομήθηκαν σε κενό εξουσίας!