Οι εκλογές και το πρόβλημα...

Μια προσέγγιση που απομυθοποιεί τα εκλογικά διλήμματα Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου Πες μου ποιο είναι το πρόβλημα και θα σου πω ποιος εί...

Μια προσέγγιση που απομυθοποιεί τα εκλογικά διλήμματα

Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου

Πες μου ποιο είναι το πρόβλημα και θα σου πω ποιος είσαι, πού βρίσκεσαι και για πού πηγαίνεις. Στα πανεπιστήμια μαθαίνουμε τους νεότερους να θέτουν με μεθοδολογική ορθότητα προβλήματα και να ερευνούν καλοδομημένες υποθέσεις με διάφορους τρόπους, για να καταλήξουν πάντα σε προσωρινά συμπεράσματα, απόλυτα συναφή με την μεθοδολογία που χρησιμοποίησαν. Έτσι αναπτύσσεται η κριτική αντιπαράθεση μέσω της καλλιέργειας κριτικής σκέψης. Η μεθοδολογική προσαρμογή της έρευνας σε ένα συγκεκριμένο μοντέλο απόκτησης γνώσης (a way of Knowing) ενισχύει την εσωτερική κριτική μιας επιστημονικής αφήγησης (φανερώνει αδυναμίες), ενώ...
παράλληλα προδίδει την ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα του εγχειρήματος, σχετικοποιώντας ασφαλώς τόσο το συμπέρασμα, όσο και το πρόβλημα, το όποιο έτσι μεταμορφώνεται σε ένα άλλο επιμέρους ή γενικότερο πρόβλημα ή άλλου είδους πρόβλημα
Τα σημειώνω όσο ποιο απλά μπορώ, για να καταλήξω σε κάτι που θα πρέπει να έχετε όλοι υπόψη σας, αυτή την προεκλογική περίοδο: ο τρόπος που θέτουν τα κόμματα το πρόβλημα που έρχονται να αντιμετωπίσουν οι συγκεκριμένες εκλογές, προδίδει την ταυτότητά τους. Και τούτο είναι πολύ σημαντικότερο από την διαλεκτική της λύσης στο πλαίσιο της ελληνικής κρίσης, την οποία δήθεν διαθέτουν και αποτυπώνουν σε κάποιο πρόγραμμα τα κόμματα. Άλλωστε το «πρόγραμμα» των κομμάτων είναι ένα ιδιόμορφο μνημόνιο που συντάσσει κάποιος για να δεσμευτεί ο ίδιος, σε ενέργειες που θα προσπαθήσει να διασκεδάσει διακυβερνητικώς (είτε ως κυβερνητικός μηχανισμός, είτε ως αντιπολίτευση). Το «συμβόλαιο με τον λαό» είναι μια σύμβαση με την αναφερόμενη ηγεμονική σου θέση (φυσιογνωμία, θώκο) και τίποτε περισσότερο. Αποτελεί δηλαδή λαϊκισμό μέχρις ανατριχίλας!
Ο λαός έμαθε να αναζητεί λύσεις, ενώ θα είχε μεγαλύτερες «επιτυχίες» ως υποκείμενο της λαϊκής κυριαρχίας (πυρήνας της δημοκρατίας) εάν ήξερε και επιζητούσε να κρίνει πολιτικά το πρόβλημα που θέτει το κάθε κόμμα. Το πρόβλημα σε κάθε εκλογική αναμέτρηση για τον κάθε πολιτικό φορέα που εμπλέκεται σε αυτήν είναι ένα και μοναδικό, και έρχεται να προβληματοποιήσει μια κοινωνική κατάσταση. Στο βαθμό που δεν διατυπώνεται έτσι, αλλά έρχεται να θολώσει την πολιτική διάσταση της συγκυριακής κατάστασης ή να παραπέμψει για λύση στην ίδια την κατάσταση που υποτίθεται ότι προβληματοποιεί μέσω της προεκλογικής του αφηγήσεως (ταυτολογία), αποσκοπεί στην εξαπάτηση ή πρόκειται για καλαμπουράκι.
Στο βαθμό που το κόμμα δεν ορίζει με σαφήνεια και με μεθοδολογική επάρκεια το πρόβλημα, οφείλουμε εμείς να ορίζουμε ως πρόβλημα τούτη την αδυναμία του και να την εξετάζουμε σύμφωνα με μια συγκεκριμένη πολιτική μεθοδολογία, η οποία χαρακτηρίζει την δική μας πολιτική διάσταση, δυναμική και ικανότητα δημιουργικής παρέμβασης. Αυτός που θέτει το πρόβλημα εμφανίζεται να διαθέτει κοινωνική ισχύ, η οποία μετριάζεται έως εξαφανίσεως ή τονίζεται μέσω της κριτικής διαδικασίας των υπολοίπων μελών της κοινωνίας. Άρα, ο πολίτης που εξετάζει σε αυτό το πνεύμα προβληματοποίησης το κόμμα, εμφανίζεται ως παράγοντας ισχύος και όχι απλώς ως ταπεινός παράγοντας νομιμοποίησης της ισχύος των κομματικών ηγεσιών.
Φίλοι, εξετάστε εάν θέτουν και πώς θέτουν τα κόμματα το πρόβλημα σήμερα για την ελληνική κοινωνία και όχι πώς διατείνονται ότι θα μπορούσαν να δώσουν λύση στην κρίση. Κανείς δεν έδωσε λύση σε κάτι που δεν έμαθε ή δεν θέλησε να μάθει, ή δεν τον συμφέρει να μάθει πώς ορίζεται ως πρόβλημα. Εάν σε τοποθετήσω θεατή σε μια διαδικασία επίλυσης ενός προβλήματος που δεν εμφανίζει μεθοδολογικές αρετές στον ορισμό του ( ή στις περισσότερες περιπτώσεις ούτε καν ορίζεται), είναι βέβαιο ότι σε εξαπατώ «ταχυδακτυλουργικά», ενώ εσύ χειροκροτείς τον «μάγο» πολιτικάντη ή τον τεχνοκράτη που διαθέτει το μαγικό ραβδάκι της απόκρυφης γνώσης για να σου λύσει το δικό σου πρόβλημα, το οποίο εμφανίζεται μέρος της προβληματικής κοινωνικής κατάστασης, την οποία όμως ο πολιτικός επιχειρεί να διασκεδάσει, μέσω λύσεων που προσφέρονται στο πλαίσιο ενός ψευδεπίγραφου μνημονίου (συμβόλαιο με τον λαό), το όποιο θα αποκτήσει ίσως σημασία στις επόμενες εκλογές και όχι σε τούτες όπου παρουσιάζεται. Είναι στοιχείο για να κρίνεις την μεθοδολογική επάρκεια μιας πολιτικής πρακτικής και αυτό γίνεται προεκλογικώς από ειδικούς για να κρίνουν την πολιτικότητα του φορέα, αλλά από όλους τους πολίτες μετά την διάλυση της βουλής που ανέδειξαν στην βάση του/(των) κομματικού/(ών)-μνημονίου/(ων). Τα προγράμματα κρίνονται αναπότρεπτα και ρεαλιστικά στο τέλος, ο τρόπος που τίθεται όμως το πρόβλημα (και εάν καν τίθεται πρόβλημα) πρέπει να κρίνεται στην αρχή της προεκλογικής εκστρατείας.
Είναι το πρόβλημα σου, πρόβλημα του κόμματος (κάποιου κόμματος) ή όχι; Πώς δεν είναι, αφού το κόμμα έχει λύσεις για όλα τα κοινωνικά προβλήματα, μέρος του οποίου μάλλον είναι και η ατομική σου υπόσταση!! Άρα, δεν είναι πρόβλημά του, το πρόβλημα σου, παρότι έτσι εμφανίζεται! Σε μορφοποιεί (εσένα με το πρόβλημα) ως πρόβλημα τον ίδιο για αποτελέσεις μέρος της αφήγησης μιας λύσης ενός προβλήματος που ΔΕΝ είναι το δικό σου - στο βαθμό που οριστεί ασφαλώς το γενικό πρόβλημα και δεν σαχλαμαρίζουμε, όπως κάνει κυρίως ο δικομματισμός, θέτοντας «κουφά» διλήμματα αποκλειστικά για αφελείς. Πρόσεξε, το ξαναλέω: γίνεσαι εσύ το πρόβλημα και όχι το πρόβλημά σου, πρόβλημά του. Εδώ αρχίζει η πολιτική απάτη και τελειώνει η δημοκρατική πολιτική, δίνοντας την θέση της στον αυταρχισμό και στην στρέβλωση του πολιτικού φαινομένου στις αντιλήψεις των πολιτών. Από εκεί και έπειτα η εκλογική διαδικασία γίνεται τσίρκο με ταχυδακτυλουργούς, νάνους και κλόουν. Είδατε εσείς ποτέ σε κάποιο τσίρκο να ορίζεται ένα πρόβλημα; Λύσεις θεαματικές βλέπετε που οδηγούν στο σχηματισμό προβλημάτων που δεν αφορούν τον θεατή. Είναι δουλειά του τεχνοκράτη, σου λένε. Όχι το πρόβλημα είναι δική σου δουλειά να το ξέρεις από την αρχή, να το κρίνεις από την αρχή και μαζί με αυτό και εκείνους που το θέτουν, όπως το θέτουν.
Δεν κρίνουμε τις λύσεις που δεν είδαμε, κρίνουμε πολιτικά από τις λύσεις που είδαμε σε συνδυασμό με τον τρόπο που τα κόμματα προβληματοποιούν την πραγματική κατάσταση που βιώνουμε. Οι λύσεις είναι απάτη, το πρόβλημα είναι η λύση της πολιτικής κρίσης. Απαιτείστε από τα κόμματα το πρόβλημα και ας είναι αυτό το εκλογικό τους πασαπόρτι. Εάν το πρόβλημα είναι «ευρώ ή δραχμή», «μέσα ή έξω από την ΕΕ», «καπιταλισμός ή σοσιαλισμός με λαϊκή εξουσία του…κόμματος», «αυτοδυναμία ή χάος», «Μεγάλος Συνασπισμός ή άβυσσος» κλπ. - που ακούμε καθημερινά - προφανώς βρισκόμαστε θεατές σε «τσίρκο». Το πρόβλημα για τον πολίτη είναι: ποιες πολιτικές δυνάμεις ορίζουν την διάσταση της ελληνικής κρίσης με μεγαλύτερη συνάφεια ως προς το πρόβλημα του κάθε μέλους του εκλογικού σώματος. Αυτό δεν γίνεται ίσως με μια και μοναδική πρόταση, προκύπτει όμως ως μήνυμα (εάν, όπου και στο βαθμό που προκύπτει) από την εκλογική αφήγηση του κάθε κόμματος. Μια τέτοια προβληματοποίηση της κρίσης εσωτερικεύει (στο μήνυμα) και την υπόθεση της λύσης. Αυτή η τελευταία είναι το πραγματικό πρόβλημα. Η υπόθεση της λύσης ενός προβλήματος και όχι η επιμέρους διαδικασία επίλυσής του θα έπρεπε να αποτελεί το πολιτικό κριτήριο εμπιστοσύνης σε ένα κομματικό φορέα. Η επιμέρους διαδικασία θα δείξει εάν η «υπόθεση» έχει βάση ή είναι φενάκη. Το τελευταίο δεν το ξέρεις αν δεν το δοκιμάσεις, δεν τεστάρεις την θεωρία του και εξετάσεις την τεχνολογία του σε λειτουργικό επίπεδο. Την πρώτη όμως, την υπόθεση που δομεί το πρόβλημα, μπορεί βάσιμα να την κρίνεις πολιτικά από την αρχή. «Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να λύσει, λαϊκά προβλήματα», λέει και ξαναλέει η κ. Παπαρήγα, πηγαίνοντας μάλλον αλλού την κουβέντα. Το ζήτημα, όμως για τον εκλογέα είναι πώς προβληματοποιεί την ζωή του το κάθε κόμμα, ασχέτως αν θέλει ή δεν θέλει να συμμετάσχει σε κυβέρνηση. Η διακυβέρνηση (καπιταλιστική, σοσιαλιστική ή …UFO), γεννά προβλήματα, έχοντας στον πολιτικό μηχανισμό πού την ορίζει, συμφέροντα να διευθετήσει. Τούτα ξεκινούν να πολιτεύονται από τις λύσεις που επιδιώκουν. Οι «λύσεις» που επιδιώκουν, προβληματοποιούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο την κοινωνική οργάνωση, την κρίση στο μοντέλο αυτής της οργάνωσης και την διάσταση της πάλης των τάξεων, αν θέλετε. Τούτες οι «λύσεις» μετατρέπονται κατά την διακυβέρνηση σε προβλήματα για τους πολίτες.
Εάν πετύχεις να κατανοήσεις πώς εννοούν τις λύσεις (και όχι ποιες είναι οι λύσεις, πράγμα μάταιο) τα κόμματα, τότε θα αντιληφθείς τι είδους πρόβλημα αποτελούν τα ίδια (τα κόμματα) για εσένα και έτσι θα θέσεις σωστά μεθοδολογικά το δικό σου πρόβλημα της εκλογική σου συμπεριφοράς. Βεβαίως αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποχή, την οποία δεν θα συνιστούσα σε καμία περίπτωση σήμερα – κρίνοντας ασφαλώς από τον τρόπο που εγώ αντιλαμβάνομαι το πρόβλημα ηγεμονίας στον τόπο και επί του οποίου σας έχω απασχολήσει επί μακρού. Τόσο καιρό το πρόβλημα όριζα, αλλά δεν γνωρίζω πόσοι το κατάλαβαν… τόσο το πρόβλημα, όσο κυρίως αυτό που διέπραττα!