Ρωσία – Κίνα: «γάμος» συμφέροντος

Σφυρηλατείται ο νέος γεωπολιτικός άξονας που φιλοδοξεί να μειώσει την επιρροή της Δύσης στην Ευρασία Η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτ...

Σφυρηλατείται ο νέος γεωπολιτικός άξονας που φιλοδοξεί να μειώσει την επιρροή της Δύσης στην Ευρασία

Η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν (αριστερά), που θέλει ρόλο πρωταγωνιστή στη διεθνή σκακιέρα, δεν μπορούσε να βρει καλύτερο εταίρο από την πανίσχυρη οικονομικά Κίνα του Χου Ζιντάο

 

Την περασμένη εβδομάδα ο Βλαντίμιρ Πούτιν πραγματοποίησε την πρώτη του επίσημη επίσκεψη στην Κίνα αφότου ορκίστηκε για τρίτη φορά πρόεδρος της Ρωσίας. Μπορεί ο ίδιος και η πανίσχυρη αντιπροσωπεία των CEO των ρωσικών ενεργειακών κολοσσών που τον συνόδευε (μεταξύ των οποίων και o Αλεξέι Μίλερ της Gazprom) να μην πέτυχαν την πολυαναμενόμενη συμφωνία πώλησης φυσικού αερίου στο Πεκίνο, όμως οι δύο χώρες έφτιαξαν ένα κοινό ταμείο επενδύσεων (και το προίκισαν με τέσσερα δισ. δολάρια) και υπέγραψαν ενεργειακές, εμπορικές, επενδυτικές και στρατιωτικές συμφωνίες. Η επίσκεψη της ρωσικής «αρκούδας» στον ασιατικό «τίγρη» είχε ακόμη έναν στόχο: την παγίωση της στρατιωτικής συνεργασίας και μιας σιωπηρής δέσμευσης των δύο κρατών για υπονόμευση της ισχύος του παγκόσμιου ηγεμόνα, των Ηνωμένων Πολιτειών – ένας «γάμος» συμφέροντος με το βλέμμα στραμμένο στην ανακατανομή της ισχύος στην Κεντρική Ασία. Μια λυκοφιλία σε έναν πλανήτη μεταψυχροπολεμικό, χωρίς πλέον ξεκάθαρες υπερδυνάμεις.
Εχοντας αρνηθεί να παρευρεθεί στη σύνοδο των G8 στο Καμπ Ντέιβιντ τον περασμένο μήνα και έχοντας ήδη δηλώσει «απών» στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο, η τριήμερη επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Πεκίνο απόκτησε εκτός από πρακτική και συμβολική σημασία. Η Ρωσία του Πούτιν, με αντιδυτική ρητορική και προσανατολισμό και έναν διακαή πόθο για θέση πρωταγωνιστή στη μεγάλη σκακιέρα της διεθνούς πολιτικής, δεν μπορούσε να βρει καλύτερο εταίρο από τη γειτονική, πανίσχυρη οικονομικά Κίνα.

«Η Κίνα και η Ρωσία συνεργάζονται στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, σε περιφερειακό επίπεδο μέσω του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης και με άλλα κράτη της ομάδας των BRIC. Ωστόσο, πρόκειται για έναν άξονα συμφέροντος και όχι για έναν θεμελιώδη οδηγό των διεθνών σχέσεων. Η Κίνα και η Ρωσία κατά κύριο λόγο μπορούν να συνασπίζονται στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπως και έκαναν στο θέμα της Συρίας» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Γιόνας Παρέλο-Πλέσνερ, ανώτερος συνεργάτης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR). Και προσθέτει: «Για τη Μόσχα, η Κίνα συνιστά έναν στρατηγικό εταίρο για να διατηρήσει το στάτους της παγκόσμιας δύναμης. Αν και η Μόσχα θέλει να βλέπει τον εαυτό της ως ίσο απέναντι στο Πεκίνο – είναι ανώτερη μόνο όσον αφορά το πυρηνικό οπλοστάσιο – η Κίνα έχει ξεπεράσει τη Ρωσία σε οικονομικό επίπεδο. Για το Πεκίνο, η Μόσχα είναι σχεδόν δεύτερη σκέψη: ενδιαφέρων εξαγωγέας ενέργειας, συνέταιρος για να κρύβεται από πίσω του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, χρήσιμος περιφερειακός σύμμαχος στην Κεντρική Ασία».

Παρά τη συμφωνία συμφερόντων και τη διευρυμένη διμερή ατζέντα της επίσκεψης Πούτιν στο Πεκίνο – από ενεργειακά, εμπορικά ζητήματα ως και το κοινό πρόβλημα του ισλαμικού φονταμενταλισμού – οι σχέσεις Κίνας – Ρωσίας παραμένουν «δηλητηριασμένες» από τους ιστορικούς ανταγωνισμούς του Ψυχρού Πολέμου. Επιπλέον η Μόσχα συνειδητοποιεί ότι η ισορροπία ισχύος στην περιοχή έχει αλλάξει υπέρ της Κίνας.

«Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της σινορωσικής συνεργασίας εξαρτώνται από τον βαθμό ανόδου της Κίνας. Αν η ισχύς του Πεκίνου συνεχίσει να αυξάνεται, και μεγαλώνει η διαφορά μεταξύ της παγκόσμιας ισχύος της Κίνας και της Ρωσίας, η Ρωσία θα βρεθεί στη θέση να χρειάζεται συμμάχους κατά της Κίνας. Αλλά ποιοι θα είναι αυτοί;» εξηγεί στο «Βήμα» ο Στίβεν Κότκιν, καθηγητής Ιστορίας στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Πρίνστον.

Η πρόσφατη υπογραφή 12 συμφωνιών από τον Πούτιν και τον κινέζο ομόλογό του Χου Ζιντάο - μεταξύ των οποίων και εκείνη για την αύξηση των εμπορικών σχέσεων των δύο κρατών στα 200 δισ. δολάρια ως το 2020 – δεν συμπεριελάμβανε την παροχή φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην Κίνα, εξέλιξη που θα ενίσχυε σημαντικά τη θέση της Μόσχας στην αγορά ενέργειας. Αγκάθι παραμένει το θέμα της τιμής, με τη Ρωσία να ζητεί 350 με 400 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα και την Κίνα να προθυμοποιείται να πληρώσει μόνο 200 με 250 δολάρια.
Γεωστρατηγική
«Το Πεκίνο αναδύεται,  η Μόσχα παρακμάζει»
«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος τον οποίο αντιμετωπίζουν οι ΗΠΑ σε γεωπολιτικό επίπεδο είναι μια συνεργασία Ρωσίας και Κίνας» λέει στο «Βήμα» ο Αλέξανδρος Πίτερσεν, (φωτογραφία), συγγραφέας του βιβλίου «The World Island: Eurasian Geopolitics and the Fate of the West» (Το Παγκόσμιο Νησί: Η Γεωπολιτική στην Ευρασία και η Μοίρα της Δύσης) και σύμβουλος στη «δεξαμενή σκέψης» Woodrow Wilson International Center for Scholars.
Δημιουργείται ένας άξονας γεωπολιτικής συνεργασίας Ρωσίας και Κίνας;
«Η μεγαλύτερη γεωπολιτική απειλή που αντιμετωπίζει σήμερα η Δύση είναι μια συγκυριαρχία Κίνας και Ρωσίας στην Ευρασία. Κοιτάζοντας στην ανθρώπινη ιστορία και στη διεθνή πολιτική διαπιστώνουμε ότι οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρασίας, δηλαδή της περιοχής από την Πορτογαλία ως την Κίνα, έχουν περισσότερες προοπτικές να γίνουν παγκόσμιοι ηγεμόνες από όσες οι δυνάμεις της περιφέρειας, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Βρετανία. Η επιδίωξη της Κίνας για παγκόσμια υπεροχή εξαρτάται από τις κινήσεις της στην Ευρασία και όχι στην Ασία και στον Ειρηνικό».

Θα μπορούσαν οι δύο αυτές δυνάμεις να ξεπεράσουν τις ιστορικές διαφορές τους χάριν μιας ισχυρής συμμαχίας στην Κεντρική Ασία, που θα παραγκώνιζε τις Ηνωμένες Πολιτείες;
«Η αντιπαλότητα εξισορροπεί την ισχύ τους, καμία από τις δύο δεν μπορεί να εκμεταλλευθεί εντελώς την ευρασιατική ήπειρο ως γεωστρατηγική βάση. Μέχρι στιγμής η Κίνα είναι αναδυόμενη δύναμη και η Ρωσία παρακμάζουσα, αλλά ακόμη επιθετική. Η Κίνα μπορεί να επιδιώξει τη δημιουργία σφαιρών επιρροής στην Ευρασία. Αυτά ήδη συμβαίνουν ως έναν βαθμό. Ωστόσο ο τομέας όπου Πεκίνο και Μόσχα σίγουρα θα συνεργαστούν είναι η απώθηση της δυτικής επιρροής από την Ευρασία. Για αυτές οι ΗΠΑ δεν θα πρέπει να έχουν σχέσεις με τα μικρότερα κράτη της Ευρασίας και σίγουρα δεν θα πρέπει να έχουν μακροχρόνια παρουσία στο Αφγανιστάν».