Τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων στο 15% ζητεί με επιστολή του στον υπουργό Οικονομικών κ. Γιάννη Στουρνάρα, ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ κ....
Τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων στο 15% ζητεί με επιστολή του στον υπουργό Οικονομικών κ. Γιάννη Στουρνάρα, ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος, τονίζοντας ότι μία τέτοια ενέργεια θα ενθάρρυνε την επιχειρηματικότητα, θα προσέλκυε επενδύσεις και θα έβαζε φραγμό στο φαινόμενο της μετανάστευσης των ελληνικών επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες με ιδιαίτερα χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές.
Επισυνάπτεται η επιστολή:
«Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,
Σας αποστέλλουμε τα συμπεράσματα και τις προτάσεις που εκπονήθηκαν από το Κέντρο Μελετών του ΕΒΕΑ που αφορούν τη φορολόγηση των επιχειρήσεων εν μέσω κρίσης, προκειμένου να τα συνεκτιμήσετε κατά την κατάρτιση ενός νέου δικαιότερου και αποδοτικότερου φορολογικού συστήματος.
Τον Μάρτιο του 2011, το Κε.Μ.Ε.-Ε.Β.Ε.Α. παρουσίασε πόρισμα σχετικά με την φορολόγηση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα σε συνεργασία με τους κ.κ. Γιάννη Βαρουφάκη και Τάσο Πατώκο του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, Σχολή Νομικών, Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πόρισμα περιείχε δέσμη προτάσεων τόσο οικονομικού όσο και διοικητικού, πειθαρχικού και θεσμικού χαρακτήρα σχετικά με τη φορολόγηση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Οι προτάσεις εκείνες βασίζονταν στην διαπίστωση ότι το εχθρικό περιβάλλον εντός του οποίου καλούνταν να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις οφείλεται όχι μόνο στην αποπνικτική φορολόγηση αλλά και σε μια σειρά από άλλες παθογένειες του ελληνικού κράτους.
Οι βασικότερες προτάσεις οικονομικού χαρακτήρα του πορίσματος του 2011 ήταν, εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, η μείωση του βασικού συντελεστή εταιρικού φόρου στο 15% (και η διατήρησή του στο επίπεδο αυτό τουλάχιστον για μια πενταετία), ενώ (από θεσμικής πλευράς) προτείναμε τη δια νόμου επιβολή της αυτο-πληροφόρησης του Δημοσίου (ώστε να μειωθεί ριζικά η γραφειοκρατία).
Το Κε.Μ.Ε.-Ε.Β.Ε.Α. προέβη στην επικαιροποίηση του προαναφερθέντος πορίσματος, καθώς οι συνθήκες άλλαξαν ριζικά. Από πέρσι, η εξέλιξη που έχει καταστήσει την επιχειρηματικότητα είδος υπό εξαφάνιση είναι η πλήρης κατάρρευση (α) της τραπεζικής πίστης και (β) των άτυπων κυκλωμάτων πίστης στην αγορά την ίδια.
Εκεί που έως το 2011 ο φαύλος κύκλος ενέπλεκε ένα εχθρικό κράτος και καχύποπτες επιχειρήσεις (με αποτέλεσμα τη μείωση τόσο των τζίρων όσο και των φορολογικών εσόδων του κράτους), το τελευταίο έτος έχει προστεθεί κι άλλος ένας εκρηκτικός παράγοντας σε αυτό τον φαύλο κύκλο: η αποκοπή των ελληνικών επιχειρήσεων τόσο από εγχώριες όσο και από ξένες πηγές πίστης και ρευστότητας. Τα αποτελέσματα τα γνωρίζει όποιος έχει την παραμικρή σχέση με την αγορά: απόλυτη καθίζηση και αρνητικές επενδύσεις.
1. Η κατάσταση το 2012
Η σημερινή εικόνα του ελληνικού επιχειρείν σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τουλάχιστον όσο αφορά τα επίσημα στοιχεία, δεν διαφέρει ουσιαστικά από εκείνη που είχε καταγραφεί τον Μάρτιο του 2011.
Το Διάγραμμα 1 απεικονίζει τις κατάταξεις των νέων χωρών της ΕΕ σύμφωνα με τις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2012 και το 2010 ως προς τον συντελεστή συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης της αντιπροσωπευτικής επιχείρησης (ο οριζόντιος άξονας) και ως προς το πόσο εχθρικό είναι το περιβάλλον για τις επιχειρήσεις (ο κάθετος άξονας). Το αριστερό σχήμα δείχνει τις κατατάξεις με βάση την πιο πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, ενώ το σχήμα δεξιά αφορά τα δεδομένα που είχαν παρουσιαστεί στην περσινή έκθεση:
Όπως είχε διαπιστωθεί και πέρυσι, έτσι και στη φετινή έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στον μέσο όρο σε ό,τι αφορά τον συνολικό συντελεστή φορολογικής επιβάρυνσης.
Ωστόσο, η Ελλάδα ξεχωρίζει σαφώς για άλλη μια χρονιά σε ό,τι αφορά το πόσο εχθρικό είναι το μακροοικονομικό περιβάλλον της για τις επιχειρήσεις. Συνδυάζοντας το γεγονός ότι η τελική κατάταξη της Ελλάδας δε διαφέρει παρά μόνο κατά μία θέση από την κατάταξη που έλαβε στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2011, το συμπέρασμα παραμένει ότι η εχθρότητα προς τις ελληνικές επιχειρήσεις σε σχέση με τις νέες χώρες της ΕΕ είναι δυσανάλογη των φορολογικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι ο στόχος της βελτίωσης του επιχειρείν στην Ελλάδα δεν πρέπει να εστιάσει μόνο στους φορολογικούς συντελεστές.
Τα δύο διαγράμματα που ακολουθούν ενισχύουν τα συμπεράσματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Πρόκειται για τα ίδια διαγράμματα με το Διάγραμμα 1, αλλά με τη συμπερίληψη πλέον όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εξαιρουμένης της Μάλτας).
Αφενός, είναι φανερό πώς η εικόνα το 2012 (Διάγραμμα 2) είναι σχεδόν πανομοιότυπη με αυτή που είχε καταγραφεί στο πόρισμα του 2011 (Διάγραμμα 3), καθώς η Ελλάδα βρίσκεται «απομονωμένη» στο πάνω μέρος του διαγράμματος, κάτι που σημαίνει ότι εξακολουθεί να κατέχει την χειρότερη θέση από τις υπόλοιπες σε ό,τι αφορά τη φιλικότητα του μακροοικονομικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις. Αφετέρου, η συνολική φορολογική επιβάρυνση βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο και είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με χώρες όπως η Ρουμανία, η Σλοβακία ή η Γερμανία, οι οποίες όμως υπερέχουν κατά πολύ ως προς το επιχειρηματικό κλίμα.
Διάγραμμα 2: Κατατάξεις της Παγκόσμιας Τράπεζας – Μάιος 2012
Διάγραμμα 3: Κατατάξεις της Παγκόσμιας Τράπεζας – Μάρτιος 2011
Τα παραπάνω διαγράμματα φανερώνουν ότι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν είναι τόσο οι φορολογικές επιβαρύνσεις καθαυτές, όσο τα διάφορα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα που συναντούν (π.χ. γραφειοκρατία, διαφθορά ή συνεχείς αλλαγές στους νόμους). Το γεγονός αυτό, και σε συνδυασμό με το ότι οι φορολογικοί συντελεστές σε τουλάχιστον δύο γειτονικές χώρες (Κύπρος και Βουλγαρία) είναι ιδιαίτερα χαμηλοί, ενισχύει το φαινόμενο της μετανάστευσης των επιχειρήσεων. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που το παρόν πόρισμα εξακολουθεί να προτείνει τη μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις (βλ. Ενότητα 3): όχι επειδή η φορολογία καθαυτή είναι υψηλή (όπως φαίνεται από τα σχήματα, βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης) αλλά διότι η μείωσή του θα ενθάρρυνε την επιχειρηματικότητα.
2. Πρόσφατες εξελίξεις
Όπως ανακοινώθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών, τον Ιανουάριο του 2012 εκπρόσωποι των κομμάτων που συμμετείχαν στην τότε κυβέρνηση συνεργασίας συναντήθηκαν με σκοπό την προετοιμασία του νομοσχεδίου που θα θεσπίζει τις βασικές αρχές του νέου Εθνικού Φορολογικού Συστήματος.
Στο βαθμό που οι πληροφορίες για τη μείωση του φορολογικού συντελεστή ευσταθούν, πρόκειται για μέτρα που συνάδουν με τις περσινές προτάσεις του ΕΒΕΑ για τη φορολόγηση των επιχειρήσεων. Από πέρυσι, ωστόσο, και παρά τα μέτρα λιτότητας, το μακροοικονομικό περιβάλλον της Ελλάδας έχει επιδεινωθεί περαιτέρω, κάνοντας ακόμα επιτακτικότερη την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την εδραίωση ενός υγιούς επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Ο λόγος είναι προφανής: δίχως μέτρα που να υποστηρίζουν την επιχειρηματικότητα, το ΑΕΠ της Ελλάδας δεν προβλέπεται να βελτιωθεί σε τέτοιο βαθμό που να οδηγεί στα επιθυμητά πρωτογενή πλεονάσματα, τουλάχιστον όχι όσο συνεχίζουν να ισχύουν τα μέτρα λιτότητας.
Η μείωση του φορολογικού συντελεστή και γενικότερα οι φορολογικές διευκολύνσεις προς τις επιχειρήσεις δεν προτείνονται ως μέτρα μείωσης της συνεισφοράς του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά για ακριβώς τον αντίθετο λόγο: επειδή τέτοιες κινήσεις θα οδηγούσαν σε ανάκαμψη της επιχειρηματικότητας, κάτι που θα σήμαινε και μεγαλύτερα κρατικά έσοδα από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων – εν αντιθέσει με τη σημερινή κατάσταση όπου εκατοντάδες επιχειρήσεις κάθε μήνα βάζουν λουκέτο η μία μετά την άλλη.
Θα πρέπει να επισημανθεί επίσης ότι υπάρχει μια σημαντική εξέλιξη για την οποία, δυστυχώς, δεν υπάρχουν στοιχεία επίσημα – παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας ή μία επιχειρηματίας που να μην έχει πολλά πει επ’ αυτής: την κατάρρευση των (τραπεζικών και άτυπων) κυκλωμάτων πίστης. Με τις τράπεζες σε μόνιμη πλέον απεργία χορηγήσεων δανείων, τις επιχειρήσεις να έχουν πάψει να εμπιστεύονται η μία την άλλη, και την απαίτηση των ξένων προμηθευτών για cash payments, η ελληνική επιχείρηση έχει πλέον βρεθεί στην δίνη μιας τριπλής κρίσης (χρέους, πίστης, ζήτησης) από την οποία είναι αδύνατον να ξεφύγει ιδίαις δυνάμεις.
3. Προτάσεις
Με γνώμονες τη διαπίστωση ότι το επιχειρηματικό κλίμα στην Ελλάδα έχει χειροτερεύσει δραστικά σε σχέση με πέρυσι λόγω της μειωμένης ζήτησης, ότι οι επιχειρήσεις έχουν χάσει την πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας, και το γεγονός ότι η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας είναι sine qua non για την επιβίωση του κράτους και της κοινωνικής οικονομίας της Ελλάδας, προτείνονται τα εξής μέτρα οικονομικού χαρακτήρα ως το απόλυτο ελάχιστο που πρέπει να πράξει η νέα κυβέρνηση σήμερα:
-Μείωση του βασικού συντελεστή εταιρικού φόρου στο 15% και διατήρησή του σε αυτό το επίπεδο για τουλάχιστον μία 5ετία.
– Δέσμευση του κράτους να περιοριστεί ο συντελεστής φορολογίας επιχειρήσεων ως προς τον τζίρο τους σε επίπεδο που να μην ξεπερνάει το 40%, και αντιστρόφως ανάλογα με την αύξηση των συνολικών δημόσιων εσόδων από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η λογική των προτάσεων αυτών είναι διπλή:
(α) Η χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση δεν θα οδηγούσε σε μείωση των κρατικών εσόδων αλλά, σε πρώτο στάδιο, σε μείωση του ρυθμού κατάρρευσής τους και, ευελπιστούμε, σε θετικούς ρυθμούς μεσοπρόθεσμα.
(β) Τα μέτρα αυτά θα έπαιζαν αμυντικό ρόλο, μειώνοντας τον ρυθμό μετανάστευσης των επιχειρήσεων προς χώρες όπως η Βουλγαρία και η Κύπρος όπου οι συντελεστές βρίσκονται στο χαμηλό 10%.
Αξίζει να τονιστεί το δεύτερο σκέλος της πρώτης από τις παραπάνω προτάσεις: οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα λειτουργούν υπό καθεστώς αβεβαιότητας και συνεχών δυσμενών για τη λειτουργία τους αλλαγών.
Το ελάχιστο που πρέπει να πράξει το κράτος είναι να δεσμευτεί σε μια περίοδο σταθερότητας τουλάχιστον όσον αφορά το καθεστώς φορολόγησης. Το κράτος οφείλει να εγγυηθεί ότι το νέο Εθνικό Φορολογικό Σύστημα θα παραμείνει αμετάβλητο για τουλάχιστον μια 5ετία – εκτός ασφαλώς κι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίσει να εναρμονίσει τους συντελεστές στο πλαίσιο ενός Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας.
Από καθαρά τεχνικής πλευράς, και αν αντιπαραβάλλει κανείς τα Διαγράμματα 1 και 2, τα παραπάνω μέτρα θα οδηγούσαν στη μετατόπιση της χώρας προς τα αριστερά των διαγραμμάτων – ενώ το πραγματικό ζητούμενο θα ήταν η μετατόπισή της προς τα κάτω (δηλ. η βελτίωση της κατάταξής της ως προς το επιχειρείν γενικά).
Όπως φαίνεται από τα Διαγράμματα, το ύψος της φορολογικής επιβάρυνσης δεν συσχετίζεται ιδιαίτερα με την τελική κατάταξη: η Γαλλία, για παράδειγμα, έχει έναν από τους υψηλότερους συντελεστές φορολογίας ως προς τον τζίρο στην ΕΕ, αλλά κατέχει καλύτερη συνολική κατάταξη από την Κύπρο, το Λουξεμβούργο ή τη Βουλγαρία που έχουν πολύ χαμηλότερους συντελεστές (βλ. Διάγραμμα 2). Αυτό σημαίνει ότι οι προαναφερθείσες προτάσεις οικονομικού χαρακτήρα πρέπει να συνοδευτούν και από μέτρα διοικητικού και θεσμικού χαρακτήρα με στόχο την άρση των εμποδίων στην επιχειρηματική δραστηριότητα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα:
-Απλοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών (π.χ. απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και έναρξης επιχειρηματικής δράσης, απλοποίηση διαδικασιών έγκρισης επενδύσεων κλπ)
-Εξασφάλιση της διαφάνειας των εφοριακών ελέγχων και κατάργηση των χρηματικών ορίων άρσης του απορρήτου ή δίωξης για μη απόδοση ΦΠΑ
-Δημιουργία μηχανισμού που θα επιβάλλει στις επιχειρήσεις τον διαχωρισμό των εισπραχθέντων ποσών του ΦΠΑ από τα υπόλοιπα έσοδα των επιχειρήσεων και άμεση απόδοσή τους στο κράτος
-Απρόσκοπτη εφαρμογή της οδηγίας για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές που προβλέπει την εντός 60 ημερών καταβολή των οφειλών του Δημοσίου στις επιχειρήσεις.
Από τις παραπάνω προτάσεις διοικητικού και θεσμικού χαρακτήρα, η πρώτη είναι και η σημαντικότερη, και σχετίζεται με ένα χρόνιο πρόβλημα του ελληνικού επιχειρείν.
Η μείωση της γραφειοκρατίας απαιτεί συνολικότερη αντιμετώπιση: ένας αποτελεσματικός τρόπος θα ήταν με εφαρμογή της λεγόμενης αυτο-πληροφόρησης του Δημοσίου – δηλαδή, αντί η εκάστοτε επιχείρηση να πρέπει να ακολουθεί μια σειρά βημάτων από τη μία δημόσια υπηρεσία στην άλλη προκειμένου να ολοκληρώσει μια ενέργεια, τα βήματα αυτά να ελαττωθούν μέσω της συνεργασίας των υπηρεσιών του Δημοσίου μεταξύ τους. Η λογική είναι ότι το Δημόσιο (ή οι Τράπεζες) κατέχουν ήδη στοιχεία για τις επιχειρήσεις.
Έτσι, όταν μια επιχείρηση καλείται να προσκομίσει έγγραφα της Πολεοδομίας, της Νομαρχίας ή της Εφορίας, στην ουσία καλείται να αναπαράγει πληροφορία που το Δημόσιο ήδη κατέχει (ή μπορεί να αποκτήσει). Ένα σύγχρονο σύστημα μηχανογράφησης με δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δημόσιων υπηρεσιών θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην απλοποίηση των διαδικασιών και στη μείωση της γραφειοκρατίας.
Συμπέρασμα
Σε μια χώρα όπου οι μισθωτοί συνεισφέρουν το 74% των φόρων φυσικών προσώπων και όπου το 99,5% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων πληρώνουν κατά μέσο όρο φόρο €6.100, ενδεχομένως φαίνεται λογικό προτάσεις μείωσης των φορολογικών συντελεστών να εγείρουν την καχυποψία ότι το κράτος είναι υπερβολικά «φιλικό» ως προς τις επιχειρήσεις.
Ωστόσο, όπως είχε επισημανθεί και στο περσινό πόρισμα του ΕΒΕΑ, το αποτέλεσμα του σημερινού φορολογικού καθεστώτος είναι ένας φαύλος κύκλος που χαρακτηρίζεται αφενός από τη χαμηλή συνεισφορά των επιχειρήσεων στα δημόσια έσοδα και αφετέρου από τη δημιουργία ενός ιδιαίτερα εχθρικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις.
Για να σπάσει αυτός ο κύκλος, ιδίως τώρα που η χώρα τελεί υπό κρίση, χρειάζονται γενναίες κινήσεις από τη νέα κυβέρνηση η οποία πρέπει άμεσα να κινηθεί με μειώσεις φορολογικών συντελεστών.
Παράλληλα, και δεδομένου ότι η αποτελεσματικότητα της φορολογικής μεταρρύθμισης θα πάει χαμένη σε περιβάλλον μηδενικής τραπεζικής πίστης, η νέα κυβέρνηση πρέπει να συνδυάσει την φορολογική της πολιτική απέναντι στις επιχειρήσεις με ένα συγκροτημένο, άμεσα εφαρμόσιμο πλάνο, το οποίο θα συνδέει την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με τη δέσμευση των τελευταίων για ένα ελάχιστο επίπεδο χορηγήσεων δανείων στις ελληνικές επιχειρήσεις. Τέλος, προτείνουμε τη δια νόμου επιβολή της αυτο-πληροφόρησης του Δημοσίου.
Εν κατακλείδι, στο σημείο που έχει φτάσει ο μαρασμός της οικονομικής δραστηριότητας, η επιτυχία της νέας κυβέρνησης αποτελεί ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Θεωρούμε όμως ότι αυτά τα τρία βήματα (μείωση συντελεστών, εξασφάλιση ελάχιστης παροχής τραπεζικής πίστης και ριζική μείωση της γραφειοκρατίας) είναι οι αναγκαίες συνθήκες ώστε η νέα κυβέρνηση να έχει έστω πιθανότητες επιτυχίας».
Επισυνάπτεται η επιστολή:
«Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,
Σας αποστέλλουμε τα συμπεράσματα και τις προτάσεις που εκπονήθηκαν από το Κέντρο Μελετών του ΕΒΕΑ που αφορούν τη φορολόγηση των επιχειρήσεων εν μέσω κρίσης, προκειμένου να τα συνεκτιμήσετε κατά την κατάρτιση ενός νέου δικαιότερου και αποδοτικότερου φορολογικού συστήματος.
Τον Μάρτιο του 2011, το Κε.Μ.Ε.-Ε.Β.Ε.Α. παρουσίασε πόρισμα σχετικά με την φορολόγηση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα σε συνεργασία με τους κ.κ. Γιάννη Βαρουφάκη και Τάσο Πατώκο του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, Σχολή Νομικών, Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Το πόρισμα περιείχε δέσμη προτάσεων τόσο οικονομικού όσο και διοικητικού, πειθαρχικού και θεσμικού χαρακτήρα σχετικά με τη φορολόγηση των επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Οι προτάσεις εκείνες βασίζονταν στην διαπίστωση ότι το εχθρικό περιβάλλον εντός του οποίου καλούνταν να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις οφείλεται όχι μόνο στην αποπνικτική φορολόγηση αλλά και σε μια σειρά από άλλες παθογένειες του ελληνικού κράτους.
Οι βασικότερες προτάσεις οικονομικού χαρακτήρα του πορίσματος του 2011 ήταν, εξ αιτίας της οικονομικής κρίσης, η μείωση του βασικού συντελεστή εταιρικού φόρου στο 15% (και η διατήρησή του στο επίπεδο αυτό τουλάχιστον για μια πενταετία), ενώ (από θεσμικής πλευράς) προτείναμε τη δια νόμου επιβολή της αυτο-πληροφόρησης του Δημοσίου (ώστε να μειωθεί ριζικά η γραφειοκρατία).
Το Κε.Μ.Ε.-Ε.Β.Ε.Α. προέβη στην επικαιροποίηση του προαναφερθέντος πορίσματος, καθώς οι συνθήκες άλλαξαν ριζικά. Από πέρσι, η εξέλιξη που έχει καταστήσει την επιχειρηματικότητα είδος υπό εξαφάνιση είναι η πλήρης κατάρρευση (α) της τραπεζικής πίστης και (β) των άτυπων κυκλωμάτων πίστης στην αγορά την ίδια.
Εκεί που έως το 2011 ο φαύλος κύκλος ενέπλεκε ένα εχθρικό κράτος και καχύποπτες επιχειρήσεις (με αποτέλεσμα τη μείωση τόσο των τζίρων όσο και των φορολογικών εσόδων του κράτους), το τελευταίο έτος έχει προστεθεί κι άλλος ένας εκρηκτικός παράγοντας σε αυτό τον φαύλο κύκλο: η αποκοπή των ελληνικών επιχειρήσεων τόσο από εγχώριες όσο και από ξένες πηγές πίστης και ρευστότητας. Τα αποτελέσματα τα γνωρίζει όποιος έχει την παραμικρή σχέση με την αγορά: απόλυτη καθίζηση και αρνητικές επενδύσεις.
1. Η κατάσταση το 2012
Η σημερινή εικόνα του ελληνικού επιχειρείν σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τουλάχιστον όσο αφορά τα επίσημα στοιχεία, δεν διαφέρει ουσιαστικά από εκείνη που είχε καταγραφεί τον Μάρτιο του 2011.
Το Διάγραμμα 1 απεικονίζει τις κατάταξεις των νέων χωρών της ΕΕ σύμφωνα με τις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2012 και το 2010 ως προς τον συντελεστή συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης της αντιπροσωπευτικής επιχείρησης (ο οριζόντιος άξονας) και ως προς το πόσο εχθρικό είναι το περιβάλλον για τις επιχειρήσεις (ο κάθετος άξονας). Το αριστερό σχήμα δείχνει τις κατατάξεις με βάση την πιο πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, ενώ το σχήμα δεξιά αφορά τα δεδομένα που είχαν παρουσιαστεί στην περσινή έκθεση:
Όπως είχε διαπιστωθεί και πέρυσι, έτσι και στη φετινή έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στον μέσο όρο σε ό,τι αφορά τον συνολικό συντελεστή φορολογικής επιβάρυνσης.
Ωστόσο, η Ελλάδα ξεχωρίζει σαφώς για άλλη μια χρονιά σε ό,τι αφορά το πόσο εχθρικό είναι το μακροοικονομικό περιβάλλον της για τις επιχειρήσεις. Συνδυάζοντας το γεγονός ότι η τελική κατάταξη της Ελλάδας δε διαφέρει παρά μόνο κατά μία θέση από την κατάταξη που έλαβε στην έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για το 2011, το συμπέρασμα παραμένει ότι η εχθρότητα προς τις ελληνικές επιχειρήσεις σε σχέση με τις νέες χώρες της ΕΕ είναι δυσανάλογη των φορολογικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων. Αυτό σημαίνει ότι ο στόχος της βελτίωσης του επιχειρείν στην Ελλάδα δεν πρέπει να εστιάσει μόνο στους φορολογικούς συντελεστές.
Τα δύο διαγράμματα που ακολουθούν ενισχύουν τα συμπεράσματα που αναφέρθηκαν παραπάνω. Πρόκειται για τα ίδια διαγράμματα με το Διάγραμμα 1, αλλά με τη συμπερίληψη πλέον όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εξαιρουμένης της Μάλτας).
Αφενός, είναι φανερό πώς η εικόνα το 2012 (Διάγραμμα 2) είναι σχεδόν πανομοιότυπη με αυτή που είχε καταγραφεί στο πόρισμα του 2011 (Διάγραμμα 3), καθώς η Ελλάδα βρίσκεται «απομονωμένη» στο πάνω μέρος του διαγράμματος, κάτι που σημαίνει ότι εξακολουθεί να κατέχει την χειρότερη θέση από τις υπόλοιπες σε ό,τι αφορά τη φιλικότητα του μακροοικονομικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις. Αφετέρου, η συνολική φορολογική επιβάρυνση βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο και είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με χώρες όπως η Ρουμανία, η Σλοβακία ή η Γερμανία, οι οποίες όμως υπερέχουν κατά πολύ ως προς το επιχειρηματικό κλίμα.
Διάγραμμα 2: Κατατάξεις της Παγκόσμιας Τράπεζας – Μάιος 2012
Διάγραμμα 3: Κατατάξεις της Παγκόσμιας Τράπεζας – Μάρτιος 2011
Τα παραπάνω διαγράμματα φανερώνουν ότι η μεγαλύτερη δυσκολία που έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν είναι τόσο οι φορολογικές επιβαρύνσεις καθαυτές, όσο τα διάφορα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα που συναντούν (π.χ. γραφειοκρατία, διαφθορά ή συνεχείς αλλαγές στους νόμους). Το γεγονός αυτό, και σε συνδυασμό με το ότι οι φορολογικοί συντελεστές σε τουλάχιστον δύο γειτονικές χώρες (Κύπρος και Βουλγαρία) είναι ιδιαίτερα χαμηλοί, ενισχύει το φαινόμενο της μετανάστευσης των επιχειρήσεων. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που το παρόν πόρισμα εξακολουθεί να προτείνει τη μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις επιχειρήσεις (βλ. Ενότητα 3): όχι επειδή η φορολογία καθαυτή είναι υψηλή (όπως φαίνεται από τα σχήματα, βρίσκεται περίπου στο μέσο όρο μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης) αλλά διότι η μείωσή του θα ενθάρρυνε την επιχειρηματικότητα.
2. Πρόσφατες εξελίξεις
Όπως ανακοινώθηκε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικών, τον Ιανουάριο του 2012 εκπρόσωποι των κομμάτων που συμμετείχαν στην τότε κυβέρνηση συνεργασίας συναντήθηκαν με σκοπό την προετοιμασία του νομοσχεδίου που θα θεσπίζει τις βασικές αρχές του νέου Εθνικού Φορολογικού Συστήματος.
Στο βαθμό που οι πληροφορίες για τη μείωση του φορολογικού συντελεστή ευσταθούν, πρόκειται για μέτρα που συνάδουν με τις περσινές προτάσεις του ΕΒΕΑ για τη φορολόγηση των επιχειρήσεων. Από πέρυσι, ωστόσο, και παρά τα μέτρα λιτότητας, το μακροοικονομικό περιβάλλον της Ελλάδας έχει επιδεινωθεί περαιτέρω, κάνοντας ακόμα επιτακτικότερη την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την εδραίωση ενός υγιούς επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Ο λόγος είναι προφανής: δίχως μέτρα που να υποστηρίζουν την επιχειρηματικότητα, το ΑΕΠ της Ελλάδας δεν προβλέπεται να βελτιωθεί σε τέτοιο βαθμό που να οδηγεί στα επιθυμητά πρωτογενή πλεονάσματα, τουλάχιστον όχι όσο συνεχίζουν να ισχύουν τα μέτρα λιτότητας.
Η μείωση του φορολογικού συντελεστή και γενικότερα οι φορολογικές διευκολύνσεις προς τις επιχειρήσεις δεν προτείνονται ως μέτρα μείωσης της συνεισφοράς του επιχειρηματικού κόσμου, αλλά για ακριβώς τον αντίθετο λόγο: επειδή τέτοιες κινήσεις θα οδηγούσαν σε ανάκαμψη της επιχειρηματικότητας, κάτι που θα σήμαινε και μεγαλύτερα κρατικά έσοδα από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων – εν αντιθέσει με τη σημερινή κατάσταση όπου εκατοντάδες επιχειρήσεις κάθε μήνα βάζουν λουκέτο η μία μετά την άλλη.
Θα πρέπει να επισημανθεί επίσης ότι υπάρχει μια σημαντική εξέλιξη για την οποία, δυστυχώς, δεν υπάρχουν στοιχεία επίσημα – παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας ή μία επιχειρηματίας που να μην έχει πολλά πει επ’ αυτής: την κατάρρευση των (τραπεζικών και άτυπων) κυκλωμάτων πίστης. Με τις τράπεζες σε μόνιμη πλέον απεργία χορηγήσεων δανείων, τις επιχειρήσεις να έχουν πάψει να εμπιστεύονται η μία την άλλη, και την απαίτηση των ξένων προμηθευτών για cash payments, η ελληνική επιχείρηση έχει πλέον βρεθεί στην δίνη μιας τριπλής κρίσης (χρέους, πίστης, ζήτησης) από την οποία είναι αδύνατον να ξεφύγει ιδίαις δυνάμεις.
3. Προτάσεις
Με γνώμονες τη διαπίστωση ότι το επιχειρηματικό κλίμα στην Ελλάδα έχει χειροτερεύσει δραστικά σε σχέση με πέρυσι λόγω της μειωμένης ζήτησης, ότι οι επιχειρήσεις έχουν χάσει την πρόσβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας, και το γεγονός ότι η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας είναι sine qua non για την επιβίωση του κράτους και της κοινωνικής οικονομίας της Ελλάδας, προτείνονται τα εξής μέτρα οικονομικού χαρακτήρα ως το απόλυτο ελάχιστο που πρέπει να πράξει η νέα κυβέρνηση σήμερα:
-Μείωση του βασικού συντελεστή εταιρικού φόρου στο 15% και διατήρησή του σε αυτό το επίπεδο για τουλάχιστον μία 5ετία.
– Δέσμευση του κράτους να περιοριστεί ο συντελεστής φορολογίας επιχειρήσεων ως προς τον τζίρο τους σε επίπεδο που να μην ξεπερνάει το 40%, και αντιστρόφως ανάλογα με την αύξηση των συνολικών δημόσιων εσόδων από τη φορολόγηση των επιχειρήσεων.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η λογική των προτάσεων αυτών είναι διπλή:
(α) Η χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση δεν θα οδηγούσε σε μείωση των κρατικών εσόδων αλλά, σε πρώτο στάδιο, σε μείωση του ρυθμού κατάρρευσής τους και, ευελπιστούμε, σε θετικούς ρυθμούς μεσοπρόθεσμα.
(β) Τα μέτρα αυτά θα έπαιζαν αμυντικό ρόλο, μειώνοντας τον ρυθμό μετανάστευσης των επιχειρήσεων προς χώρες όπως η Βουλγαρία και η Κύπρος όπου οι συντελεστές βρίσκονται στο χαμηλό 10%.
Αξίζει να τονιστεί το δεύτερο σκέλος της πρώτης από τις παραπάνω προτάσεις: οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα λειτουργούν υπό καθεστώς αβεβαιότητας και συνεχών δυσμενών για τη λειτουργία τους αλλαγών.
Το ελάχιστο που πρέπει να πράξει το κράτος είναι να δεσμευτεί σε μια περίοδο σταθερότητας τουλάχιστον όσον αφορά το καθεστώς φορολόγησης. Το κράτος οφείλει να εγγυηθεί ότι το νέο Εθνικό Φορολογικό Σύστημα θα παραμείνει αμετάβλητο για τουλάχιστον μια 5ετία – εκτός ασφαλώς κι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασίσει να εναρμονίσει τους συντελεστές στο πλαίσιο ενός Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας.
Από καθαρά τεχνικής πλευράς, και αν αντιπαραβάλλει κανείς τα Διαγράμματα 1 και 2, τα παραπάνω μέτρα θα οδηγούσαν στη μετατόπιση της χώρας προς τα αριστερά των διαγραμμάτων – ενώ το πραγματικό ζητούμενο θα ήταν η μετατόπισή της προς τα κάτω (δηλ. η βελτίωση της κατάταξής της ως προς το επιχειρείν γενικά).
Όπως φαίνεται από τα Διαγράμματα, το ύψος της φορολογικής επιβάρυνσης δεν συσχετίζεται ιδιαίτερα με την τελική κατάταξη: η Γαλλία, για παράδειγμα, έχει έναν από τους υψηλότερους συντελεστές φορολογίας ως προς τον τζίρο στην ΕΕ, αλλά κατέχει καλύτερη συνολική κατάταξη από την Κύπρο, το Λουξεμβούργο ή τη Βουλγαρία που έχουν πολύ χαμηλότερους συντελεστές (βλ. Διάγραμμα 2). Αυτό σημαίνει ότι οι προαναφερθείσες προτάσεις οικονομικού χαρακτήρα πρέπει να συνοδευτούν και από μέτρα διοικητικού και θεσμικού χαρακτήρα με στόχο την άρση των εμποδίων στην επιχειρηματική δραστηριότητα που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα:
-Απλοποίηση γραφειοκρατικών διαδικασιών (π.χ. απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και έναρξης επιχειρηματικής δράσης, απλοποίηση διαδικασιών έγκρισης επενδύσεων κλπ)
-Εξασφάλιση της διαφάνειας των εφοριακών ελέγχων και κατάργηση των χρηματικών ορίων άρσης του απορρήτου ή δίωξης για μη απόδοση ΦΠΑ
-Δημιουργία μηχανισμού που θα επιβάλλει στις επιχειρήσεις τον διαχωρισμό των εισπραχθέντων ποσών του ΦΠΑ από τα υπόλοιπα έσοδα των επιχειρήσεων και άμεση απόδοσή τους στο κράτος
-Απρόσκοπτη εφαρμογή της οδηγίας για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές που προβλέπει την εντός 60 ημερών καταβολή των οφειλών του Δημοσίου στις επιχειρήσεις.
Από τις παραπάνω προτάσεις διοικητικού και θεσμικού χαρακτήρα, η πρώτη είναι και η σημαντικότερη, και σχετίζεται με ένα χρόνιο πρόβλημα του ελληνικού επιχειρείν.
Η μείωση της γραφειοκρατίας απαιτεί συνολικότερη αντιμετώπιση: ένας αποτελεσματικός τρόπος θα ήταν με εφαρμογή της λεγόμενης αυτο-πληροφόρησης του Δημοσίου – δηλαδή, αντί η εκάστοτε επιχείρηση να πρέπει να ακολουθεί μια σειρά βημάτων από τη μία δημόσια υπηρεσία στην άλλη προκειμένου να ολοκληρώσει μια ενέργεια, τα βήματα αυτά να ελαττωθούν μέσω της συνεργασίας των υπηρεσιών του Δημοσίου μεταξύ τους. Η λογική είναι ότι το Δημόσιο (ή οι Τράπεζες) κατέχουν ήδη στοιχεία για τις επιχειρήσεις.
Έτσι, όταν μια επιχείρηση καλείται να προσκομίσει έγγραφα της Πολεοδομίας, της Νομαρχίας ή της Εφορίας, στην ουσία καλείται να αναπαράγει πληροφορία που το Δημόσιο ήδη κατέχει (ή μπορεί να αποκτήσει). Ένα σύγχρονο σύστημα μηχανογράφησης με δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ δημόσιων υπηρεσιών θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην απλοποίηση των διαδικασιών και στη μείωση της γραφειοκρατίας.
Συμπέρασμα
Σε μια χώρα όπου οι μισθωτοί συνεισφέρουν το 74% των φόρων φυσικών προσώπων και όπου το 99,5% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων πληρώνουν κατά μέσο όρο φόρο €6.100, ενδεχομένως φαίνεται λογικό προτάσεις μείωσης των φορολογικών συντελεστών να εγείρουν την καχυποψία ότι το κράτος είναι υπερβολικά «φιλικό» ως προς τις επιχειρήσεις.
Ωστόσο, όπως είχε επισημανθεί και στο περσινό πόρισμα του ΕΒΕΑ, το αποτέλεσμα του σημερινού φορολογικού καθεστώτος είναι ένας φαύλος κύκλος που χαρακτηρίζεται αφενός από τη χαμηλή συνεισφορά των επιχειρήσεων στα δημόσια έσοδα και αφετέρου από τη δημιουργία ενός ιδιαίτερα εχθρικού περιβάλλοντος για τις επιχειρήσεις.
Για να σπάσει αυτός ο κύκλος, ιδίως τώρα που η χώρα τελεί υπό κρίση, χρειάζονται γενναίες κινήσεις από τη νέα κυβέρνηση η οποία πρέπει άμεσα να κινηθεί με μειώσεις φορολογικών συντελεστών.
Παράλληλα, και δεδομένου ότι η αποτελεσματικότητα της φορολογικής μεταρρύθμισης θα πάει χαμένη σε περιβάλλον μηδενικής τραπεζικής πίστης, η νέα κυβέρνηση πρέπει να συνδυάσει την φορολογική της πολιτική απέναντι στις επιχειρήσεις με ένα συγκροτημένο, άμεσα εφαρμόσιμο πλάνο, το οποίο θα συνδέει την επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών με τη δέσμευση των τελευταίων για ένα ελάχιστο επίπεδο χορηγήσεων δανείων στις ελληνικές επιχειρήσεις. Τέλος, προτείνουμε τη δια νόμου επιβολή της αυτο-πληροφόρησης του Δημοσίου.
Εν κατακλείδι, στο σημείο που έχει φτάσει ο μαρασμός της οικονομικής δραστηριότητας, η επιτυχία της νέας κυβέρνησης αποτελεί ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Θεωρούμε όμως ότι αυτά τα τρία βήματα (μείωση συντελεστών, εξασφάλιση ελάχιστης παροχής τραπεζικής πίστης και ριζική μείωση της γραφειοκρατίας) είναι οι αναγκαίες συνθήκες ώστε η νέα κυβέρνηση να έχει έστω πιθανότητες επιτυχίας».
Άσε κύριε Μίχαλε, δεν γίνεται τίποτα! Ούτε με αυτούς που μας κυβερνούν ούτε με εσάς επικεφαλής του επιμελητηρίου. Τι 15% μας λες? Όταν όπως ήδη έγραψες, στην Κύπρο και στη Βουλγαρία είναι 10% και χωρίς την ελληνική γραφειοκρατία... Για να στήσει στην Ελλάδα επιχείρηση κάποιος πρέπει ή να είναι ηλίθιος ή κλέφτης συνεργαζόμενος με τους κρατικούς κλέφτες! Άλλωστε ξέρουμε καλά πως και να μειωθεί στα χαρτιά η φορολογία (για στάχτη στα μάτια της τρόικας) πάλι οι επιχειρήσεις θα πληρώνουν την παλιά ταρίφα του 50% είτε με το κόλπο της περαίωσης είτε με πρόστιμα κλπ. Μα θα μου πείτε να μην παρανομούν για να μην τιμωρούνται με πρόστιμα. Όλοι γνωρίζουν ότι είναι αδύνατον να μην παρανομήσεις στην Ελλάδα των χιλιάδων νόμων και των παραλλαγών τους. Όταν για να μεταφέρεις ένα εμπόρευμα πρέπει να κόψεις Δελτίο Αποστολής και να αναφέρεις: τόπο φόρτωσης, τόπο προορισμού, εταιρία προορισμού, είδος εμπορεύματος, ποσότητα, ώρα έναρξης αποστολής, ώρα παράδοσης, τόπο παράδοσης, αξία εμπορεύματος, αξία ΦΠΑ, αριθμό μεταφορικού μέσου, ΑΦΜ και διεύθυνση αποστολέα, κλπ, κλπ, πιστεύτε κε Μίχαλε ότι υπάρχει πιθανότητα να μη γίνει λάθος? Ξέρετε ότι οι ξένοι γελάνε με τα απαιτούμενα παραστατικά στην Ελλάδα?
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι όλα αυτά γιατί? Για να πηγαίνουν οι φόροι μας στα διορισμένα μόνιμα στο κράτος κομματόσκυλα. Όχι πλέον όμως. Δόξα τω Θεώ δίπλα μας είναι η Βουλγαρία και η Κύπρος και η Τουρκία να βγάλουμε το ψωμί μας
τριχες..
ΑπάντησηΔιαγραφήη βουλγαρια εχει πολυ χαμηλοτερη φορολογια των επιχειρησεων απο την ελλαδα τα τελευταια 15 χρονια,και εχει μαζεψει ψιχουλα,που θα τα μαζευε ετσι κιαλλοιως..
τα στοιχεια ειναι της τραπεζας της βουλγαριας και ειναι διαθεσιμα στο ιντερνετ για οποιον ενδιαφερεται..
οποιος θελει να φυγει,εχει ηδη φυγει,και εχουν φυγει ελαχιστοι..
πολλες επιχειρησεις εχουν εικονικα γραφεια σε βουλγαρια και κυπρο με μονο στοχο τη φοροδιαφυγη..
πω πω ποσο κοστιζουν οι εισαγωγες απο τη θυγατρικη μας στην κυπρο!!
ακριβυνε η ζωη βρε παιδι μου!
Γιατί δυσκολεύομαι να πιστέψω τον κ.Μίχαλο;
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαπετάν Μακρύς.
Δεν διαβασα τι λεει το "μιχαλος" παντως "κ.γαμπρε του κουρη" γαμιεσαι πατοκορφα..
ΑπάντησηΔιαγραφήΓαμημενε καψαμπελη γαμιεσαι πουστη
τζων
ΦΑΝΤΑΣΟΥ ΝΑ ΣΕ ΕΒΑΖΑΝ ΣΤΟ ΧΕΡΙ ΚΥΡΙΕ ΜΙΧΑΛΕ,
ΑπάντησηΔιαγραφήΟΙ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΜΕΝΟΙ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.
ΘΥΜΑΣΑΙ;
ΤΟΤΕ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕΣ ΤΟ ΣΠΡΙΝΤ ΤΟΥ ΚΑΡΛ ΛΙΟΥΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΤΟΥΣ ΞΕΦΥΓΕΙΣ...
Ο ΚΑΗΜΕΝΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΝΑ ΦΑΕΙ, ΑΣΕ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙ ΤΟΣΗ ΖΕΣΤΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΥΤΕ AIR CONDITION ΝΑ ΔΡΟΣΙΣΤΕΙ ΛΙΓΑΚΙ. ΟΤΑΝ ΕΡΘΕΙ Η ΤΡΟΪΚΑ ΠΕΣ ΤΟΥΣ ΝΑ ΣΟΥ ΔΩΣΟΥΝ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΞΕΡΕΙΣ ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΚΟΛΠΟ!!!!!!!!!!
ΑπάντησηΔιαγραφή