Μέσα στον θόλο...

Του Κώστα Γιαννακίδη O «Θόλος» του Stephen King είναι ένα χορταστικό μυθιστόρημα παραλίας ή μπαλκονιού. Είναι καλοταϊσμένο, με περισσότ...

Του Κώστα Γιαννακίδη

O «Θόλος» του Stephen King είναι ένα χορταστικό μυθιστόρημα παραλίας ή μπαλκονιού. Είναι καλοταϊσμένο, με περισσότερες από 1.000 σελίδες, αλλά δεν έχει απαιτήσεις από τον αναγνώστη. Άλλωστε ο King δεν σου ζητάει να τον ακολουθήσεις, σε παίρνει μαζί του, από το χέρι. Μία τυπική αμερικανική κωμόπολη αποκλείστηκε από τον υπόλοιπο κόσμο καθώς ξαφνικά βρέθηκε κάτω από έναν διάφανο και αδιαπέραστο θόλο. Μπορούσες να τη δεις, αλλά όχι και να την επισκεφθείς. Μπορούσες επίσης να μιλήσεις με τους ανθρώπους της, αλλά όχι και να τους αγγίξεις, H κωμόπολη έμεινε χωρίς ρεύμα, με περιορισμένες ποσόσητες τροφίμων και φαρμάκων. Ακόμα και ο αέρας άρχισε να εξαντλείται. Μαζί του και τα προσχήματα. Η διοίκηση της μικρής πόλης άλλαξε πρόσωπο και τακτική. Έγινε σκληρή, με ολοκληρωτικές πρακτικές, επικαλούμενη πάντα το κοινό καλό. Δεν ξέρω αν ο King είχε κατά νου την περίπτωση μας-δεν το πιστεύω. Όμως είμαι σίγουρος ότι αρκετοί από τους Έλληνες αναγνώστες θα έκαναν την αντιστοίχιση.
Ανήμερα της Παναγίας δέχθηκα αρκετά επικριτικά σχόλια και πολλά προσωπικά μηνύματα διαμαρτυρίας για το άρθρο μου «Η Παναγιά μακριά σου». Προσπάθησα να απαντήσω σημειώνοντας ότι το κομμάτι δεν στοχεύει τόσο στην υπαρξιακή διάσταση των πραγμάτων, όσο στην πολιτική και στην πολιτιστική. Αυτό που προσπαθώ να περιγράψω είναι η σταδιακή και συνειδητή απομάκρυνση της χώρας από τον πολιτισμικό και πολιτιστικό πυρήνα των ευρωπαϊκών πραγμάτων. Ίσως να είναι αναπόφευκτο, αλλά πρόκειται για την καταστροφικότερη συνέπεια της κρίσης, μετά τη χαμένη γενιά. Εν μέρει ίσως πρόκειται και για μία από τις αιτίες της.
Μέρα με τη μέρα η Ελλάδα θυμίζει, κατ' αναλογία βεβαίως, τα τελευταία χρόνια της Κωνσταντινούπολης πριν από τον Άλωση. Τότε η θρησκοληψία είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο, η κοινωνία είχε μετατραπεί σε ακροατήριο υστερικών καλόγερων που προανήγγειλαν τη θεία τιμωρία, ενώ τμήμα του πολιτικού κατεστημένου δαιμονοποιούσε οτιδήποτε δυτικό.
Δείτε, λοιπόν, πώς ο θόλος τοποθετείται πάνω από την Ελλάδα. Η χώρα δεν παράγει πλέον πολιτισμό-ούτως ή άλλως αυτή η διαδικασία ήταν σε μεγάλο βαθμό επιχορηγούμενη από το κράτος. Κυρίως αναμασά αναφορές του παρελθόντος με ιδιαίτερη έφεση προς εκείνες που υπογραμμίζουν την εσωστρεφή μας διάθεση. Προσπαθούμε να τονώσουμε την εθνική μας αυτοπεποίθηση, αλλά δεν το πετυχαίνουμε πάντα. Συχνά τονώνουμε τον σωβινισμό και θρέφουμε τη μισαλλοδοξία μας. Δύο χρόνια τώρα προσπαθώ να ακούσω τα ρεύματα που θα γεννήσει η κρίση να σέρνονται ανάμεσα στα πόδια μας πριν αναρριχηθούν σαν κισσοί που θα σκεπάσουν την ασχήμια. Αργούν. Στην πιο κρίσιμη στιγμή της χώρας ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού της βλέπει τούρκικα σίριαλ αφού προηγουμένως έχει μουτζώσει τα δελτία ειδήσεων. Το χειρότερο: καλλιεργείται συστηματικά η αποστροφή προς το «μη εθνικό», ουσιαστικά προς τις πηγές από τις οποίες το σύγχρονο πολιτιστικό προϊόν αντλούσε ερείσματα. Συνηθίζουμε να μετράμε τους γιατρούς και τους μηχανικούς που μεταναστεύουν. Θα είχε ενδιαφέρον να έχουμε μία αντίστοιχη εκτίμηση για τους εικαστικούς ή γενικώς τους καλλιτέχνες που τα μαζεύουν και φεύγουν.
Δεν είναι μόνο η τέχνη. Είναι η παιδεία που περιορίζει πια τις επαφές της με το εξωτερικό λόγω έλλειψης κονδυλίων και αξιόπιστων θεσμών-παράδειγμα οι ξένοι αξιολογητές των ΑΕΙ που δεν έρχονται πλέον επειδή βάζουν χρήματα από την τσέπη τους. Είναι η μεταφορά τεχνογνωσίας και άλλων πολλών. Είναι μία ατελείωτη αλληλουχία δράσεων και διαδιακασιών που μένουν πίσω. Θα πείτε ότι δεν ασχολείσαι με τον πολιτισμό όταν δεν έχεις να πληρώσεις συντάξεις. Δίκαιο έχετε. Και δυστυχώς στην Ελλάδα ακόμα και η πολιτιστική πρωτοπορία είχε μάθει να στριμώχνεται στους διαδρόμους του υπουργείου Πολιτισμού. Τώρα, λοιπόν, που η χώρα μπαίνει κάτω από τον θόλο θα αρχίσει να βλέπει μόνο το είδωλο της και να ακούει μόνο την ηχώ της. Α και τον Χρήστο Λεοντή να μελοποιεί το περίφημο-και γνωστό μόνο εδώ-ποίημα του Γκίντερ Γκρας...