Spiegel: «Σαμαράς – Ο μεγαλύτερος αποταμιευτής της Ευρώπης»

Όταν ο Αντώνης Σαμαράς θα ταξιδέψει την Παρασκευή στο Βερολίνο, ο ρόλος του θα είναι σαφής: Ο συντηρητικός Πρωθυπουργός της Ελλάδας θα έρ...

Όταν ο Αντώνης Σαμαράς θα ταξιδέψει την Παρασκευή στο Βερολίνο, ο ρόλος του θα είναι σαφής: Ο συντηρητικός Πρωθυπουργός της Ελλάδας θα έρθει για να αιτηθεί στη Γερμανία περαιτέρω δανειακές βοήθειες για την βαριά πληγείσα χώρα του.
Ωστόσο αιτήματα για μια χρονική επιμήκυνση του προγράμματος λιτότητας προσκρούουν στην αντίσταση ευρέων τμημάτων της γερμανικής κυβέρνησης. «Η Ευρώπη και το ευρώ δεν θα πρέπει να αποτύχουν σε αρνητές των μεταρρυθμίσεων», δήλωσε ο Υπουργός Οικονομίας Φ. Ρέσλερ στο Spiegel-Online. Οι Έλληνες είναι τέτοιου είδους αρνητές μεταρρυθμίσεων – αυτή είναι η κατηγορία πριν από την επίσκεψη του Σαμαρά στο Βερολίνο για τη σημαντική συνάντηση με την Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Αναλογικά με το ΑΕΠ τους, οι Έλληνες έχουν προβεί σε σημαντικά σκληρότερα μέτρα λιτότητας από όλες τις άλλες χώρες της ευρωζώνης που διέρχονται κρίση. Το γεγονός επιβεβαίωσε μια έρευνα της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας, η οποία θεωρείται ως πρότυπο για λιτότητα. Σύμφωνα μ’ αυτήν, υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου η Ελλάδα σχεδίασε από το 2010 περικοπές και αυξήσεις φόρων ύψους 20% του ΑΕΠ – το σκληρό πρόγραμμα λιτότητας στην ιστορία της ΕΕ. Αυτό το κατόρθωμα είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο, επειδή συντελέστηκε εν μέσω βαριάς ύφεσης.
Γιατί παρόλα αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες για τη σοβαρότητα των ελληνικών προσπαθειών; Από τη μια πλευρά, επειδή το χρέος παρά τις περικοπές συνεχίζει να αυξάνεται, εφόσον δεν αναπτύσσεται ξανά η ελληνική οικονομία. Από την άλλη ειδήσεις για συνταξιούχους – φαντάσματα ή γραφειοκρατικό χάος προκαλούν συνεχώς την εντύπωση ότι όλες οι προσπάθειες για λιτότητα θα καταστρέφονταν από τις διαρκείς σπατάλες.
Τουλάχιστον συμβολικά ο Πρωθυπουργός Σαμαράς στο μεταξύ κατέστησε σαφές ότι θέλει να σπάει την ολέθρια ελληνική παράδοση της πελατειακού τύπου πολιτικής. Το έπραξε με την ματαίωση ενός ραντεβού, το οποίο θα πραγματοποιηθεί δύο εβδομάδες μετά την επίσκεψή του στο Βερολίνο: Τα εγκαίνια της διεθνούς έκθεσης της Θεσσαλονίκης.
Η έκθεση έχει έναν τέτοιο συμβολικό χαρακτήρα, όπως κανένα άλλο πολιτικό γεγονός στην Ελλάδα. Μέχρι τώρα κάθε χρόνο η κυβέρνηση προσερχόταν για τα εγκαίνια από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη. Αποκορύφωμα του τελετουργικού ήταν πάντοτε η ομιλία του Πρωθυπουργού ενώπιον των οικονομικών αξιωματούχων της χώρας καθώς και μια για πολλές ώρες παρατεταμένη συνέντευξη τύπου την επόμενη μέρα. Επρόκειτο για ένα είδος έναρξης της σεζόν για την ελληνική πολιτική, ενώ το πολυμελές επιτελείο του Πρωθυπουργού απολάμβανε τη διάσημη νυχτερινή ζωή της Θεσσαλονίκης.
Ωστόσο, όλα αυτά πέρασαν. Ο Σαμαράς ματαίωσε τόσο την ομιλία του όσο και τη συνέντευξη τύπου και θα περιοριστεί μόνο σε μια σύντομη επίσκεψη. Επισήμως λέγεται ότι ο Πρωθυπουργός επιδιώκει με αυτόν τον τρόπο να υπογραμμίσει τα σπαρτιάτικα σχέδια της κυβέρνησής του, στα οποία δεν προβλέπεται ούτε ένα σεντ για εορταστικές εκδηλώσεις.
Ο πραγματικός λόγος όμως της ματαίωσης του Σαμαρά είναι άλλος: Παραδοσιακά η έκθεση ήταν εκείνο το μέρος, όπου μετά το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας ο κάθε Πρωθυπουργός έδινε στην εκάστοτε πελατεία του πολυέξοδες υποσχέσεις και στολιζόταν με φιλόδοξα προγράμματα.
Στη Θεσσαλονίκη ο σοσιαλιστής Ανδρέας Παπανδρέου προφήτευε στους Έλληνες το 1984 «ακόμα καλύτερες εποχές» – χρηματοδοτούμενος από τα δημόσια χρέη. Στη Θεσσαλονίκη οΚώστας Σημίτης έμαθε το 1997 πέντε λεπτά πριν την ομιλία του ότι η Ελλάδα θα αναλάμβανε την διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Αυτό που κάποτε αποτελούσε αιτία για τεράστιους πανηγυρισμούς, έγινε αργότερα η αιτία για μεγάλο θυμό, όταν οι έλληνες πολίτες έλαβαν για το θέαμα έναν λογαριασμό ύψους 10 δις ευρώ.
Στη Θεσσαλονίκη ο Σημίτης υποσχέθηκε δημοσίως στους ψηφοφόρους το 2003 ένα πρόγραμμα δημοσίων δαπανών ύψους 1,2 δις ευρώ, σε μια τελευταία προσπάθεια να διασώσει την εξουσία του. Το 2004 ο νεοεκλεγείς Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ανακοίνωσε στη Θεσσαλονίκη ότι η Ελλάδα χρειάζεται μόνο «μια ελαφρά οικονομική προσαρμογή», για να θέσει υπό έλεγχο το χρέος της – μια αρχή για μια περαιτέρω φάση δημιουργίας δημοσίου χρέους προς το δρόμο της de facto χρεοκοπίας της Ελλάδας. Εκείνη ολοκληρώθηκε από τον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος το 2009 – έξι μήνες πριν η Ελλάδα πέσει στο παγόβουνο – είπε την γνωστή φράση: «Λεφτά υπάρχουν». Πού το είπε αυτό ο Παπανδρέου; Φυσικά στη Θεσσαλονίκη.
Επομένως, ο Αντώνης Σαμαράς έχει καλούς λόγους να ματαιώσει την εμφάνισή του και να περιορίσει στο ελάχιστο τη μετάβαση της κυβέρνησής του στο Βορρά. Και αυτό δεν ήταν η μοναδική κίνηση με την οποία παρουσίασε τη θέλησή του για λιτότητα. Στην πρώτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου ο Σαμαράς ανακοίνωσε περικοπή μισθού ύψους 30% στους Υπουργούς του. Ζήτησε επίσης η χρήση των υπηρεσιακών αυτοκινήτων να περιοριστεί στο ελάχιστο και ο ίδιος παραιτήθηκε από τη Mercedes που είχε στη διάθεση του. Μάλιστα οΣαμαράς θέλει δήθεν να επιβλέπει προσωπικά τις εκκαθαρίσεις στα έξοδα ταξιδιών των Υπουργών του.
Σίγουρα, με τέτοια συμβολικά βήματα ο Σαμαράς δεν αποκατέστησε το ελληνικό διοικητικό χάος, δεν έσπασε τις προσδοκίες απέναντι στο ελληνικό κράτος, στις οποίες εμφανίζονται σχεδόν όλες οι οργανωμένες ομάδες συμφερόντων – από τους οδηγούς ταξί μέχρι τους μεγαλοεφοπλιστές. Επίσης θα πρέπει ακόμα να αποδείξει ότι και ο ίδιος δεν είναι πλέον ο αποστάτης, όπως επανειλημμένα παρουσιάστηκε στην αντιπολίτευση. Αλλά ο Πρωθυπουργός κατέστησε τουλάχιστον σαφές ότι αναγνωρίζει το πρόβλημα. Αυτό είναι περισσότερα, απ’ όσα μπορεί να πει κανείς για τους περισσότερους από τους προκατόχους του.
Επιπλέον, υπό τον Σαμαρά αποφασίστηκαν συγκεκριμένα βήματα – καταρχάς ένα ακόμα πακέτο λιτότητας άνω των 11,5 δις ευρώ, το οποίο ο ίδιος έπρεπε να επιβάλει ακόμα και κατά της αντίστασης των κυβερνητικών του εταίρων. «Η Ελλάδα ματώνει», όπως δήλωσε στην Bild λίγο πριν την επίσκεψη του στη Γερμανία. Το βιοτικό επίπεδο μειώθηκε τα τελευταία τρία χρόνια κατά το ένα τρίτο, ενώ οι συνταξιούχοι έχασαν το ένα πέμπτο του εισοδήματός τους.
Επομένως, δεν μπορεί στην πραγματικότητα να ισχυριστεί κανείς ότι η Ελλάδα υπό τονΣαμαρά προβαίνει σε λιγότερη λιτότητα. Όμως έχουν οι προσπάθειες επιτυχία; Θα καταφέρει οΣαμαράς να εκσυγχρονίσει το ελληνικό κράτος και κυρίως την παρηκμασμένη πολιτική κουλτούρα της χώρας; Είναι πάρα πολύ νωρίς για να το κρίνει κανείς αυτό. Ο ίδιος βρίσκεται άλλωστε μόλις δύο μήνες στο αξίωμά του.