Μέτρα 25,6 δισ. χάθηκαν…στη μαύρη τρύπα της ύφεσης

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, που αποτελεί το κριτήριο αξιολόγησης για την τρόικα, προβλέπεται να μειωθεί κατά 5,232 δισ. ευρώ σ...

Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, που αποτελεί το κριτήριο αξιολόγησης για την τρόικα, προβλέπεται να μειωθεί κατά 5,232 δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2012, την ώρα που θα επιβληθούν μέτρα ύψους 7,8 δισ. ευρώ.

Οπως «ο σκύλος κυνηγάει την ουρά του», έτσι και η δημοσιονομική πολιτική με τα κύματα μέτρων κυνηγάει την ύφεση που η ίδια προκαλεί.
Πρόκειται για «έναν φαύλο κύκλο δημοσιονομικής προσαρμογής -ύφεσης-μη επίτευξης των στόχων, στον οποίο έχει περιπέσει η ελληνική οικονομία», σύμφωνα με τη διατύπωση του υπουργού Οικονομικών Γ. Στουρνάρα στην εισηγητική έκθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού του 2013.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα μέτρα 49 δισ. που ελήφθησαν την περίοδο 2010-2012 μόνο τα 23,344 δισ. «έπιασαν τόπο», μειώνοντας το έλλειμμα, ενώ τα υπόλοιπα 25,656 δισ. «χάθηκαν» στη μαύρη τρύπα της ύφεσης, της μείωσης των εισοδημάτων, της ασφυξίας της αγοράς, αλλά και της φοροδιαφυγής και φοροκλοπής. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι το πακέτο των 7,8 δισ. που προβλέπεται στον νέο προϋπολογισμό θα μειώσει τα δημόσια έσοδα κατά 2,367 δισ.
Επειδή «εξανεμίζονται» δισεκατομμύρια ευρώ από την «εκτιμώμενη» αλλά μη υλοποιούμενη απόδοση των μέτρων το έλλειμμα και το χρέος αναθεωρούνται προς τα πάνω και για να διορθωθεί η απόκλιση επιβάλλονται συμπληρωματικά μέτρα τα οποία πάλι δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα και λαμβάνονται νέα μέτρα και έτσι το «δημοσιονομικό γαϊτανάκι» συνεχίζεται.

Αποκαλυπτικά του αδιεξόδου είναι τα στοιχεία του προϋπολογισμού σύμφωνα με τα οποία το τρέχον έτος «χάθηκαν» φορολογικά έσοδα ύψους 5,487 δισ. ευρώ και, όπως αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση, «η μικρότερη σε σχέση με την αύξηση των συντελεστών αποδοτικότητα των φορολογικών εσόδων οφείλεται σε πολλούς λόγους όπως η ύφεση, η μείωση του εισοδήματος των φορολογούμενων, η φοροδιαφυγή, η περιορισμένη ρευστότητα των επιχειρήσεων και ιδιωτών…».
«Παραλογισμός»
Το ίδιο σκηνικό θα επαναληφθεί και το επόμενο έτος και μάλιστα το υπό διαμόρφωση νέο πακέτο των 7,8 δισ. ευρώ, αντί να ενισχύσει τη δημοσιονομική προσαρμογή, θα προκαλέσει «ζημιά» στα έσοδα. Για πρώτη φορά ο «παραλογισμός» καταγράφεται ανάγλυφα στην εισηγητική έκθεση: τα νέα επώδυνα μέτρα από μόνα θα φέρουν αυτόματα απώλειες ύψους 2,367 δισ. ευρώ στα δημόσια έσοδα.

Επισημαίνεται ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης που αποτελεί το κριτήριο αξιολόγησης για την τρόικα, προβλέπεται να μειωθεί κατά 5,232 δισ. ευρώ συγκριτικά με το 2012, την ώρα που θα επιβληθούν μέτρα ύψους 7,8 δισ. ευρώ. Κι αυτό όχι μόνο, λόγω της ύφεσης που αναμένεται να κυμανθεί στο 3,8%, αλλά και εξαιτίας των πιέσεων σε ορισμένες κατηγορίες δαπανών οι οποίες θα επιβαρυνθούν. Για παράδειγμα για τη χορήγηση του επιδόματος θέρμανσης έχει προβλεφθεί κονδύλι 270 εκατ. ευρώ από 80 εκατ. ευρώ φέτος και για τις εγγυήσεις του Δημοσίου ποσό 291 εκατ. ευρώ.
Δεν είναι ότι ο παραπάνω φαύλος κύκλος «φρενάρει» τη μείωση του ελλείμματος. Είναι ότι «φουσκώνει» το δημόσιο χρέος προκαλώντας ερωτήματα και αμφισβητήσεις για την επίτευξη του στόχου 120% του ΑΕΠ το 2020 που αποτελεί ύψος-κριτήριο για τη βιωσιμότητά του.
Παρά τις θυσίες των πολιτών, το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα αυξηθεί σε απόλυτα ποσά κατά 5,6 δισ. ευρώ το 2013, καθώς αναμένεται να διαμορφωθεί στα 346,2 δισ. ευρώ από 340,6 δισ. ευρώ φέτος, ενώ λόγω της ύφεσης η αύξηση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ θα είναι μεγαλύτερη, αφού θα σκαρφαλώσει στο 179,3% έναντι 169,5%.
«Σκαρφαλώνοντας» σχεδόν 10 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα σε σχέση με τα επίπεδα που εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στα τέλη του τρέχοντος έτους. Υπενθυμίζεται ότι το χρέος το 2009 ήταν 129,4% του ΑΕΠ.
Την ίδια ώρα «σταγόνα στον ωκεανό» μοιάζει η ελάφρυνση του δημόσιου χρέους από το πολύκροτο και πολυδιαφημιζόμενο «κούρεμα» των ομολόγων, αφού, όπως αποκαλύπτει το προσχέδιο του προϋπολογισμού, η «καθαρή μείωση» του χρέους για φέτος ανέρχεται μόλις στα 15 δισ. ευρώ.
«Διότι ενώ μειώθηκε κατά 106 δισ. ευρώ από την εθελοντική ανταλλαγή των ομολόγων, στη συνέχεια αυξήθηκε κατά 11 δισ. ευρώ από τις απώλειες των ΟΤΑ και ΟΚΑ, κατά 49 δισ. ευρώ από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, κατά 13,3 δισ. ευρώ από το δημοσιονομικό έλλειμμα, κατά 3,5 δισ. ευρώ από την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα και για την κάλυψη των αναγκών του πρώτου τριμήνου του 2013» επισημαίνεται στο προσχέδιο.
Οι παραπάνω αριθμοί δείχνουν ότι οι ζημίες που υπέστησαν οι τράπεζες, τα ασφαλιστικά ταμεία, φορείς του Δημοσίου (νοσοκομεία, πανεπιστήμια κ.λπ.) και ιδιώτες ομολογιούχοι από το «κούρεμα» των ομολόγων ήταν δραματικά δυσανάλογες σε σχέση με το δημοσιονομικό όφελος.
Ζοφερές
Κατά τα άλλα, οι προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας το 2013 είναι ζοφερές, με μοναδική φωτεινή εξαίρεση την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος. Ειδικότερα η μάστιγα της ύφεσης θα συνεχισθεί και το επόμενο έτος να πλήττει συνολικά την οικονομία, με το ΑΕΠ να συρρικνώνεται κατά 3,8% έναντι 6,5% φέτος και σε απόλυτα ποσά να γυρίζει στα επίπεδα του 2005 (υπάρχουν εκτιμήσεις όπως του ΚΕΠΕ για βαθύτερη ύφεση στο 4,5%).
Η ιδιωτική κατανάλωση θα συρρικνωθεί περαιτέρω κατά 5,9% από 7,7%, η ανεργία θα εκτοξευτεί στο 24,7% από 23,5%, ενώ παράλληλα, προβλέπεται μείωση της απασχόλησης 3%.
Κι όλα αυτά, όταν σύμφωνα με το πρώτο μνημόνιο και τις εκτιμήσεις της τρόικας, το ελληνικό δημόσιο θα έβγαινε το 2013 στις αγορές για δανεισμό, φέτος θα αντιστρεφόταν η τάση και θα είχαμε μετά το δεύτερο εξάμηνο θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, το τρέχον έτος θα έκλεινε με πρωτογενή πλεονάσματα και το δημόσιο χρέος θα είχε σταθεροποιηθεί.
Εσοδα
Το γαϊτανάκι των αναθεωρήσεων
Τον Φεβρουάριο του 2012 ούτε δύο μήνες μετά την ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού στη Βουλή αναθεωρείται προς τα κάτω ο στόχος για τα έσοδα και διαγράφεται από τις προβλέψεις ποσό 3 δισ. ευρώ. Μάλιστα για να καλυφθεί η τρύπα στα δημόσια ταμεία γίνονται έκτακτες περικοπές 2,2 δισ. στις δαπάνες.
Επτά μήνες αργότερα και ενώ η ύφεση ξεπερνούσε τις αρχικές εκτιμήσεις γίνεται επαναπροσδιορισμός του ύψους των εσόδων για το 2012 με τον πήχη να κατεβαίνει κατά 2,457 δισ. ευρώ. Με άλλα λόγια η νέα τρύπα στα έσοδα τρώει σχεδόν ολόκληρο το ποσό της εξοικονόμησης από τις περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και κοινωνικές παροχές.
«Τα 2/3 της υστέρησης του συνόλου των εσόδων από έμμεσους και άμεσους φόρους αποδίδεται στην ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας» αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση του προσχεδίου.
Ομως στον φαύλο κύκλο της ύφεσης βυθίζονται και τα ασφαλιστικά ταμεία που χάνουν έσοδα από εισφορές λόγω της αυξανόμενης ανεργίας και που σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις το έλλειμμά τους διογκώνεται κατά 1,36 δισ. ευρώ σε σχέση με τους αρχικούς στόχους.
Kαι σαν να μην έφταναν όλα αυτά το 2013, εάν δεν λαμβάνονταν τα επώδυνα μέτρα τα έσοδα θα είχαν αύξηση κατά 2,367 δισ. ευρώ, αφού, σύμφωνα με τον πίνακα του προϋπολογισμού, χωρίς το πακέτο τα έσοδα θα ανέρχονταν το 2013 σε 49,109 δισ. ευρώ, ενώ με το πακέτο θα διαμορφωθούν στα 46,742 δισ. ευρώ.
5,6 δισ. ευρώ θα αυξηθεί το χρέος 3,8 % θα μειωθεί το ΑΕΠ Φορολογία 5,4 δισ. λιγότερα από τα προβλεπόμενα είναι φέτος τα έσοδα Ταμεία 1,35 δισ. μεγαλύτερο από το προβλεπόμενο θα είναι το έλλειμμα, λόγω μειωμένων εισφορών Ομόλογα 15 δισ. είναι τελικά η καθαρή μείωση του χρέους από το «κούρεμα» 106 δισ. ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ