Νομπέλ υπαρξιακής κρίσης στην ΕΕ

Η απειλή της διάσπασης είναι περισσότερο εμφανής από ποτέ Ο προεδρος της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο έχει περιθωριοποιηθεί και ...

Η απειλή της διάσπασης είναι περισσότερο εμφανής από ποτέ

Ο προεδρος της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο έχει περιθωριοποιηθεί και οι αποφάσεις για τα μεγάλα ευρωπαϊκά προβλήματα λαμβάνονται στο Παρίσι και στο Βερολίνο

 

Αιφνιδίασε η απόφαση των νορβηγών βουλευτών να προσφέρουν το εφετινό βραβείο Νομπέλ Ειρήνης στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ). Για μία ακόμη φορά αποπροσωποποιείται αυτή η ύψιστη διάκριση και χάνεται ο συμβολικός χαρακτήρας της αξιολόγησης μέσα στην πολυμέρεια που εκφράζει – και είναι – το τιμώμενο «πρόσωπο». Εναν ανάλογο αιφνιδιασμό προκάλεσε και η απονομή του βραβείου στον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα προτού καν συμπληρώσει χρόνο στον Λευκό Οίκο, το 2009, γεγονός που έθρεψε αμφιβολίες για τη σοβαρότητα των μελών της νορβηγικής Βουλής. Φυσικά, αν εξαιρέσει κάποιος τους ακραίους της Δεξιάς και της Αριστεράς οι οποίοι έτσι ή αλλιώς θα σάρκαζαν χλευαστικά και θα εξέφραζαν αντιρρήσεις, η απονομή του βραβείου ειρήνης στην ΕΕ έγινε δεκτή ευνοϊκά από όλους. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν διατυπώθηκαν ερωτήματα – κάποιες φορές και σε σκληρούς τόνους.
Είναι η ΕΕ που διαφύλαξε και εδραίωσε την  ειρήνη στην Ευρώπη; Μήπως ήταν το ΝΑΤΟ και η ισχυρή στρατιωτικο-αστυνομική παρουσία της Αμερικής στη Δυτική Ευρώπη αμέσως μετά τον πόλεμο; Δεν ήταν αυτοί που δημιούργησαν συνθήκες οι οποίες επέτρεψαν να καλλιεργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον ώστε, κάποια στιγμή, να προβάλει και να ανθήσει η ιδέα των «ειρηνικών, στενά συνεργαζόμενων στον πολιτικό και οικονομικό τομέα» χωρών της Ευρώπης; Τα ερωτήματα δεν είναι αβάσιμα. Αλλωστε, η ΕΕ ούτε ηγήθηκε ούτε κάλυψε ως σήμερα κάποια «ειρηνική αποστολή». Σε όσες πολεμικές περιπέτειες πήραν μέρος τα κράτη-μέλη της ΕΕ ήταν κάτω από τη σημαία είτε του ΝΑΤΟ είτε του ΟΗΕ.

Το βραβείο ειρήνης απονεμήθηκε στην ΕΕ την ώρα που αυτή διέρχεται τη μεγαλύτερη πολιτική κρίση της. Οι ρίζες της δεν είναι άγνωστες. Η Κομισιόν «ασχολείται περισσότερο με τις διαστάσεις των αεροπορικών εισιτηρίων παρά με σοβαρά ζητήματα» ομολόγησε προχθές ένας επίτροπος. Ο πρόεδρός της Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο έχει περιθωριοποιηθεί και οι αποφάσεις για τα μεγάλα ευρωπαϊκά προβλήματα λαμβάνονται στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Ανύπαρκτη πολιτικά και με συνεχώς μειωμένη οικονομική και εμπορική παρουσία στον διεθνή χώρο σήμερα η Ευρώπη των «27» δεν είναι σε θέση να επηρεάσει - και πολύ λιγότερο να χαράξει -  πολιτική στις διεθνείς εξελίξεις.

Η Ευρώπη περνά υπαρξιακή κρίση, η απειλή της διάσπασης της ΕΕ είναι όσο ποτέ άλλοτε εμφανής και είναι αμφίβολο αν η απονομή του βραβείου Νομπέλ μπορεί έστω ελάχιστα να βοηθήσει να την ξεπεράσει. Ισως μάλιστα την επιδεινώσει, όπως υποστηρίζει ο αρθρογράφος του βρετανικού «Daily Telegraph» με βάση συνομιλίες του με συντηρητικούς βουλευτές. Οι οποίοι, με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, προσανατολίζονται προς μια «έντιμη αποχώρηση» από την ΕΕ.

Η Βρετανία τερμάτισε από τον περασμένο Σεπτέμβριο τη συνεργασία της με τις δικαστικές και αστυνομικές αρχές της ΕΕ, ανήγγειλε ότι θα εμποδίσει την υλοποίηση της απόφασης των Φρανσουά Ολάντ και Ανγκελα Μέρκελ να φορολογηθούν οι τραπεζοχρηματικές συναλλαγές - την οποία έχουν αποδεχθεί τα μέλη του Eurogroup - και ο υπουργός Εξωτερικών Ουίλιαμ Χέιγκ ανακοίνωσε ότι «διαφωνεί προκαταβολικά» και «δεν πρόκειται να αναγνωρίζει» αποφάσεις σε θέματα εξωτερικής πολιτικής οι οποίες δεν βρίσκονται «στον δρόμο της εξυπηρέτησης των (βρετανικών) συμφερόντων».

Δεν είναι όμως μόνο η Βρετανία «ψυχρή» στην ιδέα και στην πολιτική της στενής συνεργασίας σε όλους τους τομείς. Η Δανία και η Σουηδία συμπαρίστανται, πρωτοστατούν στο σχήμα της «Ευρώπης των δύο ταχυτήτων» έστω και αν ο εμπνευστής αυτής της πρόθεσης, ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, την έχει εγκαταλείψει. Μόλις προχθές ο σουηδός υπουργός Εξωτερικών Καρλ Μπιλντ δήλωσε ότι για τη χώρα του «έχει όρια η διεύρυνση της συνεργασίας» μέσα στην ΕΕ. 

Εμφύλιος πόλεμος
Βερολίνο και Παρίσι εναντίον Λονδίνου Στην έκταση της κρίσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν είναι αμέτοχες ούτε η Γερμανία ούτε η Γαλλία, έστω και αν οι προθέσεις και οι πολιτικές που ακολουθούν σκοπεύουν να την ενισχύσουν. Βερολίνο και Παρίσι είναι αντίθετα στη στάση της Βρετανίας και άρχισαν ήδη να αγνοούν τις αντιρρήσεις της σε προτάσεις και μέτρα που έχουν υιοθετήσει. Σε κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχαν η Μέρκελ με τον Μπαρόζο στις αρχές Οκτωβρίου στη Βόννη η καγκελάριος ανήγγειλε ότι «θα προχωρήσει» στη σύνταξη χωριστού προϋπολογισμού για την ευρωζώνη, προκαλώντας την αντίθεση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ο οποίος δήλωσε ότι «έτσι θα βαθύνει η κρίση μας» και θα έχουμε «δύο ευρωκοινότητες υπό την ΕΕ». Η κυρία Μέρκελ δεν εγκατέλειψε την απόφασή της.

Η Γερμανία προχωρεί στην απομόνωση της Βρετανίας και σε άλλους τομείς. Ο υπουργός Εξωτερικών με τους ομολόγους του της Γαλλίας και της Πολωνίας προωθεί μια «ουσιαστική εξωτερική και αμυντική πολιτική» αγνοώντας την άρνηση της Βρετανίας. Πέρυσι ο Ντέιβιντ Κάμερον μπλοκάρισε την απόφαση των 26 εταίρων του να ιδρυθεί κοινό επιτελείο για τις στρατιωτικές αποστολές. Η «Frankfurter Allgemeine» έγραψε προ ημερών ότι τα σχέδια για «μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή πολιτική στις διεθνείς σχέσεις και στη θωράκιση – άμυνα της Ευρώπης (…) βρίσκονται στο στάδιο της τελικής επεξεργασίας».

Με τον έναν στους δύο Βρετανούς να δηλώνουν ότι η χώρα τους πρέπει να αποχωρήσει από την ΕΕ και με τον Κάμερον να εξαρτάται πολιτικά από την ψήφο των Ανεξάρτητων που είναι εναντίον «κάθε ιδέας θεσμικής συνεργασίας» με την ΕΕ, δεν είναι αβάσιμη η πρόβλεψη του «Spiegel» ότι «η Βρετανία εγκαταλείπει την Ευρώπη». Iσως γι’ αυτό ο πρόεδρος του Eurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ σε συνεργασία με τον Μπαρόζο θέλουν να συγκαλέσουν μια συνταγματική διάσκεψη που θα διαμορφώσει «ένα προσχέδιο Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης». Η απονομή του βραβείου Νομπέλ στην ΕΕ ίσως βοηθήσει.

Σχόλια αναγνωστών (0)