Η αθλιότητα της νομοθεσίας και η νομοθεσία της αθλιότητας

Γράφει ο Κίμων Αλεξόπουλος, Δικηγόρος Αθηνών Με τον πρόσφατο νόμο 4139/2013 «περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις», προστέθη...

Γράφει ο Κίμων Αλεξόπουλος, Δικηγόρος Αθηνών
Με τον πρόσφατο νόμο 4139/2013 «περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις», προστέθηκε...
στο άρθρο 235 του Ποινικού Κώδικα (που τιμωρεί την παθητική δωροδοκία) μια διάταξη που ορίζει ότι: «Δεν συνιστά δωροδοκία η απλή υλική παροχή προς έκφραση ευγνωμοσύνης».

Η συγκεκριμένη νομοθετική προσθήκη επικρίθηκε έντονα από μεγάλη μερίδα της επιστήμης και της αρθρογραφίας του ημερήσιου και περιοδικού τύπου, καθόσον θεωρήθηκε ότι αποσκοπεί στη νομιμοποίηση της δωροδοκίας των δημοσίων υπαλλήλων και στη διευκόλυνση της απαλλαγής τους σε περίπτωση άσκησης κατ’ αυτών ποινικής δίωξης. Στη συνέχεια, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, διασκεδάζοντας τις εκφρασθείσες υποψίες και επικρίσεις, έσπευσε να απολογηθεί, δηλώνοντας σε επίσημη ανακοίνωσή του, μεταξύ άλλων, ότι «η διάταξη αυτή αναφέρεται αποκλειστικά σε δώρα συμβολικής αξίας και όχι σε δώρα ιδιαίτερης αξίας ούτε, βεβαίως, σε χρηματική καταβολή».

Η παραπάνω νομοθετική προσθήκη αλλά και η ερμηνευτική δήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης εγείρουν τις εξής εύλογες παρατηρήσεις,υπόνοιες και ερωτηματικά:

1. Είναι πρωτοφανές στα συνταγματικά και νομικά χρονικά μιας κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας το Υπουργείο Δικαιοσύνης,που έχει ως κύριο έργο του τη διοίκηση της Δικαιοσύνης (π.χ. φυλακές,δικαστήρια, κλπ) να αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να ερμηνεύσει με γραπτή δήλωσή του ένα τυπικό νόμο, που, μάλιστα, μόλις πρόσφατα (Μάρτιος 2013) ψηφίστηκε από τη Βουλή. Κι αυτό γιατί στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, στις οποίες ισχύει η διάκριση των κρατικών εξουσιών,η ερμηνεία των νόμων ανήκει, αφενός, στην αρμοδιότητα της νομοθετικής εξουσίας (δηλαδή με την αυθεντική ερμηνεία ενός νόμου από τη Βουλή, η οποία με νεότερο νόμο ερμηνεύει τον παλιό) και, αφετέρου, στην αρμοδιότητα της δικαστικής εξουσίας (δηλαδή με την ερμηνεία μιας διάταξης νόμου κατά την εκδίκαση μιας υπόθεσης που φέρεται προς κρίση ενώπιόν της). Θα πρέπει μάλιστα να επισημανθεί και ένα ακόμη παράδοξο, ότι δηλαδή στην εισηγητική έκθεση του παραπάνω νόμου δεν περιλήφθηκε ούτε μια λέξη σχετικά με την ερμηνεία και το λόγο θέσπισης της νεοεισαχθείσης διάταξης, πράγμα ασυνήθιστο για την πρακτική των εισηγητικών εκθέσεων, καθόσον με την εν λόγω διάταξη θεσπίζεται για πρώτη φορά το ατιμώρητο της υλικής παροχής προς ένα δημόσιο λειτουργό, εφόσον έγινε προς ένδειξη ευγνωμοσύνης… Γιατί, λοιπόν, δεν περιλήφθηκε στην εισηγητική έκθεση του νόμου, έστω και μια μικρή αράδα, που να περιέχει εκεί τη σχετική διευκρίνηση, έτσι ώστε να προσφέρει ένα νόμιμο και σύμφωνο με τους θεσμούς ερμηνευτικό εργαλείο στο δικαστή που θα κρίνει τις μελλοντικές υποθέσεις; Μήπως, γιατί η διάταξη αυτή προστέθηκε την τελευταία στιγμή, χωρίς να τη γνωρίζουν όχι μόνο οι βουλευτές που την ψήφισαν αλλά, ακόμη χειρότερα,ούτε η ίδια νομοπαρασκευαστική επιτροπή που προετοίμασε το σχετικό νομοσχέδιο;

2. Το γεγονός ότι πρόκειται για μια ατυχή, άστοχη, άκαιρη, άχρηστη, αψυχολόγητη, αντικοινωνική, αντισυνταγματική,ανήθικη και πιθανότατα «πονηρή» και υστερόβουλη νομοθετική διάταξη, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης επιχείρησε να την ερμηνεύσει (!!!)πριν ακόμα αποφανθεί για την ερμηνεία της η ίδια η Δικαιοσύνη, προκαταλαμβάνοντας με τον τρόπο αυτό τη νόμιμη και σύμφωνη με το σύνταγμα και την ηθική ερμηνεία της σε μελλοντική δικαστική κρίση, παραβιάζοντας με τον τρόπο αυτό κατάφωρα και με βλακώδη αφέλεια τη θεσπισμένη στο Σύνταγμά μας διάκριση των εξουσιών.

3. Ποιος ο λόγος να νομοθετηθεί το «αυτονόητο» μιας εξωνομικής έννοιας, της έννοιας δηλαδή της «ευγνωμοσύνης», στο πλαίσιο της οποίας κάθε άνθρωπος δικαιούται -ηθικά και νομικά- να προβεί σε μια συμβολική δωρεά (π.χ. ενός στυλό μικρής αξίας, ενός βάζου με γλυκό κερασάκι ή μιας «μπύρας» κλπ.,) προκειμένου να εκφράσει τις ευχαριστίες του σ’ ένα συνάνθρωπό του για λόγους φιλοφρόνησης; Πολύ περισσότερο δε, καθόσον, ακόμη και ο πρωτοετής φοιτητής της Νομικής σχολής μαθαίνει ότι το Δίκαιο, ως σύστημα κανόνων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμβίωση, ρυθμίζει μόνο τα ζητήματα που είναι «νομικώς σημαντικά» και όχι τις ηθικές, εθιμοτυπικές, συναισθηματικές και λοιπές παρεμφερείς (μη νομικά σημαντικές) σχέσεις των ανθρώπων, όπως π.χ. τη φιλία,την αγάπη, τον έρωτα, την ευγνωμοσύνη κ.ο.κ.. Έτσι π.χ. θα ήταν προφανώς και εξίσου αντισυνταγματικός και ανήθικος ένας νόμος που θα ρύθμιζε τον τρόπο που δύο άνθρωποι μπορούν να εκφράζουν την αγάπη τους.

4. Τέλος, ποιος ο λόγος να ρυθμιστεί νομοθετικά η «έκφραση ευγνωμοσύνης» π.χ. απέναντι σε ένα γιατρό (αλλά και οποιοδήποτε άλλο δημόσιο λειτουργό) που επιτέλεσε το αυτονόητο καθήκον του να θεραπεύσει έναν ασθενή, χρησιμοποιώντας τις κτιριακές εγκαταστάσεις, τον μηχανολογικό εξοπλισμό, τα φάρμακα και τα πάσης φύσεως ιατρικά είδη, που έθεσε στη διάθεσή του ιδιαιτέρως «πλουσιοπάροχα» -με τις γνωστές συνέπειες- η Ελληνική πολιτεία; Δεν πληρώνεται για το σκοπό αυτό ο γιατρός από τα κρατικά ταμεία; Ή μήπως ο νοσηλευόμενος ασθενής δεν έχει επιβαρυνθεί (και μάλιστα υπέρμετρα) οικονομικά με τους φόρους που πληρώνει, τόσο για τη μισθοδοσία του εν λόγω γιατρού, όσο και για τη δημιουργία, συντήρηση και λειτουργία της νοσηλευτικής μονάδας εντός της οποίας του προσέφερε τις ιατρικές υπηρεσίες του ο εν λόγω γιατρός;

Συμπέρασμα. Είναι φανερό λοιπόν ότι τόσο η παραπάνω νομοθετική προσθήκη όσο και η αντισυνταγματική και νομικά αφελής ερμηνευτική δήλωση του Υπουργείου Δικαιοσύνης, προσφέρουν ένα άριστο νομικό όπλο για την απαλλαγή από την ποινική ευθύνη του δημοσίου υπαλλήλου, που κατηγορήθηκε για δωροδοκία, προσφέροντάς του τη δυνατότητα να επικαλεστεί, νόμιμα πλέον, τον ισχυρισμό ότι η «δωροδοκία» του έγινε λόγω «ευγνωμοσύνης»!