ΤΑ ΣΕΝΤΟΥΚΙΑ, ΤΟ ΛΙΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ «ΠΙΕΣΕΙΣ» ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ

Tου Κώστα Α. Λάβδα.    Η συνολική εικόνα είναι σκοτεινή: το ΑΕΠ της χώρας έπεσε από τα 231 δις το 2009 στα 184 δις το 2013 (μια πρωτοφαν...

Tου Κώστα Α. Λάβδα.  

Η συνολική εικόνα είναι σκοτεινή: το ΑΕΠ της χώρας έπεσε από τα 231 δις το 2009 στα 184 δις το 2013 (μια πρωτοφανής, για καιρό ειρήνης, μείωση κατά 21%), ενώ το δημόσιο χρέος ανέβηκε από 120% του ΑΕΠ το 2009 σε 176% το 2013 παρά τα δύο κουρέματα του δημοσίου χρέους που συνέβαλαν στην μείωσή του. Βεβαίως υπάρχουν και καλά νέα: οι ελληνικές εξαγωγές συνεχίζουν μια αρκετά ανοδική πορεία, παραμένοντας βέβαια ισχνές στο σύνολο τους, ενώ το – επίσης ισχνό – πρωτογενές πλεόνασμα θα δώσει στην ελληνική κυβέρνηση κάποια επιπλέον επιχειρήματα στις συζητήσεις με τους εταίρους. Το ερώτημα είναι, πώς θα τα χρησιμοποιήσει;
Ακούγονται τελευταία όλο και περισσότερες φωνές που αγανακτούν με την τρόϊκα για το πράγματι αβάστακτο, πλέον, επίπεδο φορολογίας. Αλλά δεν ευθύνεται – ούτε και για αυτό – μόνο η τρόϊκα. Όταν πριν ενάμιση χρόνο ορισμένοι – και φίλοι καλοί ανάμεσα τους – προέτρεπαν την ελληνική κοινωνία να αναγορεύσει τον κ. Στουρνάρα «ισόβιο υπουργό οικονομικών» (!), συμβούλευα να είμαστε περισσότερο επιφυλακτικοί και να περιμένουμε τα αποτελέσματα. Έστω τα πρώτα αποτελέσματα. Βεβαίως τα περιθώρια είναι στενά, βεβαίως η οκονομική πολιτική εξαρτάται όσο ποτέ άλλοτε από παράγοντες εξωγενείς, κλπ. Αλλά η οικονομική ζωή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα σήματα που δίνονται και από την ψυχολογία που διαμορφώνεται. Όχι μόνο στο επίπεδο των «αγορών» αλλά και στο επίπεδο των συγκεριμένων δρώντων, περιλαμβανομένων των decision-makers. Η ανεύθυνη παραφιλολογία περί «λίπους» που υπάρχει σε αφθονία και άρα μπορούμε να συμπιέσουμε με brio και με gusto προωθήθηκε κατεξοχήν από τον νυν υπουργό οικονομικών και – σε συνδυασμό με τα μεταγενέστερα φληναφήματα για τα «σεντούκια» – είναι απολύτως φυσικό να οδηγεί, μεταξύ άλλων, σε πιέσεις εκ μέρους της τρόϊκα για αναζήτηση λύσεων στο πεδίο της φορολογίας. Το ότι τα περί «λίπους» διακινούσαν και στελέχη που σήμερα διαγκωνίζονται για την συγκρότηση μιας νέας παρεοκρατίας της «κεντροαριστεράς» είναι επίσης εξαιρετικά ενδιαφέρον, αλλά επ’ αυτού θα επανέλθω. Η ουσία είναι ότι, πρώτον, το «λίπος» εκεί που υπάρχει σπανίως ανιχνεύεται φορολογικά και, δεύτερον, ως σήμα στους εταίρους και δανειστές οδηγεί σε διερεύνηση λύσεων με περαιτέρω αύξηση των εσόδων. Θυμίζω και το αρχικό παραμύθι του 2010-2011 ότι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής θα ήταν πανάκεια.
Από την αρχή των μνημονίων, σημαντικό μέρος του προβλήματος ήταν η απουσία σοβαρών ελληνικών προτάσεων και εναλλακτικών, σοβαρού ελληνικού input στις σχετικές συζητήσεις με την τρόϊκα. Το πρόβλημα παρέμεινε, επιβλήθηκε βέβαια «σιωπή» στην τρόϊκα ως προς τα ΜΜΕ (για να προστατευτεί το πολιτικό προσωπικό) και ο συνδυασμός παραλείψεων και επιλεκτικών στοχεύεσεων απέκτησε, πλέον, διαστάσεις χιονοστιβάδας. Ας μην κατηγορούμε τόσο εύκολα τους εταίρους, που είναι άλλωστε πνιγμένοι στα δικά τους προβλήματα: διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις και αντιπολιτεύσεις έχουν διαδραματίσει (στην οικονομική πολιτική) ρόλους πολύ κατώτερους των περιστάσεων. Οι εταίροι – μετά το σχηματισμό κυβέρνησης στο Βερολίνο – θα πρέπει να πειστούν ότι το χρέος δεν μπορεί παρά να ελαφρύνει με μια εκ των τριών μεθόδων που συζητούνται ενώ και το μείγμα της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής θα πρέπει να τροποποιηθεί. Ούτε η κυβέρνηση ούτε η αξιωματική αντιπολίτευση μοιάζουν να είναι σε θέση να το επιτύχουν.

Ο Κώστας Α. Λάβδας είναι καθηγητής πολιτικής επιστήμης και διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης (ΚΕΠΕΤ) του Πανεπιστημίου Κρήτης. Βιβλία και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί στα αγγλικά, τα γερμανικά και τα ελληνικά.