Ομιλία Γ. Παναγόπουλου, Προέδρου ΓΣΕΕ, στην Ευρωπαϊκή Συνδικαλιστική Σύσκεψη Κορυφής

Αγαπητή Bernadet, Γραμματέα της Συν.Ευρ. Συνδικάτων, Αγαπητοί συνάδελφοι, Πρόεδροι, Γραμματείς και εκπρόσωποι των... Συνδικάτων της...

Αγαπητή Bernadet, Γραμματέα της Συν.Ευρ. Συνδικάτων,
Αγαπητοί συνάδελφοι, Πρόεδροι, Γραμματείς και εκπρόσωποι των... Συνδικάτων της Ευρώπης,
Σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ από καρδιάς για την ανταπόκρισή σας στην πρόσκληση για συνάντηση των ηγετών των συνδικάτων στην Αθήνα ως συνέχεια της πρωτοβουλίας των Ισπανών συντρόφων στη Μαδρίτη προκειμένου να συζητήσουμε, να εξάγουμε συμπεράσματα από τις εμπειρίες μας και εν τέλει να συμφωνήσουμε σε ένα κείμενο – διακήρυξη στο οποίο θα διατρανώσουμε τη θέλησή μας για μια ΑΛΛΑΓΗ της Ευρώπης και της πορείας της χωρίς λιτότητα, αποκλεισμούς και ανεργία με επαναθεμελίωσηκαι ενίσχυση του κοινωνικού κράτους που οι ασκούμενες πολιτικές, των ευρωπαϊκών πολιτικών και οικονομικών ελίτ, καταρράκωσαν.
Η άσκηση της Προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα αποτελεί ευκαιρία συνάντησης αλλά ταυτόχρονα και μια τραγική ειρωνεία. Η χώρα με τις μεγαλύτερες επιπτώσεις από την κρίση και τις πολιτικές που τη συνόδεψαν – επιπτώσεις που φτάνουν σε επίπεδα ανθρωπιστικής κρίσης –ασκεί μια «κολοβή» και χρονικά προεδρία ενόψει των επικείμενων ευρωεκλογών.
Αυτή την ευκαιρία –των ευρωεκλογών- προτείνω να την αξιοποιήσουμε για να ακουστεί στεντόρεια η φωνή των εργαζομένων της Ευρώπης και ευρύτερα των πολιτών της ώστε η Ευρώπη να σταματήσει τον κατήφορο, ν’αλλάξει πορεία, να οδηγηθεί σε μία νέα αρχιτεκτονική με δημοκρατική νομιμοποίηση των θεσμικών της οργάνων, να εγκαταλείψει τη λιτότητα και ν’ανοίξει ένας νέος κύκλος ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας.
Μόνο έτσι η ενωμένη Ευρώπη μπορεί να προσφέρει και να γίνει ελκτική στους λαούς της.
Μόνο έτσι η Ευρώπη μπορεί να πείσει τους πολίτες ότι δεν αποτελεί ένα διακυβερνητικό συνοθύλευμα που επιβάλει την τιμωρία της φτώχειας και του μαρασμού.
Μόνο έτσι θα σταματήσει ο έντονος ευρωσκεπτικισμός και η άνοδος νεοναζιστικών μορφωμάτων και ακροδεξιών κομμάτων που απειλούν και τη συνοχή της και τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ.
Οι ευρωεκλογές και η ψήφος των πολιτών αποτελούν ευκαιρία!
Ας μη σπαταληθεί σε ανούσιους κομματικούς σχεδιασμούς εντυπώσεων και ψηφοθηρίας.
Ας μην επιτρέψουμε τη συνέχιση της αδιέξοδης πορείας. Μάθαμε από την πείρα μας.
Είναι ώρα τη γνώση μας να την μετατρέψουμε σε Απόφαση και Δράση!
Να υπερβούμε και το συντηρητικό εφησυχασμό και το αδιέξοδο βολονταρισμό στον οποίο ασκούνται οι πολιτικές δυνάμεις όλου του φάσματος.
Κυρίως να σκεφτούμε ως άνθρωποι που εκφράζουμε τα συμφέροντα των μισθωτών, των ανθρώπων του μόχθου σε όλη την Ευρώπη που υποχρεούμεθα να έχουμε τη δική μαςανεξάρτητη ατζέντα και όχι να εντασσόμεθα στις εθνικές ατζέντες προεκλογικών σκοπιμοτήτων που λοιδορούν λαούς ως τεμπέληδες και χαραμοφάηδες.
§ Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η κρίση κρατικού χρέους και η τραπεζική κρίση έχουν κλονίσει τα θεμέλια της Ευρωζώνης. Ίσως η πιο αρνητική συνέπεια της κρίσης είναι η αυξανόμενη δυσπιστία των ευρωπαϊκών λαών, και ειδικά των εργαζομένων, ότι το εγχείρημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ΟΝΕ για υψηλότερη ευημερία και ισχυρότερη δημοκρατία αποδεικνύεται αναξιόπιστο.
§ Για το Συνδικαλιστικό κίνημα η πρόκληση είναι ακόμη μεγαλύτερη από αυτή που δημιουργεί η σημερινή κρίση της Ευρωζώνης.
§ Αυτό που μας προβληματίζει ιδιαίτερα είναι ότι οι αντιδράσεις στην κρίση δεν ήταν συμμετρικές στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ, τα διδάγματα της Μεγάλης κρίσης του 1930 φαίνεται να λαμβάνονται υπόψη και οι ασκούντες οικονομική πολιτική να πειραματίζονται, με τον απαιτούμενο πραγματισμό, με εργαλεία και πολιτικές που, αν και δεν ταυτίζονται με αυτές των συνδικάτων, στοχεύουν να περιορίσουν τις δραματικές συνέπειες της χρηματοπιστωτικής και της οικονομικής κρίσης στην απασχόληση και το βιοτικό επίπεδο.
§ Δυστυχώς, δεν μπορούμε να πούμε ότι συμβαίνει το ίδιο με την πολιτική ηγεσία της ΕΕ. Στην Ευρώπη, η εκδήλωση της κρίσης χρέους έγινε αφορμή για επιθετική υιοθέτηση προγραμμάτων δημοσιονομικής λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης. Η Ελλάδα και οι υπόλοιπες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου δέχτηκαν με σφοδρότητα την επίθεση των κυρίαρχων οικονομικών και πολιτικών ελίτ των χωρών του Ευρωπαϊκού Βορρά, κυρίως της Γερμανίας. Αυτός ο πολιτικός διχασμός μεταξύ Βορρά-Νότου δημιούργησε αβεβαιότητα και ρίσκο ως προς την επιβίωση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Γιατί όμως συνέβη αυτό;
§ Ο σχεδιασμός της οικονομικής πολιτικής της Ευρωζώνης χαρακτηρίζεται από θεμελιακές θεσμικές αδυναμίες που μπορεί να αποδειχτούν καταστροφικές, αν δεν αντιμετωπιστούν το γρηγορότερο δυνατό σε πολιτικό επίπεδο.
§ Η ΕΕ προχώρησε σε νομισματική ένωση, χωρίς
Ø δημοσιονομική ένωση,
Ø πολιτική ένωση και
Ø κεντρική τράπεζα δανειστή κυβερνήσεων.
§ Ταυτόχρονα, και στο πλαίσιο αυτών των θεσμικών ελλειμμάτων, η ΕΕ έχει δείξει ανορθολογική εμμονή στην υιοθέτηση ιδεών και πολιτικών που δίνουν αποκλειστικά έμφαση στην πλευρά της προσφοράς και τη νομισματική σταθερότητα, ενώ υποεκτιμούν το ρόλο της ζήτησης, της διανομής του εισοδήματος και της κοινωνικής δικαιοσύνης στη σταθερότητα και την ανάπτυξη των εθνικών οικονομιών.
§ Το θεμέλιο της πίστης στα οικονομικά της προσφοράς δεν είναι τίποτε άλλο από τη βασική αρχή της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, δηλαδή την αρχή της αυτορύθμισης των αγορών.
§ Επιπλέον, η έμφαση στην πλευρά της προσφοράς δημιουργεί συνεχείς πιέσεις για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όχι όμως στα συστήματα παραγωγής και τεχνολογίας όπως θα έπρεπε, αλλά στη δομή της ρύθμισης των αγορών και κυρίως της αγοράς εργασίας. Έχει δημιουργηθεί ο μύθος ότι η ευκαμψία της αγοράς εργασίας είναι το μέσο αντιμετώπισης κάθε δυσλειτουργίας των οικονομικών συστημάτων και μαζί με τη μείωση των μισθών αποτελεί μονόδρομο στην αντιμετώπιση της ανεργίας. Η πραγματικότητα είναι όμως διαφορετική. Η ανεργία τροφοδοτείται από θεσμικές παρεμβάσεις υπέρ της ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων και την λιτότητα που μειώνει το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
§ Η νεοφιλελεύθερη ατζέντα όπως εφαρμόστηκε στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες που βρέθηκαν σε προγράμματα βοήθειας στηρίζεται στους εξής καταστροφικούς μύθους:
v Πρώτος μύθος, η σχέση χρέους και δημοσιονομικής λιτότητας. Σύμφωνα με αυτόν, η δημοσιονομική λιτότητα είναι το μέσο για την επίτευξη δημοσιονομικής προσαρμογής. Ωστόσο, η πραγματικότητα δεν επιβεβαιώνει αυτήν την υπόθεση, καθώς ο στόχος της μείωσης του χρέους ποτέ δεν επιτυγχάνεται. Η λιτότητα προκαλεί ύφεση που αυξάνει τελικά το λόγο Χρέους/ΑΕΠ και δημιουργεί προϋποθέσεις εφαρμογής νέων προγραμμάτων λιτότητας.
o Αυτό έχει συμβεί στην Ελλάδα στα τέσσερα χρόνια της κρίσης. Μόνο που στην περίπτωση της Ελλάδας υπάρχει και κάτι το παράδοξο. Οι θιασώτες της λιτότητας υποστηρίζουν ότι όταν έχεις συσσωρεύσει χρέος πρέπει να σταματήσεις να δανείζεσαι και να μειώσεις τις δαπάνες σου για να μειωθεί το χρέος. Στην περίπτωση της Ελλάδας επιβλήθηκε βίαιη λιτότητα, αλλά σε συνδυασμό με μεγάλης κλίμακας νέο δανεισμό.
o Μετά την ομολογία Ευρωπαίων και Γερμανών αξιωματούχων τώρα γνωρίζουμε αυτό που αρχικά υποθέταμε. Η Ελλάδα, οι έλληνες, οι εργαζόμενοι, οι νέοι αυτής της χώρας θυσιάστηκαν για να διασφαλιστεί η ρευστότητα στην ελληνική αγορά ομολόγων που θα διασφάλιζε τη σταθερότητα του ενεργητικού των χαρτοφυλακίων Γερμανικών και Γαλλικών τραπεζών. Η συνταγή αυτή δεν είναι απλά συνταγή νεοφιλελευθερισμού, αλλά συνταγή νεοφιλελεύθερου ολοκληρωτισμού, αφού παγίδευσε την Ελλάδα σε ένα σπιράλ θανάτου που δημιουργεί ο συνδυασμός υπερχρέωσης και λιτότητας. Η Ελλάδα βυθίζεται τέσσερα χρόνια τώρα στα κατώτερα επίπεδα της Κόλασης του Δάντη.
o Αυτό που έχει συμβεί μέχρι σήμερα στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης είναι ότι οι δανειστές και η Τρόικα αποφάσιζαν με πολιτικά κριτήρια τι θεωρούσαν ως βιώσιμο χρέος και στη συνέχεια δέσμευαν την Ελλάδα στη δημιουργία μη βιώσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων και εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις. Το συνδικαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα έχει από την αρχή της κρίσης τοποθετηθεί ότι ο άξονας της εξόδου της χώρας από την κρίση είναι ο άξονας «βιώσιμο πρωτογενές πλεόνασμα – βιώσιμο χρέος». Και θεωρούμε ως βιώσιμο το πρωτογενές πλεόνασμα που προσδιορίζεται από τις πραγματικές αναπτυξιακές και κοινωνικές δυνατότητες της Ελλάδας και την αύξηση της απασχόλησης.
o Πρέπει επίσης να σημειώσουμε ότι η τριάδα, λιτότητα-ανεργία-ύφεση αποδομεί τους δημοκρατικούς θεσμούς, υπονομεύει τη δημοκρατία. Η ιστορική εμπειρία της Βαϊμάρης μας έχει μάθει πως οι πολιτικές που καθιστούν τη δημοκρατία ανάπηρη οδηγούν την πολιτική και την κοινωνία μακριά από τον πολιτισμό, στον τρόμο, το φασισμό, το ναζισμό. Η πολιτική ενίσχυση νεοφασιστικών μορφωμάτων στην Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια επιβεβαιώνουν την Ιστορία. Αλλά εμείς δεν θα επιτρέψουμε η χώρα που γέννησε τη δημοκρατία να γίνει η Βαϊμάρη του 21ου αιώνα, επειδή οι συντηρητικοί κύκλοι της Ευρώπης επανασχεδιάζουν την κερδοφορία τους στις πλάτες των λαών και των εργαζομένων.
v Δεύτερος μύθος, η σωτηρία των χωρών που βρέθηκαν σε κρίση χρέους από τη χρεοκοπία.Τα πακέτα σωτηρίας των χωρών που βρέθηκαν σε πρόγραμμα βοήθειας, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Κύπρος, στηρίχτηκαν σε πολύ αυστηρούς όρους εφαρμογής δημοσιονομικής λιτότητας, εσωτερικής υποτίμησης και αποδόμησης της αγοράς εργασίας. Τα προγράμματα αυτά σε συνεργασία με τις παρεμβάσεις της ΕΚΤ και τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας δεν αντιμετωπίζουν το προπατορικό αμάρτημα της Ευρωζώνης, δηλαδή την απουσία μιας Κεντρικής Τράπεζας που να λειτουργεί ως κρατικός δανειστής και ως δανειστής ύστατης προσφυγής για το τραπεζικό σύστημα. Επίσης η απουσία δημοσιονομικής ένωσης δυσχεραίνει την αντιμετώπιση των μακροοικονομικών και εξωτερικών ανισορροπιών της Ευρωζ ώνης.
v Τρίτος μύθος, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Έχει γίνει προσπάθεια να πειστούν λαοί και εργαζόμενοι ότι αν μειώσουν το βιοτικό τους επίπεδο, αυτό θα έχει θετικό αποτέλεσμα στην ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας και κατά συνέπεια στην απασχόληση και το εισόδημά τους. Ο μύθος της ανταγωνιστικότητας έχει τυλίξει την μία μετά την άλλη οικονομία στην παγίδα της λιτότητας και έχει γίνει αφορμή για κατεδάφιση εργασιακών δικαιωμάτων. Δεν γίνεται αντιληπτό ότι με τον τρόπο αυτό οι εθνικές οικονομίες πέφτουν στην παγίδα της λιτότητας, της ύφεσης και της ανεργίας, αφού το όφελος μιας χώρας είναι το κόστος της άλλης και ο ανταγωνισμός λιτότητας καταστρέφει τις οικονομίες, τους εργαζόμενους και τους λαούς της Ευρώπης.
o Και είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η πολιτική της λιτότητας δεν είναι μια βραχυχρόνια αντίδραση της Ευρωζώνης στη διαχείριση της κρίσης χρέους. Αντίθετα, τα θεσμικά θεμέλια της λιτότητας έχουν ενισχυθεί με τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Μεγέθυνσης και ακόμη περισσότερο με τη θεσμοθέτηση αυστηρότερων ορίων ελλειμμάτων και χρεών που περιλαμβάνονται στο νέο δημοσιονομικό σύμφωνο (FiscalCompact).
§ Το Συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να καταστήσει σαφές ότι οι πολιτικές που προκαλούν στην κοινωνία αιμορραγία ευημερίας είναι καταστροφικές πολιτικές, πολιτικές που δεν θεραπεύουν αλλά σκοτώνουν τον ασθενή, πολιτικές που δεν έχουν στο επίκεντρό τους τον εργαζόμενο άνθρωπο. Η οικονομική και πολιτική ελίτ της Ευρώπης φαίνεται ότι δεν έχει καλή ιστορική μνήμη.
§ Το Συνδικαλιστικό κίνημα όμως έχει και πρέπει όχι απλά να τους θυμίσει ότι ακραίες επιλογές λιτότητας και ταπείνωσης εθνών οδηγούν μόνο στην καταστροφή, αλλά με τη δράση του και τις παρεμβάσεις του να λάβει ενεργά μέρος στην υπό εξέλιξη σύγκρουση ιδεών, αξιών και συμφερόντων, να δημιουργήσει ρήξεις με τους θιασώτες της λιτότητας, της νομισματικής σταθερότητας, της χρηματοπιστωτικής κερδοσκοπίας, της εργασιακής και οικονομικής ανασφάλειας, της κουλτούρας επιχειρηματικού ολοκληρωτισμού.
§ Τα Συνδικάτα πρέπει να διαμορφώσουν ατζέντα οικονομικής πολιτικής για μια σειρά ζητημάτων, όπως:
Ø Τον επαναπροσδιορισμό της πλήρους και διατηρήσιμης απασχόλησης ως κεντρικό στόχο της μακροοικονομικής πολιτικής,
Ø Το σχεδιασμό της αγοράς εργασίας με τρόπο που να δημιουργεί ασφάλεια εργασίας και αυξανόμενα εισοδήματα συνδεδεμένα με την αύξηση της παραγωγικότητας,
Ø Την ανακοπή της χρηματιστικοποίησης των σύγχρονων καπιταλιστικών οικονομιών και το μετασχηματισμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος με τρόπο που να ξαναγίνει υπηρέτης της απασχόλησης και της ανάπτυξης,
Ø Τη χρηματοπιστωτική ρύθμιση ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα απληστίας, κερδοσκοπίας και χειραγώγησης των αγορών,
Ø Τη σχέση πληθωρισμού-ανεργίας,
Ø Τη βιομηχανική πολιτική,
Ø Τη φορολογία νέων μορφών μη παραγωγικού πλούτου,
Ø Την ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα και την ανάπτυξη σε όφελος των εργαζομένων των συστημάτων ασφάλισης, περίθαλψης, πρόνοιας και εκπαίδευσης,
Ø Την πιστωτική πολιτική και την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών,
Ø Την πράσινη επένδυση και ανάπτυξη και τέλος,
Ø Τη σχέση κράτους-αγοράς με τρόπο που να συμβάλει όχι μόνο στην ανάπτυξη και την απασχόληση, αλλά και την ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και την αποδέσμευση της πολιτικής από κλειστές ομάδες συμφερόντων.