Οι Εξελίξεις στην Κριμαία και οι Μουσουλμάνοι…

Γράφει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος.  Τα χαμηλά βουνά του Σάντο Κρίστο, στο Σάντα Φε του Νέου Μεξικού, κρύβουν από την κοινή θέα μια έπαυλη...

Γράφει ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος. 

Τα χαμηλά βουνά του Σάντο Κρίστο, στο Σάντα Φε του Νέου Μεξικού, κρύβουν από την κοινή θέα μια έπαυλη νεοκλασσικού ρυθμού. Εκεί στεγάζεται το περίφημο Ινστιτούτο της Σάντα Φέ, που ασχολείται με τις πρωτοποριακές επιστήμες της πολυπλοκότητας. Κάπου εικοσιπέντε ερευνητές, ανάμεσά τους τουλάχιστον δέκαεπτά κάτοχοι βραβείων Νόμπελ σε διάφορους κλάδους (μαθηματικά, φυσική, ιατρική, επιστήμες συμπεριφοράς, βιολογία κλπ) εργάζονται πάνω σε ένα εξαιρετικά κρίσιμα ζητήματα. Των οποίων ερευνών τα αποτελέσματα κρατούν αποκλειστικά για τον εαυτό τους και για τους χρηματοδότες τους. Που είναι κατά βάση η Ομοσπονδιακή Αμερικανική κυβέρνηση. Σε συζητήσεις μαζί τους είχα πληροφορηθεί τι έψαχναν. Όχι όμως και σε ποιά συμπεράσματα καταλήγουν.

Ουσιαστικά το Ινστιτούτο της Σάντα Φε, διάδοχο ερευνητικό κέντρο του Λος Αλαμος που αντικείμενο είχε την ανάπτυξη και χρήση των πυρηνικών, ασχολείται με το Χάος. Πως δηλαδή οι διάφορες χαοτικές καταστάσεις (σε οικονομία, κοινωνία, διεθνείς εξελίξεις, χρηματιστήρια αλλά και στην φύση) μπορούν να έχουν εσωτερική τάξη. Να υπάρχουν δηλ κανόνες που τις διέπουν και αποφάσεις και εξωγενείς ερεθισμοί που τις καθοδηγούν. Τι προκαλεί ένα σμήνος πουλιών λχ να κινείται σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις; Γιατί προκαλούνται κυκλοφοριακές συμφορήσεις σε αυτοκινητόδρομους δίχως κάποιο ατύχημα η αυξημένη παρουσία οχημάτων; Γιατί μια καμήλα, φορτωμένη με πολλά κιλά βάρους, πιθανότατα να καταρρεύσει με την προσθήκη απλά και μόνο ενός μικρού σπιρτόκουτου; Ποιο είναι το οριακό σημείο αντοχής ενός συστήματος πέραν από το οποίο όλα δυνατόν να βρεθούν στο κενό; Πως εντοπίζεται η επιβίωση, στα όρια ενός συστήματος που, με κάποιο μικρό σχετικά ερεθισμό, μπορεί να σωριασθεί σε ερείπια; Κοντολογής, ποια κίνηση η πρόκληση μπορεί να οδηγήσει μια φαινομενικά σταθερή κοινωνία σε αναταραχή;

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στην Ουκρανία δεν μπορώ να βγάλω από το μυαλό μου τους μελετητές της Σάντα Φε. Ας πάρουμε τα αρχικά δεδομένα. Εχουμε μια χώρα που ουδέποτε υπήρξε κατά το παρελθόν συντεταγμένο κράτος. Το καθεστώς της υπήρξε δημοκρατικό αλλά με πολλά ερωτηματικά και εγγενείς αδυναμίες. Εχει περάσει ταραχώδεις ιστορικές φάσεις που άφησαν σημάδια επουλωμένων κοινωνικών πληγών που εύκολα ξανανοίγουν. Και συνδέεται με γειτονικούς λαούς των οποίων οι ευαισθησίες εύκολα διεγείρονται από τα εκεί συμβαίνοντα.

Για να γίνω περισσότερο σαφής. Η σχέση Ουκρανίας – Ρωσίας είναι πολύ παλιά και ταραχώδης. Στενά δεμένος ο ένας λαός με τον άλλο έχουν υποστεί κατακτητικούς ζυγούς κι έχουν περάσει σκληρές δοκιμασίες και κακουχίες. Πληθυσμοί έχουν μετακινηθεί στα εδάφη τους δημιουργώντας εθνικά μείγματα και σημαντικές μειονότητες. Όταν υπήρχαν σημαντικοί Ουκρανοί στο Σοβιετικό Πολιτμπιρό (Κρούστσεφ, Ποντγκόρνι, Κιριλένκο) η Ουκρανία κέρδιζε εδάφη. Σε άλλες περιπτώσεις, υπήρχαν αμφισβητήσεις και προβληματισμοί (επί Αντρόπωφ και Γκορμπατσώφ για την τύχη της Κριμαίας). Ο Στάλιν είχε εξοντώσει εκατομμύρια με την πείνα ενώ οι Τάταροι (και όχι μόνο) είχαν εξορισθεί από την Κριμαία στην μακρινή Κεντρική Ασία. Όλα αυτά τα καταπιεσμένα πάθη και οι πικρές αναμνήσεις εύκολα θα μπορούσαν να διεγερθούν. Οι Ρώσοι δεν θα ήταν δυνατόν να αγνοήσουν τους ομοεθνείς τους στις Ανατολικές επαρχίες της χώρας και στην Κριμαία.

Αφύπνιση όμως της Ρωσικής συνείδησης δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορους τους υπόλοιπους εθνικούς πληθυσμούς της περιοχής. Κακώς όλοι επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στις εντάσεις ανάμεσα σε Ουκρανούς και Ρώσους. Το μεγάλο ζήτημα είναι οι Τάταροι. Που είναι μουσουλμάνοι, κι ενδεχόμενα να ξυπνήσουν ανάμεσά τους αντιλήψεις ακραίων ζιχαντιστών που περιορίζονταν μέχρι τώρα στην περιοχή του Ρωσικού Καύκασου (Τσετσενία, Νταγκεστάν, Ιγκουσέτια). Η Ρωσία μπορεί να επιδεικνύει ισχύ και αλαζονία μέχρι τώρα στην Κριμαία. Μακροπρόθεσμα όμως ένα ξεσήκωμα Τατάρων, και ιδίως γύρω από την περιοχή του Μπακσισεράι (έδρα του Κάστρου των πρώτων Τατάρων ηγεμόνων του Νότου) θα στείλει μηνύματα αποσταθεροποίησης στην ίδια την Ρωσία. Τα εδάφη γύρω από τον Βόλγα και τα Ουράλια συγκεντρώνουν τους μεγαλύτερους Ταταρικούς/Μουσουλμανικούς πληθυσμούς της κυρίως Ρωσίας, κι ένα ξεσήκωμα φανατικών στις περιοχές αυτές θέτει σε πιθανή αμφισβήτηση την ίδια την συνέχεια και ενότητα των εδαφών της κυρίας Ρωσίας. Μια αναταραχή λοιπόν στην Ουκρανία μπορεί να οδηγήσει σε κλυδωνισμούς μέσα στην ίδια την Ρωσία.

Αναρωτιέμαι τι θα είχαν να πού για όλα αυτά οι ερευνητές / επιστήμονες του Ινστιτούτου της Σάντα Φε…