Ο Στέλιος... έκλεισε την τελευταία πόρτα του χωριού

του Μανόλη Παντινάκη. Μέχρι το 2008, ο Στέλιος Κατσαντώνης ήταν το άγρυπνο μάτι των μαρτυρικών Γουργούθων στη ρίζα του «Κέντρ...

του Μανόλη Παντινάκη.

Μέχρι το 2008, ο Στέλιος Κατσαντώνης ήταν το άγρυπνο μάτι των μαρτυρικών Γουργούθων στη ρίζα του «Κέντρους» στο Αμάρι! Άντεξε όλα ...
κι όλα δυο χρόνια, από τότε που «έφυγε» η μάνα του η σεβάσμια και πολυβασανισμένη γιαγιά Παρασκευή, το 2006. Μόνος του ύστερα, σαν αγρίμι, δεν πάλευε τη μοναξιά και για ασφάλεια κατηφόρισε στον… κόσμο, στις κοντινές Βρύσες, δίπλα στην αδερφή του Ζαχαρένια Κραουνάκη. Ήταν ο τελευταίος κάτοικος των Γουργούθων, ενός από τα οκτώ χωριά του ιστορικού βουνού που κατέκαψαν οι Γερμανοί στις 22 Αυγούστου του 1944…

Πρωινό και όλα είναι μέσα σε νεκρική σιγή! Κάπου-κάπου από τους λόφους, ακούγονται τα κουδουνίσματα των προβάτων και πιο πέρα η βοή στον ποταμό από το τρεχούμενο νερό. Ζωή δεν υπάρχει και ένα αυτοκίνητο στη μία και μοναδική μικρή πλατεία, στην είσοδο, φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί για να μην… πειράζει. Τα σπίτια, όσα ακόμα είναι στα… πόδια τους, αφέθηκαν στο έλεος του χρόνου και δεν κατοικούνται. Ίσως τώρα, ένοικοί τους να είναι κάθε είδους τρωκτικά, που ελεύθερα πια χωρίς ενόχληση, να στήνουν το δικό τους… πανηγύρι…

Μα ούτε και αυτά παρουσιάζονται, αφού και οι γάτες εξαφανίστηκαν! Μόνο η βλάστηση, άνοιξη τώρα, κάνει τη δική της… επανάσταση. Στους μαντρότοιχους και στις κατοικίες που καταρρέουν, απλώνονται τα αναρριχητικά φυτά και τόσες ώρες δεν ακούστηκε φωνή. Η απόλυτη μοναξιά!

Ο Στέλιος στις Βρύσες πλέον, έπιασε τα 65 και πού και πού βρίσκει παρηγοριά στην τσικουδιά. Ο καπετάν Κυριάκος Κατσαντώνης ο γεννήτοράς του με το λυγερόκορμο παράστημα, μέσα στα βάσανα της ζωής, του πολέμου και των πολιτικών αναταραχών από τότε που γεννήθηκε, το είχε προβλέψει και το έλεγε συχνά στο γιό του, αφήνοντάς του ακριβή παραγγελιά: «Στελή άμα ποθάνω θα ρημάξει το χωριό. Να μη φύγεις!»

Και άρχισε να χάνεται από το 2000 που το μνήμα πήρε το άψυχό του κορμί. Όταν μετά έξι χρόνια τον ακολούθησε στο ίδιο ταξίδι και η γριούλα Παρασκευή η αφοσιωμένη γυναίκα του, ο Στέλιος έμεινε μεν, αλλά δεν άντεξε για πολύ τη μοναξιά σαν… καλόγερος. Είχε τα πρόβατά του, φύτευε και το περιβόλι του για να έχει «και μια ντομάτα για τη ρακή» και να ξεφεύγει από την πλήξη όταν έρχονταν οι φίλοι του…

Αυτή η… καλογερική, όμως, δεν αντέχεται! Έσφιξε την καρδιά του, άκουσε τη σκέψη του και έφυγε. Μα το μυαλό του συνεχίζει να είναι καθημερινά στο χωριουδάκι που γεννήθηκε, που ανατράφηκε και μεγάλωσε και έμεινε μια ζωή, ολόκληρα πενήντα πέντε χρόνια. Τα βιώματά του τον γυρίζουν τακτικά πίσω στις ανηφοριές των Γουργούθων.

Εδώ περνούσαν τα χρόνια τους, προ και μετά κατοχικά, ίσαμε και πενήντα άνθρωποι των οικογενειών Κατσαντώνη, Μπούτζουκα, Μαυρογιαννάκη, Μαρνιέρου και Γενεράλη. Αυτές κυριαρχούσαν και είχαν θύματα στις εκτελέσεις για να… συμπληρωθεί ο αριθμός στο κάθε χωριό, που όριζε το φιρμάνι των χιτλεριστών.

«Η αρχή να αδειάσει το χωριό άρχισε μετά το κάψιμο», θα πει ο κ. Κατσαντώνης, μιλώντας για την αρχή του τέλους! «Σιγά-σιγά ύστερα άρχισε να φεύγει ο κόσμος, για να ξεπεινάσει και να ζήσει το σπίτι του και έμεινε ο πατέρας μου, η μάνα μου κι εγώ. Πέθαναν οι γονείς μου, και αυτό ήταν η τελεία και παύλα. Για μένα οι Γουργούθοι τέλειωσαν. Κάπου-κάπου ανεβαίνω και οπωσδήποτε θα πάω στην εορτή του Άη Γιάννη του Ριγολόγου τον Αύγουστο, που εορτάζομε. Αναζητώ το χωριό αλλά τι να κάνω…»
Όμως, ο Νίκος Μαρνιέρος που κατοικεί στις Βρύσες και οι γονείς του μετεγκαταστάθηκαν οικογενειακώς το 1950, δεν θα έλεγε «όχι» στην επιστροφή, όμως οι συνθήκες δεν ευνοούν. Έχει ισχυρές παιδικές μνήμες όταν τα καλοκαίρια βρίσκονταν εκεί. «Οι πολιτικές των κυβερνήσεων», παρατηρεί, «άδειασαν τα χωριά. Δεν έδωσαν κίνητρα στους ανθρώπους και στους νέους να παραμείνουν. Ζητούσαν να υπερσυγκεντρώσουν τον κόσμο στην Αθήνα και στις πόλεις και πολλούς έδιωξαν στη Γερμανία και σε άλλες χώρες μετανάστες. Και το κατάφεραν. Δες τε που είμαστε σήμερα! Το χωριό έκλεισε τον κύκλο του και το έβλεπαν αλλά έκαναν πως δεν το έβλεπαν!»

Συνέβη όμως και αυτό το παράδοξο και εξοργιστικό αφού οι κατακτητές με τα όπλα δεν κατάφεραν να δαμάσουν την ψυχή των κατοίκων. Επιχείρησαν με τα… εκατομμύρια τριάντα χρόνια μετά, να τους αρπάξουν τη γη και να την κάνουν δική τους. «Ήρθαν οι Γερμανοί στο χωριό και ζητούσαν να αγοράσουν σπίτια και γη», φέρνει στη θύμησή του ο Στέλιος Κατσαντώνης. «Μα κανείς χωριανός», συνεχίζει, «δεν υπέκυψε στις προσφορές τους και έφυγαν…»

Το χωριουδάκι στη ρίζα έμεινε στη μοναξιά του. Ένας άνθρωπος του δίνει ζωή από το Πάσχα και μέχρι το Νοέμβριο κάθε χρόνο και αυτός είναι ο Γιώργος Κατσαντώνης, συνταξιούχος αξιωματικός της Αεροπορίας. Θα φουλάρει τα πνευμόνια του με… γουργουθιανό αέρα τους μήνες που θα μείνει, και θα φύγει πριν το χειμώνα για την Αθήνα. Ίσως, για όσο καιρό θα είναι εκεί, να ανάβει το καντήλι στο εικονοστάσι…



madeincreta.gr