Ἡ Εὐρώπη σέ σταυροδρόμι

Πρίν ἀπό ἕνδεκα χρόνια, τό πρῶτο ἑξάμηνο τοῦ 2003,ἡ Ἑλλάς εἶχε καί πάλι τήν προεδρία στήν ΕὐρωπαϊκήἝνωση, πού ἀριθμοῦσε τότε 15 κράτη-μέλ...

Πρίν ἀπό ἕνδεκα χρόνια, τό πρῶτο ἑξάμηνο τοῦ 2003,ἡ Ἑλλάς εἶχε καί πάλι τήν προεδρία στήν ΕὐρωπαϊκήἝνωση, πού ἀριθμοῦσε τότε 15 κράτη-μέλη. Στίς 14 Ἀπριλίου 2003 συνῆλθε ἔκτακτη σύνοδος κορυφῆς στήν Ἀθήνα. Καί στήν πανηγυρική τελετή στήν Στοά τοῦ Ἀττάλου, ὑπεγράφη ἡ συνθήκη προσχωρήσεως στήνἝνωση δέ κα νέων κρατῶν, τά ὁποῖα ἄρχισαν νά συμμετέχουν κανονικά ἀπό τό ἑπόμενο ἔτος, τόν Μάϊο τοῦ 2004. Στά πλαίσια τῆς συνόδου ἐκείνης τῶν Ἀθηνῶν, συνεδρίασε στό Ζάππειο καί ἡ λεγόμενη Ἐπιτροπή Συντάγματος, πού εἶχε ἐπιφορτισθῆ μέ τήν κατάρτιση τῆς συνταγματικῆς συνθήκης τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως.
Ἡ συνταγματική συνθήκη

Ἐρωτηθείς τότε ὁ πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς Συντάγματος, πρώην πρόεδρος τῆς Γαλλίας Βαλερύ Ζισκάρ ντ’ Ἐσταίν γιατί δέν ἐψηφίζετο ταχύτερα ὁ καταστατικός χάρτης τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως, ἀπήντησε ὅτι ἔπρεπε πρῶτα νά ὁλοκληρωθῆ ἡ ἔνταξις τῶν νέων κρατῶν-μελῶν. Καί τοῦτο διότι ἐθεωρεῖτο πιό δημοκρατικό νά ἔχουν συμπράξει στήν συνταγματική συνθήκη καί τά 25 κράτη-μέλη πού θά ἀπήρτιζαν ἐφεξῆς τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, παρά νά ἔχουν συμπράξει μόνον τά 15 κράτη-μέλη καί νά κληθοῦν νά προσχωρήσουν σέ αὐτήν τά 10 νέα κράτη-μέλη κατά τήν στιγμή τῆς ἐντάξεώς τους. Στήν Εὐρώπη γεννήθηκε ἡ δημοκρατία, εἶχε πεῖ χαρακτηριστικά ὁ Ζισκάρ ντ’ Ἐσταίν καί ἐμεῖς θά προχωρήσουμε μέ ἀπόλυτα δημοκρατικό τρόπο, σεβόμενοι τά ἴσα δικαιώματα ὅλων τῶν κρατῶν-μελῶν, παλαιῶν καί νέων.Τήν «πολυτέλεια» τῆς ἀναμονῆς τῆς ὑπογραφῆς τῆς συνταγματικῆς συνθήκης μέχρι νά ἐνταχθοῦν καί τά δέκα νέα κράτη-μέλη, τήν ἐπλήρωσε ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωσις πολύ ἀκριβά. Διότι ἐν τῶ μεταξύ, λόγω καί τῆς ἐνάρξεως τῶν ἐνταξιακῶν διαπραγματεύσεων μέ τήν Τουρκία, δημιουργήθηκε στίς χῶρες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πυρήνα ἕνα κλίμα ξενοφοβίας. Καί ὅταν ἦλθε ἡ ὥρα νά κυρωθῆ ἡ Συνθήκη ἀπό τά κράτη-μέλη, οἱ Γάλλοι καί οἱ Ὁλλανδοί τήν ἀπέρριψαν μέ δημοψηφίσματα πού ἔγιναν στά μέσα τοῦ 2005. Ἔτσι χάθηκαν ἄλλα δύο χρόνια, μέχρι νά ἀποκτήση ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωσις ἕνα εἶδος καταστατικοῦ χάρτου, μέ τήν Μεταρρυθμιστική Συνθήκη τῆς Λισσαβώνας πού ὑπεγράφη τόν Δεκέμβριο τοῦ 2007.
Γεγονός πού ἐπέδρασε ἀρνητικά στήν διάρθρωση καί τήν λειτουργία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Μάλιστα τό ὀξύμωρο ἦταν ὅτι γιά κάποια κράτη-μέλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως ἴσχυε ἤδη πλήρης νομισματική ἕνωσις. Τό εὐρώ καθιερώθηκε ὡς ἑνιαῖο συναλλακτικό νόμισμα τήν 1η Ἰανουαρίου 2002. Συμμετεῖχαν δέ σέ αὐτό τά 12 ἐκ τῶν 15 –τότε– κρατῶν τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Εἶχαν ἀρνηθῆ νά συμμετάσχουν ἡ Βρεταννία, ἡ Δανία καί ἡ Σουηδία. Ἑπομένως εἴχαμε μία οἰκονομική –καί μελλοντικῶς πολιτική– ἕνωση κρατῶν, στήν ὁποία ὑπῆρχαν μέλη πού ἐκ προοιμίου ἠρνοῦντο τήν πλήρη οἰκονομική ἑνοποίηση! Καί παράλληλα εἴχαμε τήν καθυστέρηση ψηφίσεως τοῦ καταστατικοῦ χάρτου, δηλαδή τῆς συμφωνίας γιά τό πῶς καί ἀπό ποιά ὄργανα θά ἐλαμβάνοντο οἱ ἀποφάσεις στήν Ἕνωση, διότι θέλαμε στήν συμφωνία νά συμπράξουν ὄχι μόνο τά ὑφιστάμενα, ἀλλά καί τά μέλλοντα νά ἐνταχθοῦν κράτη!
Σοβαρά διλήμματα
Παρά τήν πρόοδο πού σημειώθηκε ἔκτοτε, τά προβλήματα διογκώθηκαν. Τό κυριώτερο ἦταν ἡ μή τήρησις τῶν κριτηρίων τοῦ Μάαστριχτ ἀπό κράτη πού συμμε τεῖχαν στήν Οἰκονομική καί Νομισματική Ἕνωση(ΟΝΕ), γεγονός πού ἔθεσε σέ κίνδυνο τήν ἴδια τήν ὑπόσταση τῆς Εὐρωζώνης. Ἀλλά καί σέ θεσμικό ἐπίπεδο ὑπάρχουν δυσχέρειες. Παρά τήν ἀνάδειξη Προέδρου τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Συμβουλίου μέ θητεία 2,5 ἐτῶν –ἀντί τῆς ἀνά ἑξάμηνο ἐναλλαγῆς του ἀπό τό κράτος πού προήδρευε καί τήν ἀλλαγή τοῦ τρόπου ἀναδείξεως τοῦ Προέδρου τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς, ἡ διαδικασία ἐπιλογῆς τους παραμένει προβληματική. Διότι δέν διεξάγεται ἀπ’ εὐθείας ἐκλογή, ἀλλά ἔμμεση. Ἔτσι, ἐνῶ στίς πρόσφατες εὐρωεκλογές ἦλθε πρῶτο τό Εὐρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τό ὁποῖο
εἶχε ὡς ὑποψήφιο γιά τήν προεδρία τῆς Κομμισσιόν τόν κ. Γιοῦνκερ, ὁ Βρεταννός Πρωθυπουργός ἀπείλησε ἀρχικῶς ὅτι σέ περίπτωση ἐπιλογῆς του, ἡ Βρεταννία θά ἀποχωρήση ἀπό τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση! Μέ τήν χθεσινή καί σημερινή σύνοδο κορυφῆς στίς Βρυξέλλες, κλείνει μέ ἐπιτυχία καί ἡ ἑλληνική προεδρία, ἕνδεκα χρόνια μετά τήν προηγούμενη πού εἶχε σηματοTοτηθῆ ἀπό τήν μεγάλη διεύρυνση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως. Ἐν τούτοις ἡ Εὐρώπη ἐξακολουθεῖ νά ἀντιμετωπίζησοβαρά διλήμματα. Ἤ θά προχωρήση πρός τήν περαιτέρω οἰκονομική καί πολιτική της ἑνοποίηση μέ ἀπώτερο σκοπό τήν ὁμοσπονδιοποίησή της, ὥστε νά μπορῆ νά ἀνταγωνισθῆ ἐπί ἴσοις ὅροις τίς ἄλλες οἰκονομικές ὑπερδυνάμεις ὅπως εἶναι οἱ ΗΠΑ καί ἡ Κίνα, ἤ θά συνεχίση νά πορεύεται ἐν μέσω διαρκῶν ἀμφισβητήσεων, ἀπειλῶνκαί διακρατικῶν δολοπλοκιῶν. Τό μέλλον θά δείξη. Πάντως βέβαιο εἶναι πώς τά πράγματα δέν ἔχουν κατασταλάξει. Ἡ Εὐρώπη βρίσκεται σέ σταυροδρόμι.

Εστια 27.06.2014