Ιστορικές προεδρικές εκλογές στην Τουρκία

Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, για πρώτη φορά από τα λαό και όχι από την εθνοσυνέλευση είναι ο στόχος της σημερινής ανα...

Η εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, για πρώτη φορά από τα λαό και όχι από την εθνοσυνέλευση είναι ο στόχος της σημερινής αναμέτρησης στην Τουρκία όπου
52.894.115 εγγραμμένοι ψηφοφόροι καλούνται να επιλέξουν έναν από τους τρεις υποψηφίους.

Το στοίχημα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του ισχυρότερου υποψηφίου, είναι να εκλεγεί από τον πρώτο σημερινό γύρο και όχι από τον δεύτερο ο οποίος θα γίνει στις 24 Αυγούστου αν κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει σήμερα 50%.
Το στοίχημα του Εκμελετίν Ιχσάνογλου, υποψηφίου που υποστηρίζεται από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα και του Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος είναι να διασφαλιστεί η πραγματοποίηση του δεύτερου γύρου.

Όσο για τον τρίτο υποψήφιο, τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, πρόεδρο του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών, το στοίχημα είναι να αγγίξει το 10%, υπερβαίνοντας έτσι το 6-6,5% που συγκεντρώνει το κόμμα αυτό εδώ και χρόνια και να δείξει ότι στέφεται με επιτυχία η προσπάθεια του κόμματος να λυτρωθεί από την ταμπέλα του «κουρδικού» κόμματος.

Η εκλογική διαδικασία ξεκινά στις 8 το πρωί και θα ολοκληρωθεί στις 5 το απόγευμα. Οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων ημερών έδιναν προβάδισμα στον Ερντογάν με ποσοστό 55-57% και ακολουθούσαν ο Ιχσάνογλου με 33-34% και ο Ντεμιρτάς με 9-11%.

Στις βουλευτικές εκλογές του 2011 τα ποσοστά των κομμάτων που στηρίζουν τους τρεις υποψηφίους είχαν ως εξής: Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης 49,83%, Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα 25,98%, Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος 13,01%, Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών 6,5%.

Στις δημοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 30 Μαρτίου 2014 τα ποσοστά των κομμάτων στα νομαρχιακά συμβούλια -τα οποία θεωρούνται εφάμιλλα με ποσοστά βουλευτικών εκλογών- η δύναμη των κομμάτων είχε ως εξής: ΚΔΑ 43,39%, ΡΛΚ 25,61%, ΚΕΚ 17,62% ΔΚΛ 6,5%.

Προφανώς τα ποσοστά που εμφανίζονται στις δημοσκοπήσεις ειδικά για λογαριασμό του Ερντογάν είναι πολύ υψηλότερα σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2011 και τις δημοτικές του 2014.

Αυτό όμως που μπορεί να παρατηρηθεί είναι ότι η επιλογή του Ιχσάνογλου δεν αποκλείεται να προκαλέσει διαρροή ψηφοφόρων από τα δύο κόμματα που στηρίζουν την υποψηφιότητα αυτή. Κι αυτό επειδή ο Ιχσάνογλου είναι γνωστός στην Τουρκία για το «ισλαμιστικό» του προφίλ. Έτσι, μπορεί να υπάρξει διαρροή από το ΡΛΚ προς τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς κι από το ΚΕΚ προς τον Ερντογάν.

Σημειώνεται πρώτον ότι η βάση ψηφοφόρων του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος, καθότι πρόκειται για τουρκικά συντηρητικά κόμματα, είμαι χώροι συγγενικοί και δεύτερον ότι ο Ντεμιρτάς και το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών εδώ και λίγο καιρό επιχειρούν να απευθυνθούν σε σημαντικό μέρος των εθνοτικών ταυτοτήτων στην Τουρκία και όχι μόνο στους Κούρδους.

Σημαντικό ζήτημα των εκλογών, είναι το συνταγματικό θέμα που έχει αρχίσει ήδη να συζητείται. Ο Ερντογάν έχει δηλώσει ότι θα παραμείνει πρωθυπουργός έως ότου λήξει η θητεία του απερχόμενου προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ, δηλαδή μέχρι τις 28 Αυγούστου.

Το Σύνταγμα αναφέρει ότι ο εκλεγείς Πρόεδρος παύει να έχει σχέσεις με πολιτικό κόμμα και να είναι βουλευτής. Ωστόσο δεν αναφέρονται συγκεκριμένα χρονικά περιθώρια. Η αντιπολίτευση από τώρα υποστηρίζει ότι εφόσον εκλεγεί πρόεδρος, η παραμονή του Ερντογάν στη θέση του πρωθυπουργού, είτε εκλεγεί στον πρώτο γύρο είτε στο δεύτερο, θα συνιστά παραβίαση του συντάγματος.

Ακόμη πιο σημαντικό όμως είναι το ζήτημα της μετάβασης σε προεδρικό σύστημα που θέτει ο Ερντογάν. Ειδικά αν εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, θα έχει πολύ ισχυρό πλεονέκτημα. Η μετάβαση όμως προϋποθέτει την απόκτηση ισχυρής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, σε βαθμό που θα επιτρέπει την συνταγματική αλλαγή, για λογαριασμό του κυβερνώντος κόμματος στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές. Αυτές υπό κανονικές συνθήκες θα γίνουν τον Ιούνιο του 2015.

Ωστόσο η εκλογή του Ερντογάν από τον πρώτο γύρο, σε συνδυασμό με τα εσωκομματικά προβλήματα που θα εμφανιστούν στα δύο κόμματα που στηρίζουν την υποψηφιότητα Ιχσάνογλου, μπορεί να οδηγήσει το κυβερνών κόμμα στην επιλογή πραγματοποίησης πρόωρων βουλευτικών εκλογών.

Ο φιλοκυβερνητικός τύπος έχει γράψει ότι στις 24 Αυγούστου θα συγκληθεί έκτατο συνέδριο του κυβερνώντος κόμματος για να εκλεγεί ο νέος αρχηγός του κόμματος, ο οποίος θα είναι και ο νέος πρωθυπουργός. Ονόματα που έχουν ακουστεί ως πιθανοί αντικαταστάτες του Ερντογάν είναι ο υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλί Μπαμπατζάν.

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Γεννήθηκε το 1954 στην Κωνσταντινούπολη. Απόφοιτος της Ακαδημίας Εμπορικών και Οικονομιών Σπουδών της Κωνσταντινούπολης, το 1994 εξελέγη δήμαρχος Κωνσταντινούπολης ως υποψήφιος του φιλοϊσλαμικού Κόμματος Ευημερίας.

Μετά τη διάσπαση του φιλοϊσλαμικού κομματικού χώρου, ο Ερντογάν εξελέγη πρόεδρος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το οποίο ιδρύθηκε στις 14 Αυγούστου 2001. Στις εκλογές του Νοεμβρίου του 2002 το κόμμα ήλθε πρώτο με ποσοστό 34,43% και σχημάτισε αυτοδύναμη κυβέρνηση.
Ο Ερντογάν όμως δεν είχε εκλεγεί βουλευτής λόγω προηγούμενης καταδίκης. Με τη συνδρομή της αντιπολίτευσης έγινε στην εθνοσυνέλευση συνταγματική αλλαγή και ακολούθησαν συμπληρωματικές εκλογές στο νομό Σίιρτ, όπου ο Ερντογάν εξελέγη βουλευτής και το Μάρτιο του 2003 σχημάτισε κυβέρνηση.
Στις εκλογές του 2007 το κόμμα του συγκέντρωσε ποσοστό 46,66% και ο Ερντογάν σχημάτισε και πάλι αυτοδύναμη κυβέρνηση, πράγμα που επανέλαβε και μετά τη σαρωτική νίκη στις εκλογές του 2011 με ποσοστό 49,83%.

Εκμελετίν Ιχσάνογλου
Γεννήθηκε το 1943 στο Κάϊρο. Μετά τις πανεπιστημιακές σπουδές του στην Αίγυπτο και την Αγγλία, το 1980 ανέλαβε πρόεδρος του «Ερευνητικού Κέντρου Ισλαμικής Ιστορίας, Τένχης και Πολιτισμού» (IRCICA) που ιδρύθηκε στην Κωνσταντινούπολη με συστάσεις του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης.
Κατείχε τη θέση αυτή επί 25 χρόνια. Το 2004 εξελέγη πρόεδρος του Οργανισμού Ισλαμικής Διάσκεψης. Επανεξελέγη το 2008 για πενταετή θητεία, την οποία ολοκλήρωσε το Δεκέμβριο του 2013.

Σελαχατίν Ντεμιρτάς.
Γεννήθηκε το 1973 στο Έλαζιγ της Ανατολικής Τουρκίας. Το 2010 ανέλαβε την προεδρία του φιλοκουρδικού Κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας. Το 2014 εξελέγη πρόεδρος του ίδιου κόμματος που μετονομάστηκε σε Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών.