Μετά το ΔΝΤ, τι;

Του Μιχάλη Κωτσάκου Το φθινόπωρο για την κυβέρνηση αναμενόταν δύσκολο, όμως τα πράγματα εξελίσσονται ακόμη χειρότερα από όσο ...

Του Μιχάλη Κωτσάκου

Το φθινόπωρο για την κυβέρνηση αναμενόταν δύσκολο, όμως τα πράγματα εξελίσσονται ακόμη χειρότερα από όσο ανέμεναν οι Αντώνης Σαμαράς και Ευάγγελος Βενιζέλος...
Το βασικό σχέδιο της δικομματικής κυβέρνησης ήταν να ολοκληρώσουν όσο πιο ανώδυνα την τελευταία αξιολόγηση και εν συνεχεία πριν από το τέλος του Νοεμβρίου να ανοίξει η συζήτηση για τη διευθέτηση του χρέους. Όμως τα μηνύματα που έρχονται από τους εταίρους δείχνουν απροθυμία εκ μέρους των πιστωτών να ανοίξουν ένα τόσο καυτό ζήτημα, το οποίο πρέπει να περάσει και από τα κοινοβούλιά τους. Έτσι αναγκαστικά η κυβέρνηση για να ξεφύγει από τα «σχοινιά» είναι αναγκασμένη να θέσει σε λειτουργία το plan Β.

Γι’ αυτόν τον λόγο και ο Αντ. Σαμαράς ξεκίνησε την ενημέρωση των εταίρων μας από τον πιο ισχυρό παίκτη της Ευρώπης, την Άνγκελα Μέρκελ. Με όπλο τη διατήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων και των μεταρρυθμίσεων, το αφήγημα της κυβέρνησης προς τους πολίτες έχει ένα μόνο στόχο: Τον απεγκλωβισμό από τα μνημόνια και την αποχώρηση του ΔΝΤ, που για τον πολύ κόσμο θεωρείται η αιτία του κακού. Όπως λένε οι κυβερνώντες, η στάση της Μέρκελ αφήνει περιθώρια να «εγκριθεί» από τους πιστωτές στις επόμενες Συνόδους Κορυφής το ελληνικό σχέδιο, οπότε η κυβέρνηση ανακτά την πρωτοβουλία των κινήσεων και ο πρωθυπουργός και ο αντιπρόεδρος θα έχουν σημαντικά όπλα στα χέρια τους για να αντεπιτεθούν.

Ο Αντ. Σαμαράς και το επιτελείο του (Λαζαρίδης, Παπασταύρου) επέστρεψαν αισιόδοξοι από το Βερολίνο. Όχι, όμως, και καθησυχασμένοι. Τα αγκάθια του ασφαλιστικού και των εργασιακών παραμένουν, με πιθανότερο σενάριο να πάρουν παράταση για μετά τις εκλογές, το δημοσιονομικό «κενό» από τις φοροελαφρύνσεις θα υπάρξει και ζητείται η ανοχή της τρόικας επ’ αυτού, ενώ η προοπτική εξόδου της Ελλάδας από το μνημόνιο και το ΔΝΤ προκαλεί εκνευρισμό στις αγορές που ως πρώτη αντίδραση πίεσαν προς τα πάνω τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων. Ο πρωθυπουργός εκτιμά πως ετέθησαν οι βάσεις της διαπραγμάτευσης, η οποία ωστόσο θα κρατήσει αρκετές εβδομάδες. Ήδη στο κάδρο έχει μπει η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και, συνεπώς, εγκαταλείπεται η αρχική κυβερνητική επιδίωξη να κλείσει η διαπραγμάτευση του Σεπτεμβρίου άμεσα.

Η εποπτεία

Επί τάπητος βρίσκεται και η εποπτεία της ελληνικής οικονομίας, ακόμη κι αν τυπικά μπει τέλος στα μνημόνια. Το ΔΝΤ, έστω κι αν λήξει το πρόγραμμα, θα επισκέπτεται τακτικά την Αθήνα για να ελέγχει την πορεία των δημοσιονομικών και να διασφαλίζει την αποπληρωμή των δανείων του. Η Ευρωζώνη, πάλι, αναζητά ένα μηχανισμό που θα αναπληρώνει αυτόν του ΔΝΤ. Το Μαξίμου, από την πλευρά του, εμφανίζεται συγκαταβατικό σε μιας μορφής εποπτεία που θα υπερβαίνει την προβλεπόμενη για χώρες που βρέθηκαν σε πρόγραμμα και, υπό προϋποθέσεις, θα συνδέει την εκταμίευση ευρωπαϊκών πόρων με την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.

Σε ό,τι αφορά, τέλος, το ζήτημα του χρέους, εκεί τα πράγματα μοιάζουν ξεκάθαρα, αλλά όχι ιδανικά. Ήδη η Αθήνα βοηθά προς την κατεύθυνση της βιωσιμότητας έχοντας επιτύχει μείωση επιτοκίων (έντοκα κ.λπ.), αλλά και προτείνοντας να επιστραφούν τα αδιάθετα κονδύλια του ΤΧΣ. Ωστόσο, θέλει τόσο για πρακτικούς όσο και για πολιτικούς λόγους τη ρύθμιση για την οποία έχουν δεσμευθεί οι εταίροι της (επιμήκυνση και μείωση επιτοκίων). Αυτό που είναι ξεκάθαρο, εν προκειμένω, είναι πως η όποια ρύθμιση θα δοθεί μετά τις… εκλογές.

Σε κάθε περίπτωση, κεντρικός στόχος του Αντ. Σαμαρά είναι να παρουσιάσει στους Έλληνες «μια Ελλάδα η οποία στέκεται ξανά όρθια με τις δικές της δυνάμεις» και στο πλαίσιο αυτό να εξασφαλίσει την υποστήριξη τουλάχιστον 180 βουλευτών για την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Κάτι που ταυτοχρόνως θα ισοδυναμεί με «ψήφο εμπιστοσύνης» για την εξάντληση της τετραετίας.
«Δεν θα δεχτώ νέο πρόγραμμα», διαβεβαιώνει ο πρωθυπουργός τους συνομιλητές του. Μάλιστα, αφήνει ευθέως να εννοηθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να αρνηθεί και τις ενισχύσεις από το ΔΝΤ μετά το τέλος του 2014. Σημειώνεται ότι το ΔΝΤ έχει προγραμματίσει να εκταμιεύσει στην Ελλάδα 16 δισ. ευρώ μεταξύ 2014 και 2016. Ωστόσο, η Ευρωζώνη μάλλον δεν φέρεται διατεθειμένη να καταβάλει η ίδια τα κεφάλαια του ΔΝΤ. Άρα η ελληνική επιδίωξη για την απεμπλοκή από την τρόικα θα πραγματοποιηθεί μόνο υπό την προϋπόθεση ότι η Ευρώπη θα παράσχει «πιστοποιητικό βιωσιμότητας» για το ελληνικό χρέος. Αυτό το «πιστοποιητικό» θα αποτελέσει κάποιου είδους εγγύηση για την αυτόνομη έξοδο του ελληνικού κράτους στις αγορές.

Να τους αποχαιρετήσει

Σε περίπτωση που η τρόικα εμμείνει σε «ανεφάρμοστα» μέτρα, δεν αποκλείεται η Αθήνα να εξετάσει το ενδεχόμενο να μη ζητήσει τίποτε και να αποχαιρετήσει τους ελεγκτές. Σε κάθε περίπτωση, ο Αντ. Σαμαράς επιθυμεί να είναι ο πρωθυπουργός που, αφού εξασφάλισε τη διάσωση και τη σταθερότητα της χώρας, προχωρεί στην έξωση της τρόικας και οδηγεί εκ νέου την Ελλάδα σε «καθεστώς κανονικότητας». Εκείνος που θα διεκδικήσει και θα επιτύχει να ισχύουν για την Ελλάδα οι δεσμεύσεις και οι επιτηρήσεις που ισχύουν για όλα τα κράτη της Ευρωζώνης. Αν αυτό επιτευχθεί, τότε πιστεύει πως «το πολιτικό κλίμα θα είναι εύκρατο» και ευκολότερα θα συγκεντρώσει 180 βουλευτές για την εκλογή (πιθανώς) του Στ. Δήμα.

Ο Φ. Κουβέλης δεν έχει αποκλειστεί ως πιθανός υποψήφιος. Ο πρώην επίτροπος Περιβάλλοντος (2004-2009), όμως, φέρεται να συγκεντρώνει την υποστήριξη αρκετών βουλευτών, τόσο από τη ΔΗΜΑΡ και τους Ανεξάρτητους όσο και από τους ΑΝΕΛ – πέραν των βουλευτών της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ που σίγουρα θα τον ψηφίσουν. Πολλοί πολιτικοί, ανάμεσα στους οποίους ο υπουργός Παιδείας, Α. Λοβέρδος, και ο καθηγητής της LSE, Ηλ. Μόσιαλος, θυμίζουν ότι ο Στ. Δήμας, ως «πράσινος επίτροπος», είχε οικοδομήσει άριστες σχέσεις με τον Κ. Καραμανλή, αλλά και με τον Γ. Παπανδρέου. Ήταν αποδεκτός στις μεγάλες πρωτεύουσες, ενώ δεν «ενεπλάκη» καθόλου σε όσα οδήγησαν στην κρίση. «Μέχρι και 190 βουλευτές μπορεί να συγκεντρώσει ο Δήμας», φέρεται να έχει πει ο Ανδρέας Λοβέρδος στον πρωθυπουργό και στον αντιπρόεδρο.