Το ότι η Ελλάδα δεν έγινε Σουηδία δεν σημαίνει πως η Σουηδία δεν μπορεί να γίνει Ελλάδα…

Σημειώνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος. Όταν αναφέρομαι στη Σουηδία δεν είμαι αμερόληπτος. Όπως δεν είμαι αμερόληπτος όταν αναφέρομαι στην Ε...

Σημειώνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος.

Όταν αναφέρομαι στη Σουηδία δεν είμαι αμερόληπτος. Όπως δεν είμαι αμερόληπτος όταν αναφέρομαι στην Ελλάδα. Όταν πρόκειται περί αγάπης ή έρωτος η αμεροληψία υποχωρεί! Στη δημοκρατική και ανθρώπινη Σουηδία νοιώθω να οφείλω τόσα πολλά που μάλλον δεν θα μπορέσω ποτέ να «ξεπληρώσω»! Στη Σουηδία η οικογένεια μου βρήκε χώρο για πρόοδο, την στιγμή κατά την οποία στην Ελλάδα έχανε ακόμη και την ανάσα της, εξαιτίας του αποκλεισμού!

Γιατί αυτό; Επειδή ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 το καθεστώς στην Ελλάδα είχε αποκτήσει ολοκληρωτικά χαρακτηριστικά, κατασκευάζοντας με έναν σικέ τρόπο νικητές και ηττημένους, ενώ το δραματικά αποδυναμωμένο σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς ευημερίας στη Σουηδία διατηρούσε ακόμη την αύρα του Κράτους Δικαίου και μια σχετικά ανοιχτή και αξιοκρατική - ακόμη και για τους ξένους μέχρι κάποιο επίπεδο - κοινωνία και πολιτεία. Κατά το τέλος της δεκαετίας του ’90, το καθεστώς ηγεμονίας στην Ελλάδα είχε «κλείσει» ως πελατειακή δομή, με τον δικομματισμό μάλιστα «ΝΔ-ΠΑΣΟΚ» να διαμορφώνει υπό την διαπλοκή ένα ασφυκτικό περιβάλλον στην αγορά και στην ευρύτερη διοίκηση για τους εκτός αυτού.

Στην Ελλάδα της απολύτως στρεβλής ανάπτυξης και του διαφημιζόμενου οικονομικού θαύματος, με τις Ολυμπιάδες και την μυθοπλασία περί «ισχυρής Ελλάδας», απλώς δεν υπήρχε χώρος για όσους βρίσκονταν, εξαιτίας υποκειμενικών στάσεων ή/και αντικειμενικών συνθηκών, έξω από το τείχος με οπλισμένο σκυρόδεμα που είχε κατασκευάσει το καθεστώς πατρωνίας, οικογενειοκρατίας, κομματισμού και γενικότερα «συνωμοσίας των ημετέρων». Ήταν το καθεστώς αυτό που διαμόρφωνε ένα ανελαστικό σύστημα αποκλεισμού με απολύτως αντιδημοκρατικά και αντιφιλελεύθερα χαρακτηριστικά, το οποίο φρόντιζε να διασκεδάζει την πραγματικότητα με παρόλες περί «εκσυγχρονισμού», «επανίδρυσης του κράτους», «θεσμικού και οικονομικού ορθολογισμού» και «διαφάνειας»!

Πρόκειται για το καθεστώς που την τελευταία πενταετία βρίσκεται υπό διαρκή κατάρρευση, συντηρούμενο όπως-όπως με την υποστήριξη του «αναπνευστήρα» της τρόικας, υιοθετώντας μια πολιτικά κατάπτυστη και κοινωνικά αποδιοργανωτική έως διαλύσεως διαδικασία συντεταγμένης πτώχευσης με μεγάλη εσωτερική υποτίμηση, η οποία φαίνεται να καταλήγει στο 40%, πριν αρχίσει η αντιστροφή του οικονομικού κύκλου. Θυμάστε, αλήθεια, λόγια και άρθρα κορυφαίων παραγόντων αυτού του καθεστώτος που απειλούσαν με εξωτερική υποτίμηση 30% σε περίπτωση που η χώρα δεν αποδεχόταν το «πρόγραμμα σωτηρίας» της τρόικας!!! Δεν είναι κωμωδία, είναι δράμα που δυστυχώς συνεχίζεται, επειδή οι νικητές του χθες, σε ένα απολύτως σικέ και αντιδημοκρατικό ασφαλώς κοινωνικό παιχνίδι, αρνούνται να υποστούν τις κοινωνικοπολιτικές συνέπειες των σημερινών ηττημένων!

Μπορεί το πολιτικό καθεστώς που τους ανέδειξε «νικητές», στο πλαίσιο ενός στημένου παιγνίου κοινωνικού ανταγωνισμού, να χαροπαλεύει και να έχει ηττηθεί διεθνώς, αποδεχόμενο τα τελεσίγραφα συνθηκολόγησης άνευ όρων από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, το ΔΝΤ και θεσμούς της ευρωζώνης, αλλά οι άνθρωποί του αρνούνται να αποδεχτούν την μετατροπή τους από «νικητές» σε «ηττημένους»! Και έτσι η σύγχρονη ελληνική τραγωδία συνεχίζεται και θα συνεχίζεται αν δεν υπάρξει ριζική πολιτική αλλαγή στην χώρα και αν ο ΣΥΡΙΖΑ, ως πιθανή αυριανή κυβέρνηση, δεν θελήσει να αποκαταστήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς ως ουσία και όχι ως «εικονική πραγματικότητα»…

Ωστόσο, στο σημείο που βρίσκεται κοινωνικά - και όχι αμιγώς οικονομικά ασφαλώς - σήμερα η Ελλάδα, θα μπορούσε να βρεθεί σε λίγα χρόνια η Σουηδία, αν οι πολιτικές της δυνάμεις δεν μάθουν από το ελληνικό πάθημα και την «ισπανική υποχώρηση» και η συγκρότηση νέας κυβέρνησης μειοψηφίας από τους προοδευτικούς αυτή τη φορά στη θέση των συντηρητικών, που προκύπτει ως θεσμικό αποτέλεσμα των χθεσινών γενικών εκλογών, δεν προχωρήσει σε πρωτοβουλίες που: (1) από την μια δεν θα επιτρέψουν την ολοκλήρωση της δρομολογημένης από τους συντηρητικούς διάλυσης του πυρήνα του κοινωνικού κράτους, ενώ (2) από την άλλη δεν θα επιτρέψουν την περεταίρω διόγκωση της οικονομικής φούσκας, η οποία καί εδώ έχει ως βασική πηγή το «Real Estate». Με τα νοικοκυριά να συνεχίζουν να συσσωρεύουν χρέος για να αγοράσουν ακίνητα, των οποίων η τιμή έχει όλα τα χαρακτηριστικά υπερδιόγκωσης μίας «φούσκας», η οποία αν σκάσει θα μετατρέψει την ανθηρή σουηδική οικονομία σε όμηρο του χρέους και τον σουηδικό λαό σε όμηρο του πλούτου του. «Το χρέος των νοικοκυριών στη Σουηδία πλησιάζει ένα κρίσιμο όριο, πέραν του οποίου υπάρχει κίνδυνος να περιοριστεί η αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε οικονομικής πολιτικής», προειδοποιούσε πριν από καιρό ο σοβαρός, πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας της Σουηδίας Στέφαν Ιγκβες. Αυτό ωστόσο δεν έμοιαζε να θορυβεί τους άπληστους πολιτικούς της κεντροδεξιάς και τους ξετρελαμένους με την απατηλή αφήγηση του νεοφιλελευθερισμού «ουάου» οπαδούς τους.

Τώρα, λοιπόν, η συγκρότηση κυβέρνησης μειοψηφίας από τους προοδευτικούς, στο πλαίσιο ενός σταθερού στην ουσία πολιτικού καθεστώτος, χωρίς να δίνει την δυνατότητα σημαντικών αλλαγών υπέρ του κοινωνικού κράτους και υπέρ της ισόρροπης ανάπτυξης, προσφέρει την ελπίδα πως στον κοινωνικό τουλάχιστον τομέα η Σουηδία δεν θα ακολουθήσει μέχρι το τέλος τον δρόμο της Ελλάδας. Αν, ωστόσο, η κοινοβουλευτική συμμαχία Σοσιαλδημοκρατών, Πρασίνων και του Κόμματος της Αριστεράς, αποδειχθεί διστακτική ή όμηρος ιδιοτελών συμφερόντων και δεν επιχειρήσει να φρενάρει αμέσως την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού στην χώρα ως κουλτούρα και οικονομική κοσμοαντίληψη, τότε το ότι η Ελλάδα δεν έγινε Σουηδία την δεκαετία του 1980 δεν σημαίνει πως η Σουηδία δεν μπορεί να γίνει Ελλάδα κατά το τέλος της δεκαετίας του 2010!

Είναι μάλλον πρόδηλο πως θα ήταν επιστημονικά εσφαλμένο να δοκιμάσει κάποιος να βρει αντιστοιχίες μεταξύ της σουηδικής ανάπτυξης και του σουηδικού κοινωνικού μοντέλου από την μια μεριά και της ελληνικής εθνικής οικονομίας από την άλλη. Αναλογίες ωστόσο υπάρχουν, όπως υπάρχει και αναλογία στην άνοδο του ακροδεξιού λαϊκισμού στη Σουηδία σε σχέση με την Ελλάδα, σύμφωνα με την οποία οι χθεσινές εκλογές στην πρώτη (Σουηδία) έφεραν το ακροδεξιό κόμμα «Δημοκράτες της Σουηδίας» στην τρίτη θέση, με ένα ποσοστό που αγγίζει το 13% και καθιστά την ηγεσία του παράγοντα κοινοβουλευτικής «ισορροπίας».

Βλέπε και στην Σουηδία, όπως στην Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες της νεοφιλελεύθερης ανάπτυξης, είναι η σύγκληση στο πολιτικό κέντρο κεντροδεξιών και κεντροαριστερών που οδηγεί τις πλέον φοβικές και αμόρφωτες κοινωνικές ομάδες να ριζοσπαστικοποιούνται προς τα δεξιά και όχι προς τα αριστερά. Πράγμα οπισθοδρομικό, αναχρονιστικό και πολιτικώς κιτς, αλλά καθόλα πολιτικώς φυσιολογικό! Η ρευστοποίηση της αριστεράς και η κρίση της ιδεολογικής της ταυτότητας ήδη από τα μέσα του 1960, που έλαβε εντελώς απορρυθμιστικές και απομυθοποιητικές διαστάσεις μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού», παράλληλα με την υποχώρηση έως εξαφανίσεως των προοδευτικών κινημάτων στην μεταδιπολική Ευρώπη και την μεταβολή της διαδικασίας και υπόστασης της εργασίας στον μεταβιομηχανικό μας κόσμο, αφήνει το παιχνίδι της αμφισβήτησης του συστήματος στον εθνικισμό – ακριβώς σαν ιστορική φάρσα! Αυτός εκμεταλλευόμενος τις κοινωνικές παρενέργειες του νεοφιλελευθερισμού εστιάζει, μεγεθύνοντας σε υπαρκτά προβλήματα της μετανάστευσης και της λεγόμενης πολυπολιτισμικότητας για να διαστρέψει το πολιτικό φαινόμενο και την οικονομική του βάση. Έρχεται με φασιστικό τρόπο να προσφέρει σωσίβιο σωτηρίας στον καπιταλισμό που διέρχεται δομική κρίση, στη θέση της επανάστασης εναντίον του ή της σοσιαλ-δημοκρατικής μεταρρύθμισης του καθεστώτος ηγεμονίας που αναπαράγει τον μηχανισμό κερδών, θεραπεύοντας τις κοινωνικές παρενέργειες της κυκλικής διαδικασίας υπερσυσσώρευση-ύφεση.

Η συνεχιζόμενη άνοδος της ακροδεξιάς στη Σουηδία, είναι λοιπόν σύμπτωμα (: παράπλευρη πολιτική συνέπεια) της επέκτασης του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και της συρρίκνωσης του εργατικού κινήματος, παράλληλα με την νεοφιλελευθεροποίηση της κουλτούρας που ορίζει σημαντικά κινήματα, όπως αυτά της οικολογίας, της αντικομφορμιστικής νεολαίας, του πλουραλισμού και του φεμινισμού. Και αυτό επειδή η κουλτούρα του νεοφιλελευθερισμού υποδύθηκε με επιτυχία τον αναρχισμό στην σχέση του πολίτη και ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων με το κράτος! Επειδή ο νεοφιλελευθερισμός μασκαρεύτηκε επιδέξια ως κουλτούρα, ντυμένος παραπλανητικά με τα ιδεολογήματα του αναρχισμού και με καταλύτη τον εθνικιστικό πατριωτισμό. Πρόκειται για ένα μασκάρεμα της δεξιάς του ελευθέριου καπιταλισμού, παρόμοιο με εκείνο του μεσοπολέμου που κατέληξε στην όσμωση του δεξιού και αριστερού φασισμού στην Ιταλία, στην Ρουμανία και δυστυχώς σε πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης…

Πιστεύω πως βασική κοινωνική αποστολή των προοδευτικών δυνάμεων που έρχονται στην κυβέρνηση της Σουηδίας, είναι η αντιμετώπιση του Κοινωνικού Ζητήματος που προκαλεί ο νεοφιλελευθερισμός. Κάτι ανάλογο, δηλαδή, με αυτό που προτείνω για την Ελλάδα, χωρίς ασφαλώς την πολιτική πίεση που υφίσταται αντικειμενικά στην Ελλάδα, εξαιτίας της προχωρημένης κρίσης, της εντελώς στρεβλής παραγωγικής ανάπτυξης και της βύθισης της οικονομίας μας στη φάση της «υπο-ανάπτυξης». Είναι ίσως ο μοναδικός δρόμος/τρόπος για τον περιορισμό της επέκτασης του φασισμού, πριν αυτός μετατραπεί σε σαρωτικό πανευρωπαϊκό κίνημα.