Από το Μνημόνιο στο Μνημόσυνο της ελληνικής οικονομίας;

Του Τάσου Ι. Αβραντίνη. Ενόψει του Δημοψηφίσματος της Κυριακής πρέπει να δοθούν απαντήσεις στους πιο διαδεδομένους μεταξύ των υπερασπιστώ...

Του Τάσου Ι. Αβραντίνη.
Ενόψει του Δημοψηφίσματος της Κυριακής πρέπει να δοθούν απαντήσεις στους πιο διαδεδομένους μεταξύ των υπερασπιστών του "Όχι" (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, κ.λπ.) ισχυρισμούς που φαίνεται ότι έχουν ακόμη κάποια απήχηση στους πολίτες και κυρίως στις νεότερες ηλικίες. Έχουμε και λέμε:

1) "Για το κλείσιμο των τραπεζών υπεύθυνοι είναι οι κακοί ξένοι "τοκογλύφοι” κοκ".

Απάντηση: Εάν οι ξένοι είναι υπεύθυνοι για τις κλειστές τράπεζες, γιατί η κυβέρνηση δεν τις ανοίγει; Διευκρινίζεται ότι το κλείσιμο των τραπεζών, εκεί που φτάσαμε, ήταν σωστό και ενδεδειγμένο μέτρο της κυβέρνησης, αλλιώς από τη Δευτέρα ή το πολύ την Τρίτη όλες οι τράπεζες θα είχαν χρεοκοπήσει. Γιατί όμως η κυβέρνηση οδηγήθηκε σ’ αυτή την απόφαση; Διότι πολύ απλά η ίδια, με την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, τους λεονταρισμούς της, τα ψέματα και τις παλινωδίες της, οδήγησε σε τερματισμό του Προγράμματος για τη χώρα (το οποίο είχε παραταθεί μέχρι 30/6 με δική της επιθυμία προκειμένου να καταλήξει σε συμφωνία), προκαλώντας τη διακοπή της χρηματοδότησης του ELA προς τις ελληνικές τράπεζες, χρηματοδότηση που εξαρτιόταν από την ύπαρξη κάποιου προγράμματος και αντίστοιχων εγγυητών. Έτσι το κλίμα της εύλογης αβεβαιότητας και ανασφάλειας που υπήρχε στους πολίτες όλο το προηγούμενο διάστημα απέκτησε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, οδηγώντας μαζικά από τα ξημερώματα του προηγούμενου Σαββάτου στην απόσυρση των αποταμιεύσεών τους.

2) "Εάν υπάρξει Grexit και επιστροφή στη δραχμή τότε οι χιλιάδες δανειολήπτες θα δουν όλα τους τα δάνεια να διαγράφονται και θα απαλλαγούν από τον βραχνά των βαρών και των κατασχέσεων στα περιουσιακά τους στοιχεία".

Απάντηση: Αυτός ο ισχυρισμός περί τάχα δανειακής σεισάχθειας ή ελάφρυνσης συνιστά ευθεία εξαπάτηση των δανειοληπτών με προφανή σκοπό την υπερψήφιση εκ μέρους τους του "Όχι".
Η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική. Τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες έχουν συνομολογηθεί σε Ευρώ. Αλλαγή του νομίσματος της χώρας δεν οδηγεί σε αλλαγή του νομίσματος που έχουν συμφωνηθεί τα δάνεια των Ελλήνων. Δείτε άλλωστε τι συνέβη με τα δάνεια των Ευρωπαίων και χιλιάδων Ελλήνων σε ελβετικά φράγκα μετά την πολύ ηπιότερη –σε σχέση με την αλλαγή νομίσματος– περίπτωση της εγκατάλειψης της σταθερής ισοτιμίας ευρώ-φράγκου από την Ελβετική Κεντρική Τράπεζα. Έτσι λοιπόν η επιστροφή στη δραχμή και οι διαρκείς υποτιμήσεις της έναντι του ευρώ θα καταστήσει σαφώς δυσμενέστερη την θέση των δανειοληπτών εκείνη τη στιγμή σε σχέση με σήμερα. Ορθά επισημαίνεται ακόμη ότι τυχόν κρατικοποίηση των τραπεζών δεν συνεπάγεται διαγραφή των χρεών, διότι οι τράπεζες θα καταρρεύσουν αμέσως ελλείψει ρευστότητας αλλά και κεφαλαιακής επάρκειας. Κάτι τέτοιο θα ενείχε τον κίνδυνο να μετατραπούν εμμέσως οι οφειλές προς τις τράπεζες από ιδιωτικές σε χρέη προς το Δημόσιο. Μετατροπή του νομίσματος των δανείων με νομοθετική πράξη από ευρώ σε δραχμή –κατά τη γνώμη μου, απίθανο ακόμη κι αν αναλάβει ο Λαπαβίτσας τον χειρισμό του θέματος– αποκλείεται πλήρως λόγω των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει διεθνώς η χώρα με εφαρμοστέο το Αγγλικό δίκαιο, δεσμεύσεις που διασφαλίζουν την εκχώρηση των δανείων ως εξασφαλίσεις στην ΕΚΤ προκειμένου να υπάρξει η χρηματοδότηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από τον ELA. Σε κάθε περίπτωση τυχόν παράβαση αυτών των κανόνων οδηγεί κατ’ ουσίαν σε οικονομικό αποκλεισμό της χώρας και δραματική αλλαγή του κοινωνικού της μοντέλου, χωρίς ταυτοχρόνως να λύνει το πρόβλημα των δανειοληπτών, διότι κανείς δεν μπορεί να τους εγγυηθεί ότι τα επιτόκια δανεισμού τους θα αυξάνονται πιο λίγο από τον πληθωρισμό. Μάλλον θα συμβαίνει το αντίθετο. Σε όλες τις δυνατές προσομοιώσεις οι δανειολήπτες σε περίπτωση Grexit θα βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση από τη σημερινή, εκτός βεβαίως εάν κληθούν οι φορολογούμενοι να πληρώσουν τα χρέη των δανειοληπτών προς τις τράπεζες ή/και την ΕΚΤ.

3. "Είμαι φτωχός χωρίς λεφτά ή δάνεια στην τράπεζα, δεν έχω να χάσω τίποτα, ας είμαι τουλάχιστον εθνικά υπερήφανος".
Απάντηση: Μόνο ο Ταρζάν, η Τζέην και ο Μόγλης μπορούν να λένε τέτοιες κοτσάνες. Οι άνεργοι και οι φτωχότεροι πολίτες θα υποφέρουν περισσότερο από τις ελλείψεις αγαθών στα φαρμακεία, στις υπεραγορές, στα νοσοκομεία, στα σχολεία κοκ. Οι δήμοι δεν θα έχουν χρήματα να προμηθευτούν τρόφιμα για τα συσσίτια των απόρων ή τους παιδικούς σταθμούς, στους οποίους δεν πάνε ως γνωστόν τα παιδιά των πλουσίων. Τα σκουπίδια θα συσσωρεύονται βουνά στους δρόμους γιατί δεν θα μπορούν να αγοράσουν επί πιστώσει καύσιμα με άμεσες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία ενώ η εγχώρια αγροτική παραγωγή που και σήμερα ακόμη δεν είναι σε θέση να καλύψει τις διατροφικές ανάγκες της κοινωνίας θα μειωθεί δραστικά εξαιτίας της έλλειψης των απαραίτητων πρώτων υλών (ζωοτροφών, λιπασμάτων κ.λπ.) και καυσίμων που επίσης εισάγονται εξ ολοκλήρου. Τα θύματα της πείνας και των στερήσεων θα είναι κατεξοχήν τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.

4. "Εδώ που έχουμε φτάσει, πόσο χειρότερα μπορούν να γίνουν τα πράγματα;".
Απάντηση: Δεν φαντάζεστε. Η καταστροφή που έχει επέλθει στην ελληνική οικονομία από την ανικανότητα συλλογικά της κυβέρνησης Τσίπρα και ατομικά του ιδίου του πρωθυπουργού, από τις κυβερνητικές ιδεοληψίες, παλινωδίες, υπαναχωρήσεις μηνών είναι τεράστια. Μόνο το κλείσιμο των τραπεζών, της καρδιάς δηλαδή της οικονομικής ζωής, έχει προκαλέσει πραγματικό έμφραγμα στην οικονομία. Εάν υπολογίσει κανείς ότι κάθε έτος έχει μέσο όρο 280 περίπου εργάσιμες ημέρες (250 για όσες επιχειρήσεις λειτουργούν πενθήμερο και 300 για όσες λειτουργούν και το Σάββατο), κάθε εργάσιμη ημέρα αντιστοιχεί περίπου σε 0,7 δισ. ευρώ στο σύνολο του ετησίου ΑΕΠ. Δεδομένου ότι με κλειστές τράπεζες η οικονομική δραστηριότητα έχει ήδη περιοριστεί στο 40% της κανονικής (εάν διατηρηθούν κλειστές θα μειωθεί κι άλλο), σε ένα πενθήμερο έχουμε χάσει κοντά στο 1,4 δισ. ευρώ.

Ακόμη, μέχρι χθες είχαμε 180.000 ακυρώσεις κρατήσεων στα ελληνικά ξενοδοχεία από το εξωτερικό και η ροή των κρατήσεων την τελευταία εβδομάδα παρουσιάζει μείωση περίπου 30% με 40% σε σύγκριση με την περυσινή περίοδο, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ. Ο Τουρισμός συμβάλλει άμεσα περίπου το 10% και έμμεσα περισσότερο από το 15% του ΑΕΠ. Το κλείσιμο των τραπεζών συνέβη στην πιο κρίσιμη στιγμή της τουριστικής περιόδου και με την εν γένει ζοφερή εικόνα που παρουσιάζει η χώρα μας στο εξωτερικό και μεταδίδεται αυτούσια από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα τον Τουρισμό μας. Είναι ενδεικτικό ότι μετά τη δολοφονική επίθεση των τρομοκρατών στην Τυνησία που επέφερε εκατοντάδες χιλιάδες ακυρώσεις κρατήσεων από τους tour operators ούτε ένας τουρίστας από αυτούς δεν κατευθύνθηκε στην Ελλάδα. Μάλιστα η κατάσταση θα χειροτερεύσει εάν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι το "Όχι" και οι τράπεζες παραμείνουν εξ αυτού του λόγου κλειστές επ’ αόριστον. Εάν η μείωση της τουριστικής κίνησης κυμανθεί στο 30% (είναι βέβαιο στην περίπτωση που επικρατήσει το "Όχι") αυτό θα επιφέρει μείωση τουλάχιστον 8,1 δισ. ευρώ εσόδων από τον Τουρισμό στο ΑΕΠ.

Μην ξεχνάμε επίσης ότι η κατάσχεση από τους δανειστές μας των χρημάτων του ΕΣΠΑ, καθώς και η κατάργηση των ειδικών καθεστώτων επιδοτήσεων και λοιπών ενισχύσεων θα μειώσει μέσα σε ένα χρόνο κατά 14 δισ. ευρώ το ΑΕΠ και σε συνάρτηση με την υπόλοιπη υφεσιακή πορεία της οικονομίας θα οδηγήσει σε κλείσιμο χιλιάδες επιχειρήσεις που λειτουργούν ακόμη στο κόκκινο και στην ανεργία παραπάνω από 150.000 ιδιωτικούς υπαλλήλους.

Στην περίπτωση της υπερψήφισης του "Όχι" η οικονομική κατάρρευση θα λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις με συρρίκνωση του ΑΕΠ κοντά στα 160 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει περίπου 7-8 δισ. ευρώ λιγότερα δημόσια έσοδα.

5. "Ο πρωθυπουργός στο Διάγγελμά του μας είπε ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δικαίωσε τη θέση της κυβέρνησης ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο".
Απάντηση: Για τον Α. Τσίπρα ταιριάζει –στην καλύτερη περίπτωση– το περίφημο "ανέγνως αλλά ουκ έγνως". Το Δ.Ν.Τ. αναφέρει ότι το χρέος κατέστη μη βιώσιμο εξαιτίας των πεντάμηνων ατυχών χειρισμών της κυβέρνησης. Προτείνει εναλλακτικά είτε την απομείωση των διμερών δανείων των χωρών της Ευρωζώνης προς την Ελλάδα είτε, αντιστοίχου αποτελέσματος μέτρο, την επιμήκυνση της περιόδου χάριτος και των προθεσμιών αποπληρωμής τους. Αναφέρει ακόμη ότι για την τριετία 2015 έως 2018 οι χρηματοδοτικές ανάγκες τις χώρας ξεπερνούν τα 60 δισ. ευρώ, ιδίως μετά τον άφρονα τερματισμό του προγράμματος που οδήγησε σε απώλεια 10,9 δισ. ευρώ από τον EFSF. Κι όλα αυτά πριν από το κλείσιμο των τραπεζών και τη ραγδαία επιδείνωση της οικονομίας. Ενδιαφέρον έχουν ακόμη οι επισημάνσεις του Δ.Ν.Τ. ότι οποιασδήποτε μορφής αναδιάρθρωση του χρέους (με μείωση ή επιμήκυνση) προϋποθέτει την υιοθέτηση δραστικών μεταρρυθμίσεων και αλλαγών στην αγορά εργασίας, στη φορολογία και στο ασφαλιστικό, καθώς και μεγάλη μείωση των δημοσίων δαπανών και του μεγέθους του κράτους, λύσεις που βεβαίως κινούνται στην εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από την πολιτική μακαριότητος της κυβέρνησης.

Η επιλογή τού "Ναι" την Κυριακή δεν θα οδηγήσει ως δια μαγείας τη χώρα στην έξοδο από την κρίση και στην ευημερία. Θα οδηγήσει όμως την κυβέρνηση σε προσγείωση στην πραγματικότητα και στον ρεαλισμό που θα μας επιτρέψει να ελπίζουμε ακόμη.

* Ο κ. Τάσος Ι. Αβραντίνης είναι δικηγόρος και αντιπρόεδρος της Δράσης