ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ: Η επίσκεψη Ομπάμα, τα σχέδια Τσίπρα και η τύχη του ελληνικού χρέους...

Η ανατροπή που σημειώθηκε με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες επηρεάζει αν δεν ανατρέπει και τους σχεδιασμούς της ...

Η ανατροπή που σημειώθηκε με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες επηρεάζει αν δεν ανατρέπει και τους σχεδιασμούς της ελληνικής κυβέρνησης για το θέμα του δημοσίου χρέους. Η πρόθεση του Αλ. Τσίπρα ήταν να αξιοποιήσει προς αυτή την κατεύθυνση την επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα αυτή την εβδομάδα στην Αθήνα έχοντας ποντάρει όμως στο σενάριο επικράτησης της Χίλαρι Κλίντον στις εκλογές της περασμένης Τρίτης. Τώρα τα δεδομένα είναι πολύ διαφορετικά όχι μόνο διότι η επιρροή του απερχόμενου προέδρου είναι πολύ περιορισμένη, ενδεχομένως και μηδενική, στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται αλλά κι επειδή όλο το προηγούμενο διάστημα η ελληνική πλευρά δεν επεδίωξε να ανοίξει διαύλους με το στρατόπεδο του κ. Τραμπ. Αντιθέτως είχε γείρει αποκλειστικά, παρά τα μηνύματα που έρχονταν από την Αμερική, προς την πλευρά Κλίντον φροντίζοντας μάλιστα να εκφράσει (εν μέσω της διεκδίκησης των χρισμάτων από τους υποψήφιους προέδρους) και την ευχή «να μην μας βρει και αυτό το κακό και εκλεγεί, ο Τραμπ, πρόεδρος των ΗΠΑ»...

Τελικά, αυτό το -κατά τον ίδιο- «κακό» τον βρήκε και ο κ. Τσίπρας καλείται να διαχειριστεί με αυξημένη δυσκολία το ευρύτερο πλέγμα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων που δεν περιορίζονται στην οικονομία αλλά αφορούν και τις νέες γεωστρατηγικές ισορροπίες και συμμαχίες στην περιοχή.

Το βέβαιο είναι ότι τουλάχιστον έως την αλλαγή του έτους, που θα αναλάβει επίσημα τα καθήκοντα της η νέα κυβέρνηση, δεν αναμένεται καμιά ουσιαστική παρέμβαση από αμερικανικής πλευράς για το ζήτημα του χρέους. Ωστόσο η 5η Δεκεμβρίου έχει αναδειχθεί ως κομβικής σημασίας ημερομηνία καθώς έχει οριστεί ότι σε αυτή τη συνεδρίαση του Eurogroup θα ανοίξει η σχετική συζήτηση. Τότε αναμένονται να παρουσιαστούν τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους τα οποία όμως συνδέονται με τη διαδικασία της αξιολόγησης παρουσιάζοντας αμοιβαία επίδραση, ιδίως ως προς το πώς και σε ποιο βαθμό η χώρα μας μπορεί να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα της. Αυτός είναι και ο λόγος που σε αντίθεση με τις προηγούμενες φορές η ελληνική κυβέρνηση «καίγεται» να έχει ολοκληρωθεί έως τότε η αξιολόγηση, μολονότι πολλοί εντός και εκτός Ελλάδας αμφισβητούν μια τέτοια δυνατότητα. Χωρίς την ολοκλήρωση της αξιολόγησης συζήτηση δεν πρόκειται να ξεκινήσει ενώ την ίδια ώρα το ΔΝΤ έχει θέσει προθεσμία έως το τέλος του 2016 για να αποφασίσει, ανάλογα με το πόσο βιώσιμο θα θεωρήσει το ελληνικό χρέος, σχετικά με την περαιτέρω συμμετοχή του στο πρόγραμμα. Με απλά λόγια όσο περισσότερο φανεί ότι η Ελλάδα καταφέρνει να μειώσει τις δαπάνες και να αυξήσει αντίστοιχα τα έσοδα τόσο μικρότερη θα είναι η αναγκαία ελάφρυνση και τόσο ευκολότερος θα καταστεί ο συμβιβασμός μεταξύ των απαιτήσεων του ΔΝΤ και της γερμανικής κατά κύριο λόγο κυβέρνησης με φόντο την μακροπρόθεσμη (και αρκετά ...μακρινή) ελάφρυνση του χρέους.

Η πίεση που υφίσταται ο κ. Τσίπρας εκτός από οικονομική είναι και πολιτική αφού έχει καταστήσει το θέμα του χρέους βασική παράμετρο του νέου αφηγήματός του και έχει εγκλωβιστεί από αυτό. Η πραγματική διαγραφή τμήματος του χρέους στα πρότυπα εκείνης που έγινε για την Γερμανία το 1953 στο Λονδίνο (το περίφημο «κούρεμα») έχει εγκαταλειφθεί προ πολλού. Ακόμη όμως και η συζήτηση για το λεγόμενο «μεσομακροπόθεσμο» πακέτο πηγαίνει, όπως είναι ήδη γνωστό, για το 2018 μετά από τις γερμανικές εκλογές. Ο Β. Σόϊμπλε ζητεί αναβολή μέχρι την λήξη της παράτασης του ελληνικού προγράμματος και ισχυρίζεται πως ο ανασχεδιασμός αρκεί για μια περιορισμένη «ανάλυση βιωσιμότητας» δεκαετούς ορίζοντα την οποία θέλει το ΔΝΤ με βάση τη γενική μεθοδολογία του. Από τη στιγμή μάλιστα που άλλαξε το πολιτικό σκηνικό στην Αμερική και στο βαθμό που η νέα κυβέρνηση Τραμπ παραμείνει αδιάφορη ή αμέτοχη στο ελληνικό πρόβλημα, η πλευρά του κ. Τσίπρα βρίσκεται σε ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση από τον ευρωπαϊκό παράγοντα και τις δικές του αστάθειες.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει την ορολογία για «ελάφρυνση χρέους» η η οποία δεν περιλαμβάνει την ονομαστική απομείωσή του και την αναδιάρθρωση του αλλά τον ανασχεδιασμό της κατανομής του. Τα λεγόμενα βραχυπρόθεσμα μέτρα αφορούν την περαιτέρω εξομάλυνση των περιόδων αποπληρωμής και την παρουσίαση από τον ESM και την ΕΚΤ προγράμματος προστασίας της Ελλάδας από μελλοντικές αυξήσεις των επιτοκίων. Συγκεκριμένα όπως έχουν δηλώσει και εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) εξετάζεται η δυνατότητα ώστε η μέση διάρκεια αποπληρωμής που είναι σήμερα 28 χρόνια να αυξηθεί στα 32,5 χρόνια ενώ σε ό,τι αφορά τα επιτόκια μελετάται η άρση μίας μεγάλης αύξησης των επιτοκίων το 2017 για ένα μικρό μέρος του ελληνικού χρέους.

Ακόμη και αυτές τις ρυθμίσεις για την περαιτέρω παραμετροποίηση του χρέους, οι οποίες προβλέπονταν από τις αποφάσεις του 2012 αλλά δεν έχουν εφαρμοστεί έως τώρα, θέλει ο κ. Τσίπρας να αξιοποιήσει πολιτικά ως βάση και αφετηρία, μαζί με την ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση, μιας συνολικής ρύθμισης η οποία θα βγάζει οριστικά τη χώρα μας από την κρίση. Για «συνολική συμφωνία» μίλησε προ ημερών και ο κ. Μοσχοβισί ανοίγοντας όμως έτσι το δρόμο για την απαίτηση επώδυνων ανταλλαγμάτων προκειμένου να συμφωνηθούν έστω και αυτές οι δευτερεύουσες διευκολύνσεις οι οποίες δεν καθιστούν το ελληνικό χρέος πραγματικά βιώσιμο. Η «συνολική συμφωνία» θεωρείται προπομπός για τέταρτο μνημόνιο και νέα μέτρα μολονότι μέχρι στιγμής η κυβέρνηση τα ξορκίζει. Όμως καθώς το κλίμα βαραίνει γι αυτήν σε όλα τα μέτωπα, τα διλήμματα που έχει να αντιμετωπίσει μοιάζουν ανυπέρβλητα. Το τελευταίο χαρτί που σε πολιτικό επίεπδο αναμένεται να παίξει ο κ. Τσίπρας είναι να επισείσει τον κίνδυνο, αν δεν υπάρξει μια αισθητή ρωγμή στη σκληρή πανευρωπαϊκή λιτότητα, στις επερχόμενες εκλογές στη Γαλλία και την Γερμανία να ενισχυθούν οι «αντιευρωπαϊκές» δυνάμεις, όπως το κόμμα της Λεπέν και η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) που ήδη πλαγιοκοπεί επικίνδυνα το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της κ. Μέρκελ. Αυτή τη στιγμή πάντως οι σημερινοί Ευρωπαίοι ηγέτες, σαστισμένοι και έχοντας υποστεί ένα σοκ ανάλογο με εκείνο μετά από τo δημοψήφισμα για το Brexit, δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη τη στρατηγική της «επόμενης μέρας» από τη νίκη Τραμπ. Ούτε είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρουν εύκολα με αποτέλεσμα να βρίσκεται και η Ελλάδα, σε αυτήν την τόσο κρίσιμη φάση, επί ξυρού ακμής.

Ανδρέας Καψαμπέλης

www.dimokratianews.gr