Ερευνα της VPRC για τα ελληνικά νοικοκυριά...

Από το κακό στο χειρότερο! . Πόσο αυξήθηκε η φτώχεια τη χρονιά που πέρασε. Όλα τα βασικά συμπεράσματα - σοκ Το 24% των ενηλίκων κάτω από το...

Από το κακό στο χειρότερο!
.
Πόσο αυξήθηκε η φτώχεια τη χρονιά που πέρασε.
Όλα τα βασικά συμπεράσματα - σοκ
Το 24% των ενηλίκων κάτω από το όριο της φτώχειας
Το 46% δεν μπόρεσε να πάει ούτε μια εβδομάδα διακοπές
Το 61% των δημοσίων υπαλλήλων καταχρεωμένο
Aγρότες και κτηνοτρόφοι οι πιο φτωχοί
Το 32% των ιδιωτικών υπαλλήλων έχει βοήθεια από την οικογένειά του
Το 77% πιέζεται αρκετά έως πολύ από κάρτες και δάνεια
Το 20% δεν μπορεί να πληρώσει για θέρμανση
Πόσοι αναγκάζονται κατά κατηγορία να κάνουν δεύτερη εργασία
.....
Η VPRC έδωσε στη δημοσιότητα την Ετήσια Έκθεση Οικονομικών και Κοινωνικών Δεικτών 2008 για τα ελληνικά νοικοκυριά. Συνοπτικά, η Έκθεση για το 2008 καταγράφει τη σοβαρή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης στη χώρα σε σχέση με το 2007, καθώς και την αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων. Ταυτόχρονα, παρατηρείται σημαντική επιδείνωση των «καθημερινών οικονομικών» των νοικοκυριών, με τις δυσκολίες στην ανταπόκριση βασικών υποχρεώσεων (ενοικίου, στεγαστικού δανείου, λογαριασμών ρεύματος, νερού, τηλεφώνου, κ.λπ.).
Σε επίπεδο κοινωνικό - επαγγελματικών ομάδων καταγράφεται η εξαιρετικά δύσκολη οικονομική θέση στην οποία βρίσκονται οι αγρότες, οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα και μεγάλο μέρος των συνταξιούχων, κυρίως...
του ιδιωτικού τομέα.
Οι δείκτες που παρουσιάζονται στο κείμενο της Έκθεσης αλλά και στη Διαγραμματική παρουσίαση που ακολουθεί, προέρχονται από τα αθροιστικά αρχεία των πανελληνίων ποσοτικών "πρόσωπο-με-πρόσωπο" (‘face-to-face’) ερευνών της εταιρείας του προηγούμενου έτους 2008, έρευνες που αποτυπώνουν, λόγω του εκτενούς δημογραφικό-κοινωνικού ερωτηματολογίου που χρησιμοποιείται, σε μεγαλύτερο βάθος την κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών και την εξέλιξη των δεικτών κοινωνικής συνοχής.
Οι χρησιμοποιούμενες ερωτήσεις των ερευνών της VPRC είναι προσανατολισμένες κυρίως στην αποτύπωση ορισμένων δεικτών της «σχετικής φτώχειας» που καταγράφονται και εξελίσσονται στην ελληνική κοινωνία. Η έννοια της «σχετικής φτώχειας» θεμελιώνεται σε δεδομένα συνθηκών ζωής, εισοδήματος και βασικών αναγκών καθημερινής διαβίωσης των ατόμων, δεδομένα που δείχνουν την υστέρηση από το γενικό επίπεδο διαβίωσης της χώρας. Σε αντίθεση με την έννοια της «απόλυτης φτώχειας» η οποία στηρίζεται στα απολύτως απαραίτητα στοιχεία επιβίωσης των ατόμων (διατροφή, ένδυση, στέγαση), η «σχετική φτώχεια» διερευνά και αποτυπώνει επιπλέον και άλλες κοινωνικές ή πολιτισμικές ανάγκες, έτσι ώστε να δίνει πληρέστερη εικόνα των συνθηκών κοινωνικής ανισότητας σε μια κοινωνία.
Βεβαίως, η ακριβής εκτίμηση της «σχετικής φτώχειας» σε μια χώρα απαιτεί τη δυνατότητα καταγραφής μιας σειράς δεδομένων που ξεκινούν από το ακριβές συνολικό οικογενειακό (χρηματικό) εισόδημα (όπως προκύπτει μετά την αφαίρεση φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης) και επεκτείνονται στις συνθήκες διαβίωσης των ατόμων, σε δεδομένα που αφορούν τη στέγαση, την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας – πρόνοιας - ασφάλισης, εκπαίδευσης και γενικότερα δημοσίων αγαθών, τη δυνατότητα χρήσης πολιτιστικών αγαθών, τον κοινωνικό εξοπλισμό της περιοχής κατοικίας, κ.ο.κ. Η αναλυτική καταγραφή τέτοιων δεδομένων απαιτεί το σχεδιασμό και υλοποίηση ειδικών ερευνών μεγάλων και πολύ μεγάλων δειγμάτων, όπως είναι οι Έρευνες Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών που διεξάγονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα στοιχεία της παρούσας Έκθεσης αποτυπώνουν ορισμένα μόνον από τα παραπάνω αναγκαία δεδομένα, για το λόγο αυτό προτιμάται η χρήση του όρου «περιβάλλον της φτώχειας», αποσκοπώντας στον (ποιοτικό και ποσοτικό) προσδιορισμό του κοινωνικού περίγυρου που κινείται εντός των ορίων της ή πολύ κοντά σε αυτήν.
Αναλυτικότερα, τα στοιχεία του 2008 καταγράφουν τα εξής δεδομένα:
1. Το «Περιβάλλον της Φτώχειας»
Για τον προσδιορισμό του κοινωνικού «περιβάλλοντος της φτώχειας» χρησιμοποιούνται στις έρευνες της VPRC οι εξής μεταβλητές: α) η οικονομική δυνατότητα για μία εβδομάδα διακοπών το χρόνο, β) η οικονομική δυνατότητα για διατροφή κάθε δεύτερη ημέρα με κρέας, κοτόπουλο, ψάρι ή λαχανικά (ίσης αξίας για χορτοφάγους), γ) η οικονομική δυνατότητα για αντιμετώπιση έκτακτων αλλά αναγκαίων δαπανών στο νοικοκυριό (π.χ. δαπάνες υγείας), δ) η οικονομική δυνατότητα για ικανοποιητική θέρμανση στο νοικοκυριό. Οι τέσσερις αυτές μεταβλητές καταγράφηκαν για το 2008 ως εξής:
46% των Ελλήνων / ίδων, ήτοι 4.064.112 άτομα, δεν είχαν κατά το 2008 την οικονομική δυνατότητα τουλάχιστον για μία εβδομάδα διακοπών το χρόνο. Στην Έκθεση του 2007, το αντίστοιχο ποσοστό ανερχόταν στο 41% (3.622.360 άτομα), παρατηρήθηκε, δηλαδή, αύξηση της τάξεως του 5%.
26% των Ελλήνων / ίδων, ήτοι 2.297.107 άτομα, δεν διέθεταν κατά το τελευταίο έτος την οικονομική δυνατότητα για να τρώνε κάθε δεύτερη μέρα κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, ή λαχανικά (ίσης αξίας για χορτοφάγους), ποσοστό αυξημένο κατά 3% σε σύγκριση με το 2007.
42% των Ελλήνων / ίδων, ήτοι 3.710.711 άτομα, δεν διέθεταν κατά το 2008 την οικονομική δυνατότητα να αντιμετωπίσουν έκτακτες αλλά αναγκαίες δαπάνες που πιθανόν να προέκυπταν στο νοικοκυριό τους. Για το 2007 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 39%, συνεπώς καταγράφηκε αύξηση 3 ποσοστιαίων μονάδων.
21% των Ελλήνων / ίδων, ήτοι 1.855.355 άτομα, δεν διέθεταν κατά το 2008 την οικονομική δυνατότητα ώστε να έχουν ικανοποιητική θέρμανση στο νοικοκυριό τους, σημειώνοντας αύξηση κατά 7% σε σύγκριση με το αντίστοιχο ποσοστό του 2007.
Από τους παραπάνω επιμέρους δείκτες προκύπτει ότι το συνολικό ποσοστό των ατόμων που συγκεντρώνουν τις τρεις ή και τις τέσσερις παραπάνω «οικονομικές αδυναμίες», μπορούν δηλαδή να θεωρηθούν ως το «περιβάλλον της φτώχειας» στην ελληνική κοινωνία, καταγράφεται για το 2008 σε 24% του ενήλικου πληθυσμού, ήτοι 2.120.406 άτομα, σημειώνοντας αύξηση της τάξεως του 6% σε σύγκριση με την έκθεση του 2007.
Το αντίστοιχο ποσοστό για το 2007 ήταν 18%, ανταποκρινόμενο σε 1.590.305 άτομα.
Οι περισσότερο «φτωχές» ομάδες της ελληνικής κοινωνίας είναι οι αγρότες (γεωργοί – κτηνοτρόφοι - ψαράδες) όπου το ποσοστό των «φτωχών» φτάνει το 36.2% της κ/ε κατηγορίας, οι συνταξιούχοι (36%, ενώ το ποσοστό των «φτωχών» στην ομάδα των συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα φτάνει το 42%), οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα (με αντίστοιχο ποσοστό 19%).
2. Η συμπίεση των Καθημερινών Οικονομικών
Τα οικονομικά των νοικοκυριών διερευνώνται με τη χρήση τριών μεταβλητών: α) με την καταγραφή των δυσκολιών στην πληρωμή του ενοικίου (ή τη δόση δανείου πρώτης κατοικίας), β) με την καταγραφή των δυσκολιών στην πληρωμή των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τηλεφώνου, φυσικού αερίου, γ) με την καταγραφή των δυσκολιών στην πληρωμή δόσεων πιστωτικών καρτών ή δανείων ή αγορών με δόσεις.
13% των Ελλήνων, ήτοι 1.148.553 άτομα, αντιμετώπισαν δυσκολίες τον τελευταίο χρόνο στην πληρωμή του ενοικίου κατοικίας ή της δόσης για δάνειο πρώτης κατοικίας. Το υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα εξακολουθεί να απορροφά σημαντικό μέρος της καθημερινής οικονομικής πίεσης (αλλά και της «φτώχειας») και αποφορτίζει σημαντικά την οικονομική δυσπραγία. Ωστόσο, σε σύγκριση με το 2007, καταγράφηκε και εδώ μικρή αύξηση μίας (1) ποσοστιαίας μονάδας.
35% των Ελλήνων, ήτοι 3.092.259 άτομα, αντιμετώπισαν δυσκολίες στην πληρωμή των οικιακών λογαριασμών (νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, φυσικό αέριο, κ.λπ.). Το αντίστοιχο ποσοστό για το 2007 είχε διαμορφωθεί στο 27% των πολιτών, ήτοι 2.385.457 άτομα, επομένως σημειώθηκε αύξηση της τάξεως του 8%.
26% των Ελλήνων, ήτοι 2.297.107 άτομα, αντιμετώπισαν δυσκολίες στην πληρωμή δόσεων πιστωτικών καρτών, ή δόσεων διαφόρων δανείων, αυξημένοι/ες κατά 7% σε σύγκριση με το 2007.
3. Η επιβάρυνση από Δάνεια και πιστωτικές κάρτες
Για το 2008 καταγράφηκε ποσοστό 45% των πολιτών, οι οποίοι πληρώνουν μηνιαίως κάποιο ποσόν στις Τράπεζες για την εξόφληση καρτών, δόσεων ή δανείων. Το ποσοστό του πληθυσμού που βρίσκεται σε οποιαδήποτε μορφής δανειακή σχέση με τις Τράπεζες και τα άλλα πιστωτικά Ιδρύματα (π.χ. Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων) αυξήθηκε σε σχέση με το 2007 κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες, (ήταν 38% το 2007).
77% των πολιτών της παραπάνω κατηγορίας επιβαρύνεται «πολύ» και «αρκετά» στα οικονομικά του από τις υποχρεώσεις αυτές, ενώ το 29% επιβαρύνεται «πολύ». Τα αντίστοιχα ποσοστά του 2007 ήταν σε 78% και 26% αντίστοιχα. Προβαλλόμενα στο σύνολο του πληθυσμού τα παραπάνω ποσοστά διαπιστώνεται ότι το ένα τρίτο του συνόλου των πολιτών (34.5%) βρίσκεται «πιεσμένο» πλέον από τις πάσης φύσεως δανειακές του υποχρεώσεις, ποσοστό που το 2007 έφτανε το 29.5%.
61% των μισθωτών του Δημοσίου βρίσκεται χρεωμένο με δόσεις, πιστωτικές κάρτες και δάνεια, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα φτάνει το 56%. Όσον αφορά στους μισθωτούς του Δημοσίου, το ποσοστό του 2008 παρουσιάζεται μειωμένο κατά 9% σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2007. Αντίθετα, για τους μισθωτούς ιδιωτικού τομέα καταγράφεται σημαντική αύξηση της τάξεως του 10%, καθώς το αντίστοιχο ποσοστό του 2007 ήταν 46%.
4. Δεύτερη Εργασία, Συμπληρωματικά Εισοδήματα και Ενίσχυση από την Οικογένεια
12% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, ήτοι 1.060.203 άτομα, κατά δήλωσή τους ασκούν και άλλες – πλην της κύριας – εργασίες (δεύτερη δουλειά, εποχική / περιστασιακή δουλειά, κ.λπ.). Το αντίστοιχο ποσοστό για το 2007 είχε καταγραφεί στο 13%.
10% των μισθωτών του δημοσίου έχουν δεύτερη εργασία (υπολογιζόμενος αριθμός 80.399 άτομα). Εδώ παρατηρήθηκε σημαντική πτώση της τάξεως του 11% σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά.
17% των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα έχουν δεύτερη εργασία (υπολογιζόμενος αριθμός: 303.395 άτομα). Σε αντίθεση με τους μισθωτούς του δημοσίου τομέα, οι μισθωτοί ιδιωτικού τομέα με δεύτερη εργασία αυξήθηκαν κατά 2% συγκριτικά με το 2007.
10% των συνταξιούχων ασκεί εργασία ή περιστασιακές εργασίες (υπολογιζόμενος αριθμός: 171.400 άτομα), ποσοστό μειωμένο κατά 1% σε σύγκριση με τα αποτελέσματα της περυσινής έκθεσης.
11% των μισθωτών του δημοσίου (υπολογιζόμενος αριθμός: 88.439 άτομα) δηλώνουν πέραν του μισθού της κύριας εργασίας και άλλες χρηματικές παροχές, όπως bonus, πριμ παραγωγικότητας, κ.λπ. Το αντίστοιχο ποσοστό στον πληθυσμό των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα φτάνει το 11% (υπολογιζόμενος αριθμός: 196.314 άτομα).
Για τους μισθωτούς του δημοσίου, το αντίστοιχο ποσοστό για το 2007 ήταν κατά 1% μικρότερο, ενώ για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα καταγράφηκε αύξηση κατά 5% σε σύγκριση με το 2007.
22% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, ήτοι 1.943.706 άτομα λαμβάνει οικονομική βοήθεια από την οικογένειά του (πέραν από τις αποδοχές μισθών ή συντάξεων), ποσοστό που παρέμεινε σχεδόν σταθερό σε σχέση με το αντίστοιχο του 2007.
20% των μισθωτών του δημοσίου τομέα (υπολογιζόμενος αριθμός:160.797 άτομα) λαμβάνουν οικονομική βοήθεια από την οικογένεια, ποσοστό επίσης σταθερό σε σύγκριση με το αντίστοιχο της έκθεσης του 2007.
32% των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα (υπολογιζόμενος αριθμός: 571.096 άτομα) έχουν οικονομική βοήθεια από την οικογένεια, ποσοστό που εξακολουθεί να είναι αρκετά υψηλό αφού αφορά το ένα τρίτο της συγκεκριμένης κατηγορίας. Το αντίστοιχο ποσοστό για το 2007 ανήλθε επίσης στο 32%.
Βοήθεια από την οικογένεια λαμβάνει και ένα σημαντικό ποσοστό νοικοκυρών και συνταξιούχων (13% των νοικοκυρών, 9% των συνταξιούχων), σταθερά σε σύγκριση με τα περυσινά ποσοστά.
Οι παραπάνω δείκτες αναδεικνύουν εκ νέου το γεγονός ότι το ύψος των αποδοχών από μισθούς και συντάξεις είναι χαμηλό και οπωσδήποτε δυσανάλογο με το κόστος ζωής.
Η απόκλιση αυτή καλύπτεται από την πολυαπασχόληση σημαντικού μέρους του μισθωτού πληθυσμού και από την πρόσθετη εργασία των συνταξιούχων, αλλά και από την οικονομική ενίσχυση των οικογενειών.
Ολόκληρη η Έκθεση με πίνακες και διαγράμματα βρίσκεται εδώ.