«Γένος αβούλευτον, ανόσιον, αναίσχυντον, βδελυρόν...»

Τι έλεγε η Οσία Φιλοθέη, πολιούχος των Αθηνών, για τους Αθηναίους... . Του Γιάννη Λάζαρη http://www.freeinquiry.gr/ «Γένος αβούλευτον, ανόσι...

Τι έλεγε η Οσία Φιλοθέη, πολιούχος των Αθηνών, για τους Αθηναίους...
.
Του Γιάννη Λάζαρη

http://www.freeinquiry.gr/

«Γένος αβούλευτον, ανόσιον, αναίσχυντον, βδελυρόν, απονενοημένον, το στόμα εύλυτον έχον προς λοιδορίαν, μεμψίμοιρον και καρδαμογλύφον, βαρβαρόφωνον, φιλαίτιον, φιλοτάραχον, μικρολόγον, μικρόψυχον, στωμύλον, υπερφίαλον, αθέμιστον, δολερόν».
Οσία Φιλοθέη, πολιούχος των Αθηνών, για τους Αθηναίους.
Η μοναχή Φιλοθέη (ιστ΄ αι.), της οποίας ο βίος εκθειάζεται στα Συναξάρια και σε διάφορες άλλες χριστιανικές πηγές, αγιοποιήθηκε και τιμάται ως πολιούχος των Αθηνών -όπως και ο Διούσιος Αρεοπαγίτης- για τα καλά, που υποτίθεται, ότι προσέφερε στους Αθηναίους και στην πόλη τους. Η αλήθεια όμως, είναι εντελώς διαφορετική. Η Οσία Φιλοθέη διακατεχόταν από έντονο μίσος και φανατισμό εναντίον των Αθηναίων, οι οποίοι -όχι την εκτιμούσαν, αλλά- είχαν τόσο εξοργισθεί από την συμπεριφορά της, ώστε αναγκάστηκε να σπεύσει στην Αθήνα ο Μέγας Λογοθέτης του Πατριαρχείου, προκειμένου να την σώσει.
Σχετικές πληροφορίες υπάρχουν στο βιβλίο του Γ. Κωνσταντινίδου «Ιστορία των Αθηνών από Χριστού γεννήσεως μέχρι του έτους 1821» (Αθήνα, 1876), όπου αναφέρεται, ότι το δεύτερο μισό του ιστ΄ αιώνα η μοναχή Φιλοθέη ήρθε «εις ρήξιν προς...

τους συμπολίτας της Αθηναίους δια λόγους αγνώστους και τοσούτον είχεν επισύρει την οργήν των Αθηναίων καθ’ εαυτής, ώστε εδέησε να έλθη εις Αθήνας ο μετά ταύτα μέγας Λογοθέτης και τότε μέγα ισχύων εν τοις πατριαρχείοις Ιέραξ, όπως κατευνάση των Αθηναίων την οργήν και απαλλάξη την Φιλοθέην των επικειμένων δεινών. Προς τον ιέρακα τούτον έγραψε μετά ταύτα η Φιλοθέη ευχαριστήριον επιστολήν διασωθείσαν μέχρις ημών» (σελ. 510-511). Στην επιστολή αυτή, που είχε δημοσιευθεί πρώτα από τον Κ. Σάθα (βλ. Παπαρηγόπουλος εναντίον Σάθα) στη «Νεοελληνική Φιλολογία» (σελ. 194-195), όπως θα εξετάσουμε παρακάτω, η Φιλοθέη απευθύνει οχετό υβρεων εναντίον των Αθηναίων.
Η Φιλοθέη καταγόταν από την πολύ πλούσια κι αρχοντική οικογένεια των Μπενιζέλων, μιάς εκ των παλαιότερων οικογενειών της Αθήνας. Οι τάφοι των Μπενιζέλων κοσμούνταν με τον δικέφαλο αετό (βλ. Από τον Εβραϊκό προήλθε ο βυζαντινός δικέφαλος). Το σπίτι της, ένα μεγάλο αρχοντικό, το οποίο υπάρχει ακόμα στην Πλάκα (Αδριανού 96) σήμερα αναστηλώνεται. Εδώ βέβαια τίθεται το ερώτημα, πώς μέσα στην Τουρκοκρατία, όταν «τάσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά» κάποιοι είχαν τη δυνατότητα να κτίζουν τόσο ακριβά αρχοντικά.
Την μητέρα της την έλεγαν Σιρύγα, ενώ την ίδια Ρεβούλα, από το Εβραϊκό Ρέβα, υποκοριστικό του Ρεβέκκα· όταν αργότερα μόνασε άλλαξε το όνομά της σε Φιλόθεος. Παντρεύτηκε ένα πολύ πλούσιο και πολύ μεγαλύτερό της, («άρχοντά τινα, από τους τότε πρώτους της πόλεως»), που -σύμφωνα με τον Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας- ο Θεός, βλέποντας την υπομονή της, μετά από τρία χρόνια «τον εθέρισε με το δρέπανον του θανάτου... Ότε δε η αοίδιμος διήγε το δέκατον έτος της χηρείας της απεβίωσαν οι γονείς της και αφού ηλευθερώθη από τα εμπόδια ταύτα εδόξασε τον Θεόν», έγινε μοναχή κι άρχισε τη δράση της, που επέφερε την αγανάκτηση και τις διαμαρτυρίες των Αθηναίων.


Η επιστολή–λιβελλογράφημα κατά των Αθηναίων της -πολιούχου των Αθηνών- Οσίας Φιλοθέης.

Ας εξετάσουμε τις ύβρεις, που αναφέρει η ίδια -αυτολεξεί- για τους Αθηναίους στην επιστολή της προς τον Μέγα Λογοθέτη:
· «Αβουλία φερόμενοι Αττικοί ουκ οίδασι διάκρισιν καλού τε και κακού· διό τας μεν αρετάς μισούσι, τας δε κακίας φιλούσι· τοις γαρ ανοήτοις επίμεμπτα καλά, φησί πού τις των σοφών».
· «Ει δε και μαρτύρων χρεία, ουκ Αθηναίοι στήσονται, αγοραίον γένος, αχρείον και άτιμον· τούτο δη το γένος αβούλευτον, ανόσιον, αναίσχυντον, βδελυρόν, απονενοημένον, το στόμα εύλυτον έχον προς λοιδορίαν, μεμψίμοιρον και καρδαμογλύφον, βαρβαρόφωνον, φιλαίτιον, φιλοτάραχον, μικρολόγον, μικρόψυχον, στωμύλον, υπερφίαλον, αθέμιστον, δολερόν, περίεργον, άγρυπνον επί συμφοραίς ετέρων.
· «Και γαρ τι άλλον ειπείν, εξ αυτής της νεότητος διώκον ημιόνους και αυτών επιμελούμενον, κατά τον Ιδουμαίον Δωήκ, όν αράται Δαβίδ εν νβ΄ ψαλμώ;» [Σ.σ.: Ο Δωήκ -σύμφωνα με την Βίβλο- ήταν Ιδουμαίος. Ο Σαούλ τον διόρισε επιστάτη στα ποίμνιά του (Α' Σαμουήλ 21:7). Όταν ο Δαβίδ καταδιωκόταν από τον Σαούλ πήρε από τον Αχιμέλεχ τους άρτους της προθέσεως. Ο Δωήκ πήγε στον Σαούλ και ανέφερε τα γεγονότα διαστρεβλωμένα. Τότε ο Σαούλ εξοργίσθηκε και διέταξε τη σφαγή όλων των ιερέων και του Αχιμέλεχ. Επειδή όμως ο λαός αρνιόταν να εκτελέσει τη διαταγή, ανέλαβε να την εκτελέσει ο Δωήκ (Α' Σαμουήλ 22:11-23.)]
· «Πώς δε ούτοι ορθά νοήσουσι; ως γαρ το έργον βάρβαρον τούτων και η γνώμη βάρβαρος.»
Αυτά -μεταξύ άλλων- «φιλοδωρεί» τους Αθηναίους η συμπολίτις τους μοναχή Φιλόθεος ή Φιλοθέη, κατά κόσμον Ρεβέκκα Μπενιζέλου. Στο Συναξάρι της διαβάζουμε βέβαια, για την αμοιβαία αγάπη Φιλοθέης – Αθηναίων, αλλά και για τον δήθεν μαρτυρικό της θάνατο από τους Τούρκους· πρόκειται για χριστιανικά ψεύδη. Άν είχε σκοτωθεί από τους Τούρκους θα είχε ονομασθεί οσιομάρτυς. Η Φιλοθέη όμως, ονομάζεται απλώς οσία, γεγονός, που επισημαίνει και το ίδιο το Συναξάρι της (σελ. 432).
Της φανατικής υβρίστριας των Αθηναίων, μοναχής Φιλοθέης, η Εκκλησία τοποθέτησε τα λείψανα στον Μητροπολιτικό ναό, πλήν της «αγίας κάρας», η οποία λείπει (τι απέγινε άραγε;) Μαζί με το Ρωμαίκο κρατίδιο την τίμησαν επί πλέον πολλαπλώς. Σε ένα μετόχι μοναστηριού στο Ψυχικό -σύμφωνα με το Συναξάρι- η Φιλοθέη είχε φτιάξει πηγάδι «προς ύδρευσιν των εκείθεν διερχομένων οδοιπόρων, εκ τούτου δε έλαβε και η θέσις το όνομα Ψυχικόν (δωρεά χάριν ψυχικής ωφελείας)... Στην Οσία Φιλοθέη οφείλεται και το όνομα της Καλογρέζας» (σ.σ. καλόγριας στα Αρβανίτικα), γιατί κι εκεί υπήρχε μετόχι μοναστηριού, αλλά και του προαστίου της Φιλοθέης, όπου «σώζεται το σπήλαιον, όπου ασκήτευε η οσία». Τελικά, την ανακήρυξαν και πολιούχο της πόλης αυτών, που μισούσε και έβριζε, των Αθηνών...
---------------------
Kατά θέλημα του Αγίου Aνδρέα, που είδε στον ύπνο της η μοναχή Φιλοθέη, έκτισε ένα μοναστήρι με εκκλησία στο όνομά του. Eίναι η εκκλησία, που βρίσκεται πλάι στο μέγαρο της Aρχιεπισκοπής στην οδό Aγίας Φιλοθέης στην Πλάκα, όπου πρέπει να υπήρχε αρχαίο Ελληνικό κτίσμα, που κατεδαφίστηκε, δεδομένου, ότι πολλά αρχαία μάρμαρα βρίσκονται ακόμη διάσπαρτα στο χώρο, ενώ άλλα χρησιμοποιούνται ως σκαλοπάτια. (Βλ. Από τις εκκλησίες της Πλάκας να αρχίσει η επιστροφή των μαρμάρων).