Μνήμες από τον εμφύλιο...

Γράφει ο Θανάσης Ι. Νικολαΐδης thanikolaidi@hotmail.com    Προλεγόμενα 2/3/45: Απελευθέρωση δοσιλόγων. 30/3/45: Αποφασίστηκε η διάλυση ...

Γράφει ο Θανάσης Ι. Νικολαΐδης
thanikolaidi@hotmail.com  

Προλεγόμενα
2/3/45: Απελευθέρωση δοσιλόγων.
30/3/45: Αποφασίστηκε η διάλυση όλων των οργανώσεων Αντίστασης.
26/9/45: Αιματηρές συμπλοκές στην Αθήνα μεταξύ ΕΑΜιτών και μοναρχικών.
6/5/45: Ο λήσταρχος Καραθανάσης κηδεύτηκε στη Χαλκίδα, μαζί με 11 αξιωματικούς εκτελεσμένους απ' τον ΕΛΑΣ, με δημόσια δαπάνη.
21/6/45: Αιματηρές σκηνές στα θέατρα «Ερμής» και «Λυρικόν». Εθνικόφρονες επιτέθηκαν εναντίον αριστερών ηθοποιών και τραυμάτισαν 10. Έγιναν συλλήψεις.
28/8/45: Ανακαλύφθηκαν 1200 πτώματα στο Μελιγαλά. (Μάχη ταγματασφαλιτών με ΕΛΑΣ του Άρη και πολλοί νεκροί κι απ' τις...
δυο παρατάξεις. Στο Μελιγαλά συγκεντρώθηκαν ταγματασφαλίτες για να παραδοθούν στους Άγγλους).
31/3/46: Σήμερα, ανήμερα των εκλογών, κομουνιστές καταλαμβάνουν το Λιτόχωρο. Από τα μεσάνυχτα, με ορμητήριο λημέρι τους στον Όλυμπο 33 αντάρτες, με επικεφαλής Υψηλάντη και Πάνο και υπό την υψηλή καθοδήγηση του Μάρκου, αιφνιδίασαν τους λιγοστούς χωροφύλακες (σκότωσαν 13) και εθνοφύλακες. Ο καπετάν Μπαρούτας δεν πήρε μέρος στην επίθεση, ωστόσο, υπέκλεψε τη φήμη, έγινε κυριολεκτικά θρύλος («ο άνθρωπος που άναψε τη θρυαλλίδα της συγκλονιστικής έκρηξης»). Η μάχη του Λιτοχώρου σηματοδοτεί την αφετηρία του εμφυλίου πολέμου.
(Τα παραπάνω, απ' το Πανόραμα του Αιώνα) ΛΙΓΟ πριν απ' το φευγιό των Γερμανών, ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ βαδίζουν σε δρόμους χωριστούς. Φτιάχτηκαν για τον ίδιο, κοινό σκοπό, αλλά το πάνε για σύγκρουση. Άρης και Ζέρβας εχθροί πλέον κι ας ήταν μακρινά ξαδέρφια. Κι έγινε το «αδερφέ Άρη» θανάσιμο κυνηγητό. Τσώρτσιλ και Παπανδρέου έχουν (προ)ετοιμάσει τη Δεκεμβριανή σύγκρουση, που ήταν άνιση αναμέτρηση. Νωρίτερα, είχαν στήσει την παγίδα του Λιβάνου. Υπέγραψε το ΚΚΕ. Με μια ηγεσία που την τραβολογούσαν σε συσκέψεις, την «κούραζαν», την.κούρντιζαν κι αυτή, ζαλισμένη και μπερδεμένη, υπέγραφε. Με τη θηλιά στο λαιμό και δεν το' βλεπε. Με το Κίνημα στο γκρεμό και δεν το' νιωθε. Και τώρα, στη Καζέρτα. Ξαναϋπέγραψαν - άλλη επιλογή δεν είχαν. Όλοι στο πόστο τους και ο Σκόμπι στο δικό του. Άρχοντας (στη.Σκομπία του) κι αφέντης. Ο «ύπατος» των κομουνιστοφάγων με τη χατζάρα, σε τόπο μακρινό που' θελε «διευθέτηση». Προγραμματισμένη και (προ)μελετημένη.
Όλα έτοιμα και το Κράτος έψαχνε για αφορμή.
Ο ΕΛΑΣ, απ' την άλλη, ΕΑΜίτες και κομουνιστές δεν περίμεναν τη σύγκρουση, δεν υπολόγιζαν στην «Δεκεμβριανή» ένοπλη αναμέτρηση κι ούτε καν εκπόνησαν σχέδιο κατάληψης της Αθήνας. Χορτάτος ο λαός από κατοχή, ονειρεύονταν τη λευτεριά. Τη λύτρωση απ' τα βάσανα. Τους «κόστισε» το '40, η Κατοχή, η Αντίσταση, καιρός για ησυχία και λευτεριά. Σε μια πατρίδα πονεμένη και με Κράτος που θα ορθώνονταν πατώντας και στα δυο ποδάρια του, χωρίς μίση και διχασμούς. Με τον ξένο παράγοντα μακρινό και χωρίς ρόλο, μετά την παγκόσμια μοιρασιά στη Γιάλτα. Με το κατόρθωμα του Γλέζου και του Σιάντα να τους δονεί την ψυχή και να τους δείχνει τον δρόμο κι ήταν ο δύσκολος δρόμος. Τον ακολούθησε στο βαθμό που μπορούσε ο μέσος έλληνας. Επιστράτευσε τις αρετές του, παραμερίζοντας τη διχόνοια. Στις μέρες που ο φασισμός σουλατσάριζε ανενόχλητος στην Ευρώπη. Μέχρι να οργανωθεί η Αντίσταση, με τους έλληνες μπροστάρηδες και υπολογίσιμους.
ΔΕΝ το' θελαν οι Άγγλοι «σύμμαχοι». Ήθελαν την απελευθέρωσή μας απ' τους Γερμανούς, αλλά όχι απ' τους ίδιους. Τσώρτσιλ και Παπανδρέου τα' χανε βρει στη Ρώμη και τα' χαν συμφωνήσει. Σε μυστική τους σύσκεψη, δρομολογημένοι κι οι δυο απ' το κοινό τους φρόνημα ως προς τον κομμουνισμό και με εναρμονισμένη συμπεριφορά απέναντι στους κομμουνιστές. Ήταν και το ντόπιο κατεστημένο που' χε λουφάξει. Οι λίγοι που συνεργάστηκαν με τον κατακτητή. Τι να' ταν άραγε και ποιον να' χαν σκοπό εκείνοι οι πρώτοι (1941) Άγγλοι κομάντος και σαμποτέρ (εναντίον ποιών;) στον Γοργοπόταμο (1942); Απ' το αλεξίπτωτο στη γης και ποιος να' ξερε τι σκέφτονται, τι θέλουν και πώς θα το πετύχουν. Κι έγιναν οι λιγοστοί (Άγγλοι) πολλοί και (εξ)οπλίστηκαν. Για να γίνουν, αργότερα, στρατός αγγλικός, με τανκς και αεροπλάνα, με λογχοφόρους που θα συλλάμβαναν ανύποπτους αθηναίους, στην Αθήνα της σύγκρουσης του Δεκέμβρη.
ΠΟΙΟΝ, λοιπόν, ρόλο να' παιζαν οι Άγγλοι 'κει πάνω στο βουνό, ανάμεσα σε ΕΛΑΣίτες, να σκαλίζουν τη φωτιά δήθεν ανέμελοι περνώντας ώρες αμέτρητες μαζί τους κι ύστερα να παίρνουν τον ασύρματο για αναφορά; Λες να' χαν την έγνοια μας μη βάλει την πατρίδα μας πρώτο στόχο ο Χίτλερ κι ύστερα το νησί τους; Μα, για τον Χίτλερ ήταν «πέρασμα» η Ελλάδα κι οι Άγγλοι το 'ξεραν. Γι αυτό κι «έπρεπε» οι έλληνες να αντιδράσουν. Να οργανώσουν Αντίσταση. Το' χαν χρέος τους, ως πατριώτες, να χτυπήσουν τον φασισμό. Το' χαν χρέος, ως σύμμαχοι, να πολεμήσουν τον αντίπαλο του Τσώρτσιλ. Αυτό τον βόλευε, αυτό κατάφερε. Αφού «παραμερίστηκε» ο Μεταξάς για την άρνησή του να οργανώσει Αντίσταση με τα απομεινάρια του Αλβανικού Μετώπου, με πατριώτες σακάτηδες και ακρωτηριασμένους.
ΑΞΙΖΕΙ, εδώ, να θυμηθούμε την εναρκτήρια «στιγμή» της Αντίστασης. Συμβολική του Γλέζου και του Σιάντα με το κατέβασμα της γερμανικής σημαίας απ' τον ιστό της στην Ακρόπολη και την ουσιαστική στο Γοργοπόταμο.
Νοέμβρης του '42, ο Γοργοπόταμος κυλάει ανυποψίαστος κι η γέφυρά του μέτραγε ώρες. Πάνω της γραμμές του τραίνου και κάτω ΕΛΑΣίτες, ΕΔΕΣίτες και Άγγλοι. Με τον Άρη και τους άνδρες του (χωρίς αρβύλες και οπλισμό) να' χει αναλάβει τον πιο σημαντικό ρόλο, στην πιο επικίνδυνη θέση. Η ανατίναξη έγινε κι όλοι το «γιόρτασαν». Λιγότερος εφοδιασμός στο «Άφρικα Κορπς» του Ρόμελ, λιγότερη αλαζονεία των Γερμανών, τραυματισμένη η «αχτύπητη» πολεμική τους μηχανή.
ΘΑ' ταν το πρώτο χτύπημα για τον κατακτητή, αλλά και τα πρώτα σημάδια πως ο Άρης «δεν τους κάνει». Δεξιούς κι αριστερούς. Φάνηκε, απ' την άλλη μέρα. Το BBC εξήρε το κατόρθωμα, μίλησε για ικανούς σαμποτέρ κι ούτε λέξη για τον Άρη Βελουχιώτη. Πίστωσαν στον Ζέρβα την ανατίναξη, στους άγγλους, Νεοζηλανδούς, στον «Κρις» (Γουντχάουζ) και για τον Άρη δεν απόμεινε τίποτα για έπαινο και αναγνώριση. Χρόνια αργότερα, θα πει ο Μάγιερς πως ο Άρης τους ζήτησε αρβύλες και οπλισμό. Του τα υποσχέθηκαν και δεν του τα' δωσαν. Του Ζέρβα του χάρισαν την κάσα με ουίσκι που τους ζήτησε. Κι αυτός, ο Άρης ο αρχικαπετάνιος κατάλαβε.Ό,τι δεν κατάλαβε το «Κόμμα» (ΚΚΕ) και οι άνθρωποί του που δεν είδαν τη θηλιά τους στο λαιμό. Τους το' λεγε και δεν τον άκουσαν. «Μας φόρεσαν οι Γερμανοί αλυσίδες κι ήταν σιδερένιες. Θα σκουριάσουν. Θα φύγουν αυτοί, θα' ρθουν οι Άγγλοι και θα μας φορέσουν αλυσίδες χρυσές, που δεν σκουριάζουν. Θα μας βάλουν τότε να σφαχτούμε μεταξύ μας, με μια κάπα στον ώμο κι ένα ξεροκόμματο στο ταγάρι». Λόγος προφητικός, ωστόσο, «καλύτερα να σε ξεγράψει ο Θεός, παρά το Κόμμα».
ΚΙ έρχεται ο Ζαχαριάδης απ' το Νταχάου (Μάης '45). Πώς γλύτωσε; Πώς ήρθε; Με αγγλικό αεροπλάνο και αγγλική στολή; Δεν απαντήθηκε με σιγουριά, ωστόσο, στελέχη και άνθρωποι του ΚΚΕ τον περίμεναν σαν Μεσσία. Και ήταν ο Ζαχαριάδης η τελευταία ελπίδα του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ. Όχι για το τομάρι του, αλλά για τα δρομολογημένα απ' τους Άγγλους και για τα «λάθη» του Κόμματος.
Τα πράγματα εξελίχτηκαν τελείως διαφορετικά. Δεν ήταν σωτήρας του ο Ζαχαριάδης, αλλά δήμιός του. «Το' χω βάρος που θυσίασα τον Άρη» θα πει, αργότερα, στον Αχ. Παπαϊωάννου. Ο τελευταίος ταξίδεψε με τραίνο ώρες ατέλειωτες, με προφυλάξεις και κινδύνους ως το Σοργκούτ της Σιβηρίας, για να συναντήσει τον Ζαχαριάδη, στα τελευταία του και του παίρνει την πολιτική του διαθήκη. Τον συναντάει εξόριστο στο «παγωμένο πηγάδι του Σοργκούτ», ως άλλο.Ναπολέοντα στο νησί της Αγίας Ελένης. «Το' χω βάρος που στη συνείδησή μου που θυσίασα τον Άρη» θα του πει. «Με πίεσε το Πολιτικό Γραφείο» (ο Ιωαννίδης και η παρέα του, πάει να πει).
ΤΟ Κόμμα εγκατέλειψε τον Άρη Βελουχιώτη (Θανάση Κλάρα). Τον ξέγραψε κι ήταν προτιμότερο να σ' είχε «ξεγράψει ο Θεός». Αφού του κόλλησε τα. παρατσούκλια «Μιζέριας» και «Δηλωσίας», που το τελευταίο τον «τρέλαινε», γιατί ήταν αλήθεια, αλλά η μισή αλήθεια. Υπέγραψε, γιατί θα' τα πιο «χρήσιμος» έξω, παρά μέσα.
ΚΙ έγραφε το χαρτί του «Ριζοσπάστη» που τυχαία έπεσε στα χέρια του: Ούτε μπουκιά ψωμί , ούτε γουλιά νερό στον προδότη. Ώρες πριν τραβήξει το «χαλκά», με δίπλα τον πιστό του Δράκο. Άγγλοι και ΚΚΕ τον παρέδωσαν στα αποσπάσματα, κυνηγημένο και διψασμένο. Με 2-3 πιστούς και με πολλή πίκρα στην ψυχή. Μια χειροβομβίδα και το τέλος (Ιούνης '45). Κι ύστερα άρχισε η.καταδίωξη του (νεκρού) Άρη. Ο Ζέρβας με την κουστωδία του και το μικρό κομβόι ξεκίνησαν για τα Τρίκαλα, ψάχνοντας για το κεφάλι του αποκεφαλισμένου Άρη. Το' χαν κατεβάσει απ' τον φανοστάτη των Τρικάλων και το σφράγισαν σε ντενεκέ με πετρέλαιο. Κάποιοι είπαν του Ζέρβα πως «το πέταξαν στον υπόνομο, δηλ. εκεί που του άξιζε». Αυτός επέμενε, συνέχισε, το βρήκε και το απίθωσε στο Μουσείο εγκληματικών ερευνών. «Αποκατάσταση»; Μίσος μεταθανάτιο; Ο Άρης δεν ένιωσε την πίκρα του εμφυλίου, ωστόσο, βγήκε αληθινός. Μόνο το ΚΚΕ επέμενε πως έπραξε το.σωστό. Και τον «αποκατέστησε» μετά 20 έτη. Έτσι συμπεριφέρθηκαν στον άνθρωπο που ανατίναξε το γεφύρι, εκείνο το παγωμένο βράδυ της 25ης Νοέμβρη του '42.
· Τα «ενσταντανέ» που θ' ακολουθήσουν είναι από αφηγήσεις «αυτοπτών» και από προσωπικά βιώματα. Αληθινές ιστορίες, που δεν συνιστούν Ιστορία. Τα στοιχεία υπάρχουν. Η παράθεσή τους θα τις αποστερούσε ολότελα τον λυρισμό που αποπειράθηκα.
· Ευελπιστώ σε δημόσια συζήτηση, μέσω του «μεγάλου», αντικειμενικού και φιλόξενου PRESS-GR (και όχι μόνο), το οποίο ευχαριστώ. Ενυπογράφως. (Οι λοιποί δεν με ενδιαφέρουν).