"Tον πήραν στο βουνό"...

Γράφει ο Θανάσης Ι. Νικολαΐδης thanikolaidi@hotmail.com    ΜΙΑ μέρα ο Κώτσος πήγε για ξύλα. Καλοκαίρι κι ο πρωτοξάδερφος ξεθάρρεψε. Αλλιώ...

Γράφει ο Θανάσης Ι. Νικολαΐδης
thanikolaidi@hotmail.com  

ΜΙΑ μέρα ο Κώτσος πήγε για ξύλα. Καλοκαίρι κι ο πρωτοξάδερφος ξεθάρρεψε. Αλλιώτικα το' βλεπε εκείνος το βουνό, με τα μάτια της ψυχής του. Φτωχός, βασανισμένος, χωρίς μάνα και ελπίδα. Παιδεμός η ζωή του, με τα καλοκαίρια του γεμάτα κόπο και ιδρώτα και τους κρύους χειμώνες να του φορτώνουν την ψυχή απογοήτευση. Το «βουνό» δεν μέτραγε γι αυτόν όπως για τους άλλους. «Και τι σαν πέσω στα χέρια τους; Αντάρτης κι ο πατέρας μου. Θα πάω μόνος μου».
Ο θειός ο Λάζαρος έκανε και στον ΑιΣράτη. Δεν ήξερε γράμματα, αλλά μέτρησε το φρόνημα. Όποιο και να 'ταν, έφτανε που δεν ήταν ίδιο με το δικό τους. Όταν γύρισε απ' την εξορία, το 'ριξε στο πιοτό. Κτίστης τη μέρα μα όχι κάθε μέρα και το...
βράδυ δεν τον κράταγε το σπίτι. Παρέα κι ύστερα μόνος, να μη τον προλαβαίνει το καραφάκι. Κερασμένο είτε δικό του. Η παρέα τον κέρναγε συνήθως για να σπάσει πλάκα, αλλά ο ίδιος πίνοντας ήθελε όλοι να πίνουν μαζί του και τους κέρναγε, όταν είχε. Μέχρι να πάει σπίτι του τρικλίζοντας και με τη τσέπη άδεια. Για αύριο, έχει ο Θεός κι ας μην τον πολυπίστευε, ως.μπολσεβίκος. Μια μέρα που' πεσε το κρασάκι καταγής κι ο Λάζαρος δεν κρατήθηκε. Γονάτισε και το 'γλειψε σκύβοντας στο τσιμέντο, μη πάει χαμένο. Το λογάριασε όσο κι ο παπάς τα ψίχουλα και τις σταγόνες της μεταλαβιάς, στο ιερό. «Στην πέτρα να φυτρώνει» φώναζε συχνά, ευτυχισμένος, και του' μεινε. Όπως και το παρατσούκλι «καπετάν Άτλας». Κι ας μην είχε στη ζωή του σκοτώσει ούτε μυρμήγκι. Με το κρασί άνοιγε το μυαλό, λύνονταν, η γλώσσα, γίνονταν θεριό. Το 'ξερε και η Αστυνομία, ο λόγος του δεν μέτραγε, ήταν λόγος πιοτού.
ΗΡΘΕ το σούρουπο κι ο Κώτσος δεν φάνηκε. Το ίδιο βράδυ μαθεύτηκε. «Τον πήραν οι αντάρτες» έλεγε ψιθυριστά καθένας στο διπλανό του. Μη του ξεφύγει λέξη παραπάνω και προδοθεί. Φράση ουδέτερη, ανέκφραστο πρόσωπο, μη βγει ποιον συμπαθάς, «με ποιο είσαι» και ποιον θέλεις ηττημένο σ' αυτήν την αναμέτρηση του κράτους με τους αντάρτες, του νόμου με την παρανομία.
ΤΗΝ άλλη μέρα, ο Αστυνόμος χτύπησε άγρια την πόρτα του φτωχόσπιτου. Δεν ήταν ανάκριση με τύπους και κανόνες κι ούτε σκοπό είχε να μάθει την αλήθεια (την ήξερε) κι ούτε που τον ενδιέφερε. Ήθελε να τρομοκρατηθούν οι συγγενείς, να το μάθουν οι γειτόνοι και να το σκεφθούν ποιον είχαν δίπλα τους, τόσα χρόνια. Έναν.διάολο «παλιοκομμουνιστή», που βρήκε την ευκαιρία και το' σκασε. Να δει ο κόσμος και να νιώσει πως δεν είναι του χεριού του να διαλέξει το βουνό με τους «κατσαπλιάδες» και τους άναρχους, τους «σφάχτες» κι «αντεροβγάλτες».
ΤΑ χρόνια πέρασαν και μάθαμε για τη δράση του Κώτσου. Ο ίδιος τα' λεγε, επιμένοντας πως ήταν επιλογή του το φευγιό και πρόσχημα τα...ξύλα. Ίσως και να μην ήταν έτσι. Το συνήθιζαν οι αντάρτες να απαρνούνται τη δράση τους. Όχι την ιδεολογία τους που την είχαν, είτε την απόκτησαν στο βουνό. Και, βέβαια, μην το ζητάς να' χει στέρεη ιδεολογία και γνώση βαθιά ένας αγελαδάρης που βρέθηκε στο βουνό, ένας τσομπάνος που «συνομιλούσε» με τα ζωντανά κι από ανάγκη δεν πάτησε στο σχολείο. Ό,τι κατάφερε η «διαφώτιση», με τις αμέτρητες ώρες ψιθυριστής κουβέντας στα ατέλειωτα βράδια τους, είτε με τον ομιλητή στη μέση και τριγύρω αντάρτες σκεπτικούς ή ενθουσιασμένους. Για τον αγώνα και την τελική νίκη που «θα' ταν δική τους». Για τη λευτεριά και το «μάτωμα του φασισμού» για μιαν ακόμα φορά. Χωρίς να το φαντάζονται πως αυτός ( ο φασισμός) «άλλαξε χέρια».
ΣΤΡΑΤΕΥΘΗΚΕ στον Δημοκρατικό Στρατό και, μετά το Γράμμο, βρέθηκε στην Τασκένδη. Εκεί μοιράστηκε τη φτώχια με τους ντόπιους και τη στενοχώρια με τους δικούς του. Το μάθαιναν πόσο πάει το κεφάλι του αντάρτη εδώ και δεν ήθελαν να γυρίσουν. Μα κι αν το' θελαν, δε θα έστεργε ο «νικητής». Αυτός έκανε κουμάντο στην πατρίδα. Με τα πόστα της στα χέρια ανθρώπων που ήθελαν συνέχεια στο «παιχνίδι». Με την εκδίκηση να μεταφέρεται απ' το βουνό στις πόλεις κι απ' τι πόλεις στα χωριά κι ο πόλεμος να αλλάζει όψη. Να γίνεται σκληρή κοινωνική διάκριση. Με διωγμούς , ταπεινώσεις και φακελώματα.
ΕΚΕΙ, στη μακρινή εξορία, έκανε γύρα η φαντασία τους στα Μακρονήσια κι ύστερα χώνονταν στη μοναξιά του κρύου χειμώνα. Στην άκρη του κόσμου, αποδιωγμένοι, με το στίγμα του άπατρη, προδότη και ανθέλληνα, ένιωθαν το ρόπαλο ν' ανεβοκατεβαίνει κι ας ήταν φαντασία. Να σπάζει κεφάλια μακρονησιωτών και το βούρδουλα να σκίζει τον αγέρα, πριν αφήσει τα ερυθρά του αχνάρια στην πλάτη δεσμωτών. Τη μέρα ο ήλιος, η δίψα κι ο βούρδουλας μη δεν «αποδώσουν» κουβαλώντας πέτρες, το σούρουπο «ανάπαυση» και θεωρία και τη νύχτα ξύλο. Με μια διαβάθμιση στην τιμωρία, βάσει των ανομημάτων τους. ΚΑΠΟΙΟΙ που δεν άντεχαν, έπρεπε να παραδεχτούν το λάθος, να 'ρθουν στον ίσιο δρόμο και να τους αγκαλιάσει(;) η Πατρίς. Πώς; Έπρεπε να υπογράψουν. Και είχε η υπογραφή τη σημασία της. Και τις συνέπειές της. Κάτι σαν γενίτσαρος ήταν ο «δηλωσίας», που όφειλε να δώσει δείγμα πραγματικό πως «ανένηψε» και πια δεν είχε σχέση ιδεολογική με τον κομμουνισμό. Ούτε με τους παλιούς συντρόφους του, που έπρεπε να τους δείρει - αλλιώς δεν έπειθε για την αλλαγή στην ψυχή του και στο μυαλό.
ΜΕΤΑ από χρόνια και βάσανα πολλά στην ξενιτιά, ο Κώτσος βρέθηκε στην Ελλάδα και ποτέ του δεν μετάνιωσε για το φρόνημα και τη δράση του. Με άλλους αντάρτες, κατέβαιναν συχνά για μάχη στα χωριά. Για να σκοτώσουν χωροφύλακες και συνεργάτες. Ενίοτε για να στρατολογήσουν νέους στο αντάρτικο κι άλλοτε να «τιμωρήσουν» τον συγχωριανό, για τα παλιά κτηματικά. Εκδίκηση και πλιάτσικο. Η εκδίκηση ήταν χρέος για αντάρτες σκοτωμένους και το πλιάτσικο γιατί πεινούσαν. Ο σκοτωμός σε ενέδρα ΄΄εθνικών΄΄ ήταν αλλιώτικος κι έπρεπε με αίμα να σβηστεί, μα είχες απέναντι το φίλο σου, το γείτονα, το συγγενή. Αν έβαζες στο στόχαστρο όποιον τύχαινε, θα δυνάμωνε η προπαγάνδα σε βάρος σου κι άντε να ισχυριστείς πως η ιδεολογία σ' έβγαλε στο βουνό. Ωστόσο, δεν κάνει διακρίσεις ο όλμος, ούτε ποιος θα πέσει στη νάρκη που έστησες το ξέρεις. «Μπορούσαμε να σας κάψουμε, αλλά σημαδεύαμε την Αστυνομία» έλεγε ο Κώτσος, με καμάρι και κοινωνική ευαισθησία για τους συγχωριανούς του. «Μπορούσαμε να χτυπήσουμε το καμπαναριό, την Αγιασοφιά, τα σπίτια, το υδραγωγείο. Να ρίξουμε φαρμάκι στα νερά, να κάψουμε χωράφια. Δεν το κάναμε-τα νιώθαμε δικά μας. Δεν τους αφήσαμε να το κάνουν-κι εμείς θα στεναχωριόμαστε για τους σκοτωμένους. Θα το μαθαίναμε κι όλο θα σκύβαμε πιο χαμηλά το κεφάλι. Θ' ακούγαμε την προπαγάνδα κι όλο θα κόλλαγε πάνω μας η ρετσινιά του σφάχτη. Αυτοί, βλέπεις, είχανε τα μέσα να ΄΄σβήνουν΄΄ τα εγκλήματά τους με λόγια πολλά, ΄΄εθνικά΄΄, λόγια εξωραϊσμού και καταδίκης, τρομάζοντας για τα ΄΄εγκλήματα των κομμουνιστών΄΄ και γαλβανίζοντας τις μάζες να μισήσουν τους αντάρτες. Να τους κακολογούν, να τους καρφώνουν και να τους σκοτώνουν. Για την Πατρίδα, το Βασιλιά και τη Σημαία. Για την Πίστη, Θρησκεία και την Οικογένεια. Χωρίς να τα' χουν πιστέψει ποτέ τους».
Ο Κώτσος γύρισε στον τόπο του με τη γυναίκα του (παλιά αντάρτισσα κι αυτή), όταν άνοιξαν τα σύνορα, με τον Α. Παπανδρέου. Έπαθε «καρδιά» και πέθανε το 1979.