Πόθεν έσχες: Αλλαγές διακοσμητικού χαρακτήρα;...

Toυ Κώστα Χρυσόγονου http://www.aixmi.gr/ Η πρόθεση της κυβέρνησης για ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας σχετικά με το πόθεν έσχες των ...

Toυ Κώστα Χρυσόγονου
http://www.aixmi.gr/

Η πρόθεση της κυβέρνησης για ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας σχετικά με το πόθεν έσχες των πολιτικών και τα οικονομικά των κομμάτων, την οποία γνωστοποίησε την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Εσωτερικών, αποτελεί καθεαυτή μια σαφή παραδοχή ότι το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο είναι απρόσφορο για τον έλεγχο του πολιτικού χρήματος. Είναι χαρακτηριστικό, μάλιστα, ότι η αξιωματική αντιπολίτευση απάντησε εγκαλώντας την κυβέρνηση για «κραυγαλέα αργοπορία» στο συγκεκριμένο θέμα (οπότε προκύπτει βέβαια το ερώτημα τί έκανε η ίδια μεταξύ του 2004 και του 2009).

Όπως μου δόθηκε η ευκαιρία να επισημάνω σε ανύποπτο χρόνο (βλ. Κ. Χρυσόγονου, «Η ιδιωτική δημοκρατία», 2009, σ. 207 επ.), το περιεχόμενο των σχετικών ρυθμίσεων των νόμων 3023/2002 και 3213/2003 καθιστά σαφές ότι η πραγματική πρόθεση των αντιπροσώπων του έθνους που...
 τις ψήφισαν, δεν ήταν ο «έλεγχος των οικονομικών πολιτικών κομμάτων και βουλευτών», αλλά το ανέλεγκτό τους.
Ο «έλεγχος» ανατίθεται σε επιτροπή όπου τα κοινοβουλευτικά μέλη – εκπρόσωποι κομμάτων έχουν συνήθως ευρεία πλειοψηφία έναντι των δικα­στών (πχ στη σημερινή πεντακομματική Βουλή, 6 έναντι 3), με αποτέλεσμα τα πολιτικά κόμματα να καθίστανται ουσιαστικά ελεγκτές του εαυτού τους.
Εξάλλου, η επιτροπή αποτελείται συνήθως από πρόσωπα στερούμενα ειδικών γνώσεων, οι εκθέσεις ελέγχου οι οποίες συντάσσονται από την επιτροπή δεν δημοσιεύονται αλλά απλώς υποβάλλονται στον Πρόεδρο της Βουλής και τον υπουργό Εσωτερικών, ενώ οι προβλεπόμενες (και μη επιβαλλόμενες) κυρώσεις σε βάρος κομμάτων περιορίζονται στη δυνατότητα επιβολής προστίμων, με απόφαση του Προέδρου της Βουλής.
Οι πιθανότητες να ανιχνευθεί η διαφθορά του κομματικού συστήματος μέσα από παρόμοιες διαδικασίες είναι όσες και της καμήλας να διέλθει από την οπή της βελόνας, στη γνωστή ευαγγελική παραβολή. Η ίδια επιτροπή επιφορτίζεται με τον έλεγχο του «πόθεν έσχες» των πολιτικών προσώπων, με αποτέλεσμα αυτός να είναι εξίσου ατελέσφορος όσο και ο έλεγχος των οικονομικών των κομμάτων.
Εκτός από όσα προαναφέρθηκαν για την επιτροπή αυτή, η αναποτελεσματικότητά της ως οργάνου, ακόμη κι αν τα μέλη της είχαν τις ειλικρινέστερες των προθέσεων, θα ήταν έτσι κι αλλιώς δεδομένη, λόγω του ότι η σχετική απασχόληση αποτελεί πάρεργο, τόσο για τους κοινοβουλευτικούς όσο και για τους δικαστές εκείνους.
Και περαιτέρω, η απουσία μόνιμης οργανωτικής υποδομής και εξειδικευμένου ελεγκτικού προσωπικού δεν μπορεί να αναπληρωθεί από την απλή δυνατότητά της (η οποία δεν φαίνεται κιόλας να αξιοποιείται στην πράξη) να αναθέτει τη διενέργεια πραγματογνω­μοσύνης σε ορκωτούς ελεγκτές και ειδικούς επιστήμονες.
Δεν είναι λοιπόν παράδοξο, αλλά μάλλον προσδο­κώμενο και ηθελημένο από τον ιστορικό νομοθέτη, το μηδενικό αποτέλεσμα των ελεγκτικών αυτών διαδικασιών.
Εφόσον ο νομοθέτης ήθελε πραγματικό έλεγχο στα οικονομικά των κομμάτων και των βουλευτών, ο έλεγχος αυτός θα έπρεπε να είχε ανατεθεί είτε σε  ειδική ανεξάρτητη αρχή είτε στο Ελεγκτικό Συνέδριο, με εξασφάλιση όμως της απαραίτητης υποστήριξης από επαρκές σε αριθμό εξειδικευμένο  επιστημονικό-ελεγκτικό προσωπικό.
Ειδικά, μάλιστα, για τα πολιτικά κόμματα, θα μπορούσε να θεσπισθεί πλήρης απαγόρευση συναλλαγών σε μετρητά και υποχρέωσή τους να διακινούν όλες τις εισπράξεις και τις πληρωμές τους από έναν και μοναδικό τραπεζικό λογαριασμό για καθένα από αυτά, οι καταθέσεις ιδιωτών στον οποίο θα ήταν μόνο ονομαστικές και δεν θα μπορούσαν να υπερβαίνουν ένα συγκεκριμένο, σχετικά χαμηλό (π.χ. 1.000 ευρώ ετησίως) ποσό.
Με άλλες λέξεις, τρόποι για να διασφαλισθεί η διαφάνεια και να αποτραπεί η εξάρτηση από μια ολιγαρχία μεγάλων χρηματοδοτών τεχνικά υπάρχουν. Εκείνο που έλειπε ως τώρα ήταν η πολιτική βούληση.
Το κατά πόσον η σημερινή κυβέρνηση θα επιλέξει, τελικά, να προχωρήσει σε βαθιά τομή στο ζήτημα του ελέγχου του πολιτικού χρήματος ή θα αρκεσθεί σε αλλαγές διακοσμητικού χαρακτήρα δεν μπορεί προς το παρόν να απαντηθεί με βεβαιότητα.
Το βέβαιο είναι ότι εάν η πολιτική τάξη θέλει να καταπολεμήσει γενικά την παραβατικότητα στην ελληνική κοινωνία (π.χ. τη φοροδιαφυγή) πρέπει να ξεκινήσει από τα του οίκου της…