Οι νέοι Αμερικανοί αγνοούν το Γουότεργκεϊτ...

Δημοσκόπηση του Γέιλ έδειξε ότι στις ηλικίες 18-30 ετών μόλις το 26% γνωρίζει τι ήταν Ο υπάλληλος του Λευκού Οίκου Τζον Ντιν καταθέτει στην ...

Δημοσκόπηση του Γέιλ έδειξε ότι στις ηλικίες 18-30 ετών μόλις το 26% γνωρίζει τι ήταν

Ο υπάλληλος του Λευκού Οίκου Τζον Ντιν καταθέτει στην επιτροπή της Γερουσίας που διερευνούσε το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ

  Ηταν περασμένα μεσάνυχτα εκείνο το Σάββατο προς Κυριακή, σαν σήμερα ακριβώς πριν από 40 χρόνια, τη 17η Ιουνίου 1972, όταν ένας ευσυνείδητος νυχτοφύλακας, ονόματι Φρανκ Γουίλς, κάνοντας «μια ακόμη» επιθεώρηση του κτιρίου ανακάλυψε ότι «κάτι περίεργο συμβαίνει» στα γραφεία του προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος Λόρενς Ο’ Μπράιεν, στον 9ο όροφο του συγκροτήματος Γουότεργκεϊτ της Ουάσιγκτον. Η πόρτα των γραφείων δεν ήταν κλειστή, όπως θα έπρεπε – μια τσίκλα την κρατούσε μισάνοιχτη – και «μέσα στο γραφείο φαίνεται να υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι», όπως είπε όταν τηλεφώνησε ο Γουίλς στην αστυνομία από το γουόκι τόκι του, όσο πιο αθόρυβα μπορούσε. Εντεκα λεπτά αργότερα κατέφθασε το FBI και «έπιασε στα πράσα» πέντε άτομα που είχαν παραβιάσει με αντικλείδι την ασφαλισμένη πόρτα, είχαν ανοίξει δύο συρτάρια του γραφείου τού Ο’ Μπράιεν και την ώρα που μπήκαν οι αστυνομικοί προσπαθούσαν να ανοίξουν μια βιβλιοθήκη.

«Κάποια κλεφτρόνια, κοινοί λωποδύτες» μπήκαν στα γραφεία των Δημοκρατικών «ψάχνοντας για δολάρια», εξήγησε δυο ημέρες αργότερα ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Ρόναλντ Ζίγκλερ. Και πρόσθεσε, απαντώντας σε επίμονες ερωτήσεις δημοσιογράφων. «Δεν ήταν τίποτε. Μια συνηθισμένη απόπειρα κλοπής».

Ηταν το πρώτο ψέμα που ακούστηκε για το Γουότεργκεϊτ, μια υπόθεση που συγκλόνισε την Αμερική, που κατέγραψε το μεγαλύτερο πολιτικό σκάνδαλο της σύγχρονης Ιστορίας και που οδήγησε στην ατιμωτική «παραίτηση» του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον 26 μήνες αργότερα, του πρώτου και μόνου αμερικανού προέδρου που υποχρεώθηκε να παραιτηθεί. Στο μεταξύ, 30 και πλέον στενοί συνεργάτες του οδηγήθηκαν στις φυλακές και το όλο πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ ανασκολοπίστηκε.

Μια παρένθεση: πρόσφατη δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Γέιλ μεταξύ νέων Αμερικανών, ηλικίας 18-30 ετών, έδειξε ότι μόλις το 26% γνωρίζει τι ήταν το Γουότεργκεϊτ – αν και σχεδόν όλοι ξέρουν ότι πρόκειται για «κάποιο μεγάλο σκάνδαλο» χωρίς όμως να θυμούνται ποιοι ηταν οι πρωταγωνιστές του.

Ηταν συγκλονιστικό το σοκ που δέχτηκε η αμερικανική εκτελεστική εξουσία, μεγάλη η κατάπληξη και η απορία του κόσμου ενώ η κατάληξη -γκέιτ στη λέξη καταγράφηκε στο Oxford English Dictionary (1973) ως ταυτόσημη με το σκάνδαλο και πήρε ακόμη και διεθνή διάσταση για κάθε μεγάλο σκάνδαλο. Ετσι, οι σχέσεις του Μπιλ Κλίντον με τη Μόνικα Λιουίνσκι καταγράφηκαν ως Μόνικα-γκεϊτ, ή Μπίλι-γκεϊτ, η αγοραπωλησία όπλων για τους «κόντρας» της Νικαράγουας ονομάστηκε Ρίγκαν-γκεϊτ και οι «περίεργες επιδόσεις» του «ημετέρου» Τσοχατζόπουλου κυκλοφορούν πλέον ως Ακη-γκεϊτ.

Ακολούθησαν δεκάδες ψέματα από πλευράς Λευκού Οίκου, με πρώτο ψεύτη τον ίδιο τον πρόεδρο Νίξον, καθώς αποκαλυπτόταν ο άθλιος ρόλος του, να δηλώνει στις 17 Νοεμβρίου 1973 στον αμερικανικό λαό από την τηλεόραση «δεν είμαι απατεώνας» («I am not a crook»).

Η αλήθεια είναι ότι κανένας δεν έδινε πίστη στις δηλώσεις, στις επίσημες διαψεύσεις, ακόμη και στην αρχική δήλωση του Ζίγκλερ. «Το Βήμα» δημοσίευσε στην πρώτη σελίδα του φύλλου της 21ης Ιουνίου 1972 την ανταπόκρισή μου με τον τίτλο «Σάλος εις την Αμερικήν. Σοβαρότατον επεισόδιον «πολιτικής κατασκοπείας»». Είχε προηγηθεί ενημέρωση των ανταποκριτών και των αμερικανών δημοσιογράφων από τον ίδιο τον Ο’ Μπραιεν ο οποίος επέμεινε ότι δεν ηταν «μια απλή απόπειρα κλοπής» αυτό που έγινε στο γραφείο του αλλά ήταν «έργο των Ρεπουμπλικανών».

Οι πέντε που μπήκαν στα γραφεία των Δημοκρατικών δεν ηταν τυχαίοι «τύποι» ούτε πήγαν για να «κλέψουν» χρήματα. Ηταν «μπουμπούκια» που συνεργάζονταν με τα κορυφαία στελέχη του Λευκού Οίκου, πρώην πράκτορες της CIA και του FBI και τώρα στην υπηρεσία της «ειδικής κομματικής ομάδας» των Ρεπουμπλικανών. Η εντολή που είχαν από «το αφεντικό» – μαζί με 5.000 δολάρια – ήταν να βάλουν «κοριούς» στα τηλέφωνα του Ο’ Μπράιεν και «να μαζέψουν κανένα χαρτί που θα είχε ενδιαφέρον». To ομολόγησαν με κάθε άνεση όταν αργότερα ανακρίθηκαν, βέβαιοι ότι «το αφεντικό» θα τους έβγαζε αμέσως.

Το Γουότεργκεϊτ όμως δεν έμεινε στην ιστορία επειδή «κάποιοι στον Λευκό Οίκο» διέταξαν να παραβιαστούν τα γραφεία των Δημοκρατικών. Ιστορία έγραψαν η έρευνα, η ανάκριση στο Κογκρέσο, οι αποκαλύψεις και ό,τι όλα αυτά έφεραν στην επιφάνεια.

Η Αμερική είχε την τύχη εκείνη την εποχή να έχει στη Γερουσία, στη Βουλή και στα ανώτατα δικαστικά πόστα πραγματικές προσωπικότητες. Πρόσωπα ακέραια, Ρεπουμπλικανούς και Δημοκράτες που δεν υπέκυπταν ούτε σε εκβιασμούς ούτε σε δωροδοκία. Παρέλαβαν την υπόθεση από την αρχή της και φέρνοντας σε ειδικές επιτροπές του Κογκρέσου τον έναν μετά τον άλλον τους στενούς συνεργάτες του Νίξον έβγαλαν στην επιφάνεια «το πραγματικό πρόσωπο του Νίξον και της προεδρίας του». Απεκάλυψαν το μίσος του για τον Τύπο και την αδέκαστη Δικαιοσύνη, τις διαβολές του εναντίον τίμιων κρατικών λειτουργών, τις προβοκάτσιες που έστηνε στο αντιπολεμικό κίνημα και τις φαντασιώσεις του για την πολιτική του.

Τομ Πάπας
Ο χρηματοδότης στις βρωμοδουλειές του Νίξον
Τον πρώτο καιρό ο Ρίτσαρντ Νίξον εξακολουθούσε να ισχυρίζεται ότι ήταν αθώος. Ως τη στιγμή που – μάλλον κατά λάθος – ένας από τους συμβούλους του, ο Αλεξάντερ Μπάτερφιλντ, αποκάλυψε στην επιτροπή όπου προήδρευε ο γερουσιαστής Σαν Ερβιν ότι τα πάντα ήταν καταγεγραμμένα σε μαγνητοταινίες τις οποίες φύλασσε ο ίδιος ο πρόεδρος σε θωρακισμένο κιβώτιο. Στην αρχή ο πρόεδρος επικαλέστηκε τα συνταγματικά του δικαιώματα και αρνήθηκε να παραδώσει τις ταινίες, μάλιστα απέλυσε δύο ανώτατους δικαστές όταν απέρριψαν τις δικαιολογίες του, προκάλεσε ομαδικές παραιτήσεις δικαστικών αλλά τελικά αναγκάστηκε να τις παραδώσει. Και τότε αποκαλύφθηκε ο άθλιος χαρακτήρας του και η ολέθρια εμπάθειά του. Ωστόσο, κάποια σημεία έμειναν και παραμένουν ακόμη μυστικά, επειδή υπάρχει ένα κενό 18,5 λεπτών σε κάποια εγγραφή. Με δάκρυα στα μάτια η προσωπική γραμματέας του Νίξον, η Ροζ Μέρι Γουντς, δήλωσε στην Επιτροπή Ερβιν ότι κατά λάθος(!) πάτησε το πλήκτρο της απομαγνητοφώνησης όταν θέλησε να καταγράψει ένα κείμενο που της είχε υπαγορεύσει ο πρόεδρος. Ηταν για λύπηση η κοπέλα.

Οι μαγνητοταινίες αποκαλύπτουν και κάτι ελληνικού ενδιαφέροντος. Ο διαβόητος επιχειρηματίας και συνεργάτης της CIA Τομ Πάπας, απαντώντας σε παράκληση του Νίξον, σπεύδει να δώσει στο (δήθεν) εκλογικό ταμείο του προέδρου το σεβαστό εκείνη την εποχή ποσό των 200.000 δολαρίων. Το ταμείο κάλυπτε τα έξοδα των «ανθρώπων του προέδρου» που έπαιρναν μέρος σε «αποστολές ειδικού ενδιαφέροντος».

Οι εκλογές
Το Βιετνάμ, η κρίση και ο ψυχίατρος
Εκλογές αντιμετώπιζε ο Νίξον τον Νοέμβριο του 1972, ο πόλεμος στο Βιετνάμ οδηγούνταν σε αναπόφευκτη καταστροφή και η οικονομία της χώρας άρχισε να κλυδωνίζεται για πρώτη φορά ύστερα από είκοσι χρόνια. Η επανεκλογή του ήταν σχεδόν εξασφαλισμένη – ο αντίπαλός του, ο Μακ Γκόβερν, μάλλον απωθούσε αντί να προσελκύει τους Δημοκρατικούς -, αλλά ο Νίξον φοβόταν, όπως φάνηκε αργότερα, μήπως οι Δημοκρατικοί «έχουν κάτι στο ντουλάπι» και το παρουσιάσουν την τελευταία στιγμή. Είχε λόγους να φοβάται κάτι τέτοιο. Μια «έρευνα» στα γραφεία τους κρίθηκε απαραίτητη. Δεν θα ήταν άλλωστε η πρώτη φορά που με δική του εντολή «τα παιδιά» θα παραβίαζαν ξένες πόρτες και συρτάρια. Εναν χρόνο νωρίτερα, όταν ο Ντανιέλ Ελσμπεργκ δημοσίευσε στους «New York Times» τα «Εγγραφα του Πενταγώνου» η ομάδα παραβίασε το γραφείο του ψυχιάτρου του αλλά δεν βρήκε κάτι που θα μπορούσε να δείξει ότι ο Ελσμπεργκ ήταν ανισόρροπος.

Οπως αποκάλυψαν σε βιβλία που έγραψαν ύστερα από πολλά χρόνια στενοί συνεργάτες του Νίξον, ο πρόεδρος είχε πληροφορίες ότι «σκληρό υλικό» σε βάρος του βρισκόταν στα γραφεία του Brookings Institution της Ουάσιγκτον. Οταν όμως ζήτησε «να γίνει εκεί ένα ντου, και βλέπουμε», τον αποθάρρυναν ο αρχηγός του FBI Εντ Χούβερ και ο υπουργός Δικαιοσύνης Τζον Μίτσελ. Αντιθέτως, κανένας τους δεν είχε αντίρρηση για το γραφείο του Ο’ Μπράιεν.