Κείμενο θέσεων για την ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ...

Από τον Γιώργο Παναγιωτακόπουλο. Μέλος Π.Γ. ΠΑΣΟΚ. Προς ένα σύγχρονο σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ. 1. Εισαγωγή. Διανύουμε την πιο κρίσιμη, την πιο ...

Από τον Γιώργο Παναγιωτακόπουλο.
Μέλος Π.Γ. ΠΑΣΟΚ.

Προς ένα σύγχρονο σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ.

1. Εισαγωγή.

Διανύουμε την πιο κρίσιμη, την πιο σύνθετη περίοδο στη 38χρονη πορεία μας. Και οι κίνδυνοι της οριστικής πολιτικής εξαφάνισης του ΠΑΣΟΚ ελλοχεύουν.

Το ΠΑΣΟΚ βιώνει για πρώτη φορά την περιθωριοποίησή του, μετά τη στρατηγική ήττα των πρόσφατων δίδυμων εκλογών, αφού ως κυβέρνηση ακολούθησε από το 2009 έναν καταστρεπτικό δρόμο, ασκώντας πολιτικές που όχι μόνο δεν είχαν σχέση με τις βασικές του αρχές, αλλά βρίσκονταν στον αντίποδα των προεκλογικών του εξαγγελιών και των ιδεολογικών του αρχών. Ο Ελληνικός λαός μας τιμώρησε παραδειγματικά και οι πολίτες στην πλειοψηφία τους απέσυραν την διαχρονική τους εμπιστοσύνη, στο κόμμα που τους εξέφραζε και τους έκανε περήφανους.

Σήμερα χωρίς ξεκαθαρισμένη στρατηγική και με την οργάνωση ΠΑΣΟΚ στην αδράνεια, στην απάθεια και την απογοήτευση, αναζητά την ταυτότητά του μέσα σε συνθήκες ιδιότυπης ιδεολογικοπολιτικής «ομηρείας», αφού, ταυτόχρονα, είναι υποχρεωμένο να συμμετέχει σε μια διακυβέρνηση «ξένη» προς τις αρχές του.

Βρεθήκαμε στο έσχατο σημείο εκφυλισμού από μια μικρή ανιστόρητη και γραφειοκρατική κάστα ηγετικών στελεχών, που πολύ μικρή συμμετοχή είχαν στη διαδρομή της διαμόρφωσης της ιστορίας του κινήματος, αποφάσιζαν και διέτασσαν, κατ’ εντολή τρίτων, πολιτικές σκληρά αντιλαϊκές και κυρίως αναποτελεσματικές.
Εξωκοινοβουλευτικά στελέχη και άτομα που ποτέ δεν λειτούργησαν στο ΠΑΣΟΚ, οδήγησαν με ευθύνη της ηγεσίας του, το Κίνημα στην πολιτική απαξίωση και την ιδεολογική ανυποληψία, ενώ με τις αποφάσεις τους διαμόρφωναν ένα σκοτεινό και άγνωστο μέλλον για το λαό μας.

Οι ώρες που ζούμε είναι κρίσιμες.

Στο όνομα της σωτηρίας της χώρας, χωρίς καμία νομιμοποίηση, το ΠΑΣΟΚ των λαϊκών αγώνων, του κοινωνικού κράτους, του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας και της παιδείας, της κοινωνικής ισότητας και της δικαιοσύνης, μετατράπηκε σε ένα κόμμα-μη κόμμα, χωρίς στελέχη, διαδικασίες και προοπτική, σε ένα κόμμα-χυλό, που υλοποίησε Θατσερικού τύπου πολιτικές.

Το ΠΑΣΟΚ ζει ακόμη τη μεγαλύτερη του κρίση, μια γενικευμένη κρίση που εκφράζεται σε όλα τα επίπεδα:

Κρίση ιδεολογίας και κατεύθυνσης, πολιτικής και προοπτικής, κρίση οργανωτική, κρίση ηθική.

Το ΠΑΣΟΚ οφείλει και πρέπει να δώσει την δική του απάντηση για το μέλλον το δικό του αλλά και της ελληνικής κοινωνίας. Το ισχυρό και θεσμικό ΠΑΣΟΚ παραμένει στόχος αδιαπραγμάτευτος και φορέας παραγωγής ιδεολογίας, αρχών και αξιών για τον καθένα που θα δώσει την μάχη για την επικράτηση των σοσιαλιστικών, αριστερών και προοδευτικών ιδεών ώστε το ΠΑΣΟΚ να παραμείνει ριζοσπαστικό, δημοκρατικό και σοσιαλιστικό Κίνημα.

Ποια σοσιαλδημοκρατία ονειρεύονται;

Μικρή αναφορά στην ιστορική διαδρομή και εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας.

Τα σοσιαλδημοκρατικά και σοσιαλιστικά κόμματα γεννήθηκαν ως κόμματα του κόσμου της εργασίας και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Προσπαθούσαν να διαμορφώσουν ένα πρόγραμμα διεκδικήσεων και στόχων για το εργατικό κίνημα ενώ συγχρόνως ο τελικός τους σκοπός ήταν αυτός της ανατροπής του παρόντος συστήματος. Η συνεχής πάλη, μεταξύ τελικού σκοπού και καθημερινών στόχων, τα οδήγησε σε τρεις μεγάλες αναθεωρήσεις.
Με την πρώτη εγκατέλειψαν ουσιαστικά το στόχο της επανάστασης και υιοθέτησαν την πορεία προς τον σοσιαλισμό μέσα από μεταρρυθμίσεις, εντός του καπιταλιστικού συστήματος και όχι ενάντιά του. Πρόκειται ουσιαστικά για την γνωστή διαπάλη Μπερνστάιν και Καούτσκι στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.

Με την δεύτερη αναθεώρηση εγκατέλειψαν κάθε σχεδιασμό υπέρβασης του καπιταλισμού, επιδιώκοντας κυρίως να του δώσουν ένα περισσότερο κοινωνικό και δίκαιο πρόσωπο. Η αναθεώρηση αυτή οδήγησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα σε "συμφιλίωση με τον καπιταλισμό" σύμφωνα όμως με σοσιαλδημοκρατικούς όρους. Κλασικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας που υιοθετήθηκε στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το 1958 στο προάστιο της Βόννης, Bad Godesberg . Στο συνέδριο αυτό εγκαταλείφθηκε επισήμως ο μαρξισμός.

Σήμερα βρίσκονται σε μια διαδικασία τρίτης αναθεώρησης, η οποία οδήγησε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στη συμφιλίωση με τον καπιταλισμό αυτή τη φορά με όρους νεοφιλελευθερισμού (στην εποχή της παγκοσμιοποίησης). Οι σοσιαλδημοκράτες επιδιώκουν να εμφανιστούν ως οι εκσυγχρονιστές και οι πιο αποτελεσματικοί διαχειριστές του καπιταλιστικού συστήματος.

Αυτός ο νέος αναθεωρητισμός τείνει, μετά την εγκατάλειψη των θέσεων της παραδοσιακής σοσιαλδημοκρατίας, να εγκαταλείψει τα σύμβολα, τις ιστορικές παραστάσεις και τις εικόνες που την συνόδευαν από την ημέρα της εμφάνισής της στο ιστορικό προσκήνιο. Η αλλαγή των συμβόλων σηματοδοτεί την συνειδητή απόφαση εγκατάλειψης του παρελθόντος.

Σήμερα τα ιστορικά εργατικά κόμματα της Δύσης βιώνουν μία ακόμα κρίση, που τώρα όμως αγγίζει τον πυρήνα της ταυτότητάς τους.

Aυτή η κρίση αποτελεί τον πυρήνα του τεράστιου πολιτικού προβλήματος του ΠΑΣΟΚ που ζει τη φάση του νέου αναθεωρητισμού:

Η φάση αυτή χαρακτηρίζεται από την προσχηματική αδυναμία να προσδιοριστεί με ακρίβεια η σχέση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων με τον καπιταλισμό. Βρίσκεται στη φάση όπου περιορίζει την μεταρρυθμιστική του πολιτική σε εσωτερικές αλλαγές του καπιταλισμού σε ένα τετράγωνο πλαίσιο που τις πλευρές του αποτελούν οι οικονομικές έννοιες της ανταγωνιστικότητας, αποδοτικότητας, ευλυγισίας και ιδιωτικοποίησης.

Παράλληλα διατυπώνεται και μια κάποια επίκληση ηθικών αρχών περί ελευθερίας και σε λιγότερες περιπτώσεις περί δίκαιης κοινωνίας. Οι περιορισμοί αυτοί δεν μπορεί να εκφραστούν σε έναν ιδεολογικό και θεωρητικό λόγο διαφορετικό από αυτόν του οικονομικού φιλελευθερισμού, εκτός από τη διέξοδο της επίκλησης ορισμένων αξιών του πολιτικού φιλελευθερισμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε την εποχή της μαζικοδημοκρατίας.

Συνολικά, ο νέος αναθεωρητισμός δείχνει να γνωρίζει τι θέλει να εγκαταλείψει, αποδεχόμενος πλήρως την οικονομική λογική του συστήματος , αλλά δεν μπορεί να προσδιορίσει πού θέλει να πάει, δεδομένου ότι έχει εγκλωβιστεί στις σημερινές δυνατότητες του καπιταλισμού και δεν μπορεί να σκεφτεί κάτι πέραν αυτών. Ακόμη περισσότερο, ίσως να μην μπορεί να προσδιορίσει, επειδή δεν υπάρχει κάτι να προσδιοριστεί, στο πλαίσιο της ακολουθούμενης λογικής του.

Το αδιέξοδο είναι συνηθισμένη κατάληξη πολλών πολιτικών επιλογών στο παρελθόν και ως εκ τούτου και στο παρόν και στο μέλλον.

Καθίσταται εμφανές ότι η σοσιαλδημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει , ως τέτοια, κάνοντας απλά κριτική στον άλλο πυλώνα του συστήματος, τους χριστιανοδημοκράτες-λαϊκά κόμματα , απλά και μόνο για λόγους εκλογικής τακτικής.

Στην πραγματικότητα παρακολουθούμε την αργή έκλειψη του σοσιαλδημοκρατικού / σοσιαλιστικού προτάγματος από την προοδευτική ευρωπαϊκή πολιτική. Σήμερα το σοσιαλιστικό πρόταγμα το συναντάμε ως ιδεοληψία, δημαγωγία ή νοσταλγία.

Και πάντα ως απογοήτευση.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Ε.Ε.

Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης που πρωταγωνίστησαν στο σχηματισμό της Ε.Ε, στη δημιουργία της Ενωμένης Ευρώπης με σαφή νεοφιλελεύθερα χαρακτηριστικά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο στερείται στη μέχρι σήμερα πορεία της πολιτικής ολοκλήρωσης της το πλέον βασικό μιας αυτοδύναμης «πολιτικής ύπαρξης» αλλά αρνείται ευσχήμως την όποια συζήτηση γι αυτό. Η όποια «πολιτική» έκφραση υπάρχει σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί τη συνισταμένη των «διακυβερνητικών» βουλήσεων των εθνικών κυβερνήσεων. Οι βουλήσεις αυτές ουσιαστικά συνίστανται σε μια διεύρυνση της εσωτερικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο και οι εθνικές κυβερνήσεις δρουν πρωτίστως και αποκλειστικώς ως εκφραστές των εθνικών συμφερόντων.

Η «κοινή υπόθεση» της Ευρώπης δεν μπορεί να είναι στόχος «διακρατικών» συμφωνιών αλλά το κοινό αγαθό μιας ενιαίας πολιτικής βούλησης.

Το θέμα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας που αφορά στην καθαυτή «πολιτική» ύπαρξη της Ενωμένης Ευρώπης, σιωπηρά παραπέμπεται εις «τας ελληνικάς καλένδας».

Η πολιτική υπόστασή της κυριολεκτικά έχει «ανατεθεί» στις ΗΠΑ. Παρότι τα κράτη που συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτουν στρατό, τούτος βρίσκεται ενταγμένος στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, την ηγεσία του οποίου έχουν με απόλυτο και αδιαμφισβήτητο τρόπο οι ΗΠΑ.

Στο διαμορφούμενο νέο διεθνές σκηνικό, κανένας λόγος δεν γίνεται για τον πολιτικό ρόλο της Ενωμένης Ευρώπης και αν γίνεται, αφορά συζητήσεις περιθωριακές, αντιφατικές και ελάχιστα πειστικές.

Σιωπηρώς ισχύει η αρχή της «υποταγής» και μέσω της «υποταγής» εξασφαλίζεται η πολιτική προστασία από την υπερδύναμη της αντίπερα όχθης του Ατλαντικού.

Ενώ στο οικονομικό πεδίο επανειλημμένως οριοθετούνται ως ανταγωνιστές, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία και μάλιστα πλείστα όσα αναφέρονται για τους επερχόμενους «οικονομικούς πολέμους», στο Πολιτικό επίπεδο που αποτελεί το ΛΟΓΟ ΥΠΑΡΞΗΣ κάθε Οντότητας, η Ενωμένη Ευρώπη αναζητεί ακόμη τον υποτιθέμενο ΕΧΘΡΟ της σε χώρους όπως η τρομοκρατία, η μετανάστευση και η διακίνηση των ναρκωτικών, δηλώνοντας απερίφραστα ότι η «φιλελεύθερη ευημερία» αποτελεί το ύψιστο πολιτικό αγαθό.

Η ιστορία της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας δείχνει με τρόπο κατηγορηματικό, πώς οι εθνικοποιήσεις, οι κρατικοποιήσεις και γενικά η δημιουργία ενός δημόσιου τομέα οδηγούσαν την αριστερά σε αδιέξοδα και όχι στην πραγματοποίηση μιας αυθεντικά "μικτής οικονομίας", διότι έπαιρνε πάνω της το ρίσκο να υπερασπίζεται τη λειτουργικότητα του αστικού κράτους. Και όταν βέβαια η διαδικασία της συσσώρευσης το επέτρεπε η πολιτική αυτή είχε επιτυχίες.

Όταν όμως ο καπιταλισμός απαιτούσε διαφορετικούς χειρισμούς και οι συσχετισμοί δύναμης το επέτρεπαν, άλλαζαν άρδην τα κριτήρια καθορισμού του δημοσίου και του ιδιωτικού, αφήνοντας την αριστερά να υπερασπίζεται τις προηγούμενες επιλογές του αστικού κράτους. Γιατί μέσα από το αίτημα για τις εθνικοποιήσεις, η αριστερά ουσιαστικά προσχωρούσε στη θέση ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί το αστικό κράτος στα καπιταλιστικά πλαίσια με τρόπο που να διευκολύνει την εισαγωγή του σοσιαλισμού.

Σχήμα ασφαλώς με αντιφάσεις, αν όχι και μια δόση θεωρητικής σχιζοφρένειας, η οποία εξίσωνε τον καπιταλισμό με τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας και τον σοσιαλισμό με τον κρατισμό, τουλάχιστον όσον αφορά στα επιμέρους ζητήματα.
ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ. 
Η οριοθέτησή του τι είναι και τι θέλει το ΠΑΣΟΚ είναι κάτι περισσότερο από αναγκαία.

Γιατί είναι προφανές ότι το Κίνημα πρέπει να αυτοπροσδιορίζεται και όχι να ετεροπροσδιορίζεται σε σχέση με τους άλλους!

Κυρίως όμως το ΠΑΣΟΚ οφείλει, οριστικά και αμετάκλητα, να επανατοποθετηθεί στον «πολιτικό χάρτη της χώρας», σημειώνοντας τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί.

Το ΠΑΣΟΚ σαν φορέας της σύγχρονης, ρεαλιστικής, δημοκρατικής Ευρωπαϊκής Αριστεράς δεν μπορεί να αρνηθεί ούτε τον ιδιαίτερο πολιτικό του χαρακτήρα – αποτέλεσμα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της χώρας και της κοινωνίας, ούτε τον σοσιαλιστικό του χαρακτήρα.

Γιατί ακριβώς αυτή η λέξη – ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ – περιγράφει με τον πιο καθαρό τρόπο το όραμά μας για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς καταπίεση , χωρίς αλλοτρίωση.

Μια κοινωνία ανοιχτή και σύγχρονη, δημοκρατική και δίκαιη, ελεύθερη και αυτοδιαχειριστική, μια κοινωνία πολιτών με ελευθερίες και δικαιώματα, με αυτονομία και αυτοδιαχείριση.

Προσδιορίζει και σηματοδοτεί ταυτόχρονα την κλίμακα των προτεραιοτήτων, των επιλογών και των αξιών.

Προσδιορίζει και σηματοδοτεί μια κοινωνία με επίκεντρο τον άνθρωπο, δημιουργό, κριτή και παραγωγό γνώσεων, ιδανικών και αγαθών. Μια κοινωνία για την οποία θα ισχύει το αυτονόητο:

«Η ελεύθερη ανάπτυξη κάθε ανθρώπου είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη όλων».

Η λέξη “ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ” σηματοδοτεί το πραγματικό όνομα και το πραγματικό νόημα στις ιδέες της ελευθερίας και της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της ισότητας. Προσδιορίζει τις πανανθρώπινες αξίες που δεν μπορεί να είναι φθαρμένες, ακρωτηριασμένες, παραπλανητικές και απωθητικές.

Σηματοδοτεί τη λυτρωτική δύναμη των ιδεών σε όλες τους τις πτυχές, την πολιτική, την κοινωνική, την οικονομική, την πολιτισμική και την ηθική.

ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΕΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ.

Η εμμονή στο αποτυχημένο μοντέλο της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε αδιέξοδα το ΠΑΣΟΚ.

Όχι γιατί μόνο αυτό το μοντέλο ωραιοποιεί τον καπιταλισμό παρακάμπτοντας το πολιτικό και κοινωνικό περιεχόμενο του Σοσιαλισμού, αλλά γιατί έχει πλήρως υποστεί οριστική μετάλλαξη.
Η αποδοχή του νεοφιλελευθερισμού από σοσιαλδημοκρατικές ηγεσίες σημαίνει ότι πλέον η σοσιαλδημοκρατία έχει γίνει ένα καθαρά αστικό σύστημα και δεν έχει σχέση με την «παλιά» σοσιαλδημοκρατία, ούτε στο πρόγραμμα, ούτε στις ιδέες ούτε ακόμα και στην κοινωνική της βάση, τον κόσμο που εκφράζει δηλαδή.

Σύμφωνα με μια έκφραση έχει πλήρως «ενταχθεί στον πυρήνα της αστικής πολιτικής».

Αυτή η άποψη φαίνεται να ταιριάζει με τις εμπειρίες εκατομμυρίων εργαζομένων και νεολαίας που έχουν υποστεί τις πιο σκληρές επιθέσεις από «σοσιαλιστικές» κυβερνήσεις και βλέπουν τα κόμματα που ίσως παλιότερα πίστευαν, τώρα να βρίσκονται συχνά στην απέναντι πλευρά.

Η σοσιαλδημοκρατία υποσχόταν ότι με το δρόμο των μεταρρυθμίσεων ο καπιταλισμός θα μπορούσε να εξελιχθεί σταδιακά προς το σοσιαλισμό.

Αυτός ο δρόμος αποδείχθηκε αδιέξοδος στην πράξη καθώς κάθε φορά που ένα σοσιαλδημοκρατικό κόμμα αναλάμβανε να κάνει πράξη αυτές τις διακηρύξεις, κατέληγε να ασκεί άκρως συντηρητικές πολιτικές.

Σήμερα μάλιστα δεν υπόσχονται καν αυτό: όταν μιλάνε για μεταρρυθμίσεις τους δίνουν την έννοια που τους δίνει ο νεοφιλελευθερισμός. Ναι, είναι αλήθεια ότι το ιδεολογικό περιεχόμενο της σημερινής σοσιαλδημοκρατίας είναι το πιο συντηρητικό στην ιστορική της διαδρομή.

Ο καπιταλισμός έγινε αποδεκτός από τους σοσιαλδημοκράτες με περίπου τόσο ενθουσιασμό όσο είχαν πάντα οι φιλελεύθεροι, συχνά όμως έγινε αποδεκτός χωρίς πολλή κριτική. Γι ‘ αυτό και βρίσκεται σε φάση μόνιμης κρίσης, για αυτό υπάρχει τέτοιο χάσμα ανάμεσα σε ηγεσίες και κοινωνική βάση.
Το ξεπέρασμα του χάσματος και η επανασύνδεση του ΠΑΣΟΚ με τις κοινωνικές δυνάμεις που παραδοσιακά το στήριζαν αλλά και με τις νέες κοινωνικές διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη απαιτεί σαφή πολιτικό προσδιορισμό.
Απαιτεί νέες ιδεολογικές επεξεργασίες και πρακτικές που θα διαφοροποιούν και θα απεγκλωβίζουν το Κίνημα από τις λογικές που ακολουθήθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Κυρίως όμως θα πρέπει να απορρίπτουν τις λογικές της διαχείρισης ενός συστήματος, που προκειμένου να διασφαλίσει την επιβίωσή του, θέλει να μετατρέψει κάθε δύναμη αλλαγής του σε σιωπηλό σύμμαχό του, καλλιεργώντας το φόβο και την απογοήτευση, την ιδεολογική ενσωμάτωση στα κυρίαρχα ιδεολογήματα και την αφαίμαξη κάθε ζωντανής και ανατρεπτικής λογικής που θα μπορούσε να υπάρξει.

Το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να είναι το ΚΕΝΤΡΟ. Οφείλει να τοποθετηθεί αριστερά του και να το οδηγήσει στις δικές του απόψεις. Η ενσωμάτωση από τις λογικές του «ριζοσπαστικού κέντρου» ή του «νέου ριζοσπαστισμού» οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην επικράτηση της αποιδεολογικοποίησης και την επανάληψη της ιστορικής διαδρομής της Ένωσης Κέντρου.

2. Ταυτότητα, Θέσεις και Προοπτικές.

Η συμβολή του ΠΑΣΟΚ στην αλλαγή της διαστρωμάτωσης της ελληνικής κοινωνίας, στην άμβλυνση κοινωνικών ανισοτήτων, στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ελληνικού λαού, στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας του πολίτη απέναντι σε εξωτερικές απειλές, αλλά και στην εδραίωση της Δημοκρατίας στο βαθμό που να αποτελεί πλέον Πολιτικό και Κοινωνικό Αυτονόητο υπήρξε καθοριστική.
Χάρις, κυρίως, στο ΠΑΣΟΚ, η Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, απολαμβάνει ακόμη μια σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα σταθερότητα, έχοντας εμπεδώσει κατακτήσεις και πραγματώσει αλλαγές, που καθόλου αυτονόητες δεν υπήρξαν πριν.
Ανισότητες, ανάδυση νέων μορφών κοινωνικού αποκλεισμού, εμφάνιση νέων κοινωνικά ευπαθών ομάδων, ένταση ανεργίας, περιθωριοποίηση ή έστω εμβαλλωματική και οπωσδήποτε ανεπαρκής ένταξη των διαφορετικών εθνο­πολιτισμικών ομάδων, συγκροτούν ένα τοπίο έμπλεο κοινωνικών και πολιτικών διακυβευμάτων, ενώ επιτείνουν την κρίση νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος και της ίδιας της πολιτικής, οι επιπτώσεις της καλπάζουσας εφαρμογής των πιο σκληρών μέτρων της επιβληθείσας δημοσιονομικής πειθαρχίας και της εσωτερικής υποτίμησης. Παράλληλα όμως αυτό ακριβώς το τοπίο αποτελεί και μια πρόκληση για την σοσιαλιστική αριστερά.
Ποια αριστερά όμως;
Από ποιον εκφράζεται και κυρίως ποιους εκφράζει η αριστερά στην Ελλάδα πια;
Και τελικά ποια η θέση του ΠΑΣΟΚ στην ευρύτερη αριστερά;
Δίχως αμφιβολία οι ιδεολογικές και πολιτικές επιλογές των ηγετικών ομάδων από το 1996 μέχρι και σήμερα απομάκρυναν συστηματικά το ΠΑΣΟΚ από τις αριστερές καταβολές του και υπονόμευσαν την νομιμοποίηση εκφοράς αριστερού λόγου από το μεγάλο Σοσιαλιστικό Κίνημα της χώρας.

Η ίδια δε περιρρέουσα εσχατολογική αντίληψη περί του τέλους της διάκρισης Αριστεράς- Δεξιάς, διάκριση που αποτελεί συστατικό στοιχείο της σύγχρονης συνταγματικής δημοκρατίας των Ευρωπαϊκών Κοινωνιών και σηματοδοτεί το πλαίσιο λειτουργίας της ίδιας της πολιτικής, δυσχεραίνει την εκφορά ενός τέτοιου λόγου, ενώ επιτρέπει την ουδετεροποίηση του πολιτικού προφίλ του Κινήματος.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που στο όνομα της κατάρρευσης της κλασσικής πολιτικής, προβάλλουν ένα νέο, νεφελώδη αλλά οπωσδήποτε «βολικό», πολιτικό πλουραλισμό, όπου περίπου όλα επιτρέπονται: Και νεο­φιλελεύθερες θέσεις, και διάθεση πλήρους καθυπόταξης στους μηχανισμούς της Αγοράς Εργασίας, και πολιτικό φλερτ με τα θέσμια της κεντροδεξιάς και νομιμοποιητικές αγωνίες για την κρίση του Κοινωνικού που υπενθυμίζουν το ότι το ΠΑΣΟΚ υπήρξε κάποτε αριστερό Κόμμα.
Προφανώς ένας τέτοιος κατασκευασμένος «πολιτικός πλουραλισμός», μετερχόμενος μιας ιδιότυπης ιδιοποίησης συμβόλων και εκφορών από διαφορετικές πολιτικές παραδόσεις, ευνοεί βραχυπρόθεσμα συντυχιακούς συνασπισμούς συμφερόντων, επιτρέπει τη διατύπωση ευέλικτων άρα και εύκολα τροποποιήσιμων θέσεων και ενδεχομένως μπορεί να επιφέρει κάποια βραχυχρόνια κυβερνητικά οφέλη.
Αποτελεί ωστόσο ένας τέτοιος πλουραλισμός την διέξοδο από την κρίση του ΠΑΣΟΚ;

Και κυρίως είναι δυνατόν μια πολιτική πρακτική που υπάγει την ιδεολογία και την ίδια την πολιτική στο καθεστώς του τακτικισμού και της βραχυπρόθεσμης όσο και αμφισβητήσιμης άρδευσης πολιτικού οφέλους

-να επιτρέψει τη συγκρότηση ενός αξιόπιστου οράματος που θα σηματοδοτήσει την έξοδο του ΠΑΣΟΚ από το καθεστώς ιδεολογικής ανυποληψίας αλλά και της ίδιας της πολιτικής από το καθεστώς εντεινόμενης ηθικής απαξίας;
-να ευνοήσει την επανάκαμψη της πολιτικής στη μορφή της προστασίας των αντιπροσωπευτικών θεσμών, της αναδιανομής του δημόσιου αγαθού προς όφελος εκείνων που σήμερα το στερούνται και όχι εκείνων που κάποτε το στερήθηκαν αλλά ωστόσο πλέον συναπαρτίζουν οικονομικά - πολιτικά lobbies;
-και να κινητοποιήσει τους πολίτες, ευνοώντας την πολιτική συμμετοχή και εκπροσώπηση, αντιμετωπίζοντας ορθολογικά την πανθομολογούμενη κρίση του πολιτικού συστήματος, αλλά και τα συσχετιζόμενα κοινωνικά αδιέξοδα;
Αν αυτή η τριπλή στόχευση προσδιορίζει σημαντικά την συγκρότηση και εμπέδωση ενός αξιόπιστου πολιτικού οράματος, που τόσο πολύ έχει ανάγκη το ΠΑΣΟΚ, η ελληνική αριστερά, αλλά και όσοι αποτελούν ή οφείλουν να αποτελούν το εστιακό σημείο του ενδιαφέροντος της, προφανώς η νεφελώδης, τακτικίστικη πρακτική δεν έχει τίποτα να προσφέρει πλέον. Έστω κι αν συνοδεύεται συχνά από την εύκολη αυτό-τοποθέτηση στα αριστερά της κλίμακας πολιτικών αξιών.

Στο ΠΑΣΟΚ της μεταβιομηχανικής, ευρωπαϊκής Ελλάδας της κρίσης λείπει η ουσία και η σαφής ιδεολογική ταυτότητα. Μια ταυτότητα που τελεί υπό διαπραγμάτευση, ενίοτε και υπό ακύρωση.

Η απεμπλοκή από την θολή ουδετεροποίηση και το στρεβλό πλουραλισμό προϋποθέτει την οριστική διασάφηση τόσο ενδο-συστημικά όσο και εξω-συστημικά της ίδιας της ταυτότητας του ΠΑΣΟΚ. Άρα και την απάντηση σε ένα ακόμα αρχετυπικό ερώτημα.
3. Τι σημαίνει ένα νέο αριστερό-σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ;

Είναι Δημοκρατικό. Πιστεύει στην εξουσία του λαού, από τον λαό, για τον λαό. Ωστόσο, εξουσία στον λαό δεν σημαίνει εξουσία στους λαϊκιστές. Σε όποιους πιστεύουν πως μπορούν να νικήσουν απλουστεύοντας τα προβλήματα, αφυπνίζοντας τα ένστικτα και πυροδοτώντας τα πάθη, απαντάμε ότι ο λαός καταλαβαίνει την πολυπλοκότητα του πραγματικού.

Είναι φιλελεύθερο. Αρνείται να παραδώσει στη Δεξιά αυτήν την ωραία λέξη που γεννήθηκε στην Αριστερά. Πιστεύει στη νομιμότητα του κράτους δικαίου, στην αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών και στην αναγκαιότητα των αντιεξουσιών.
Είναι Πατριωτικό. Πιστεύει ότι η κατάκτηση της Εθνικής Ανεξαρτησίας αποτελεί προϋπόθεση της λαϊκής κυριαρχίας. Γνωρίζει ότι η πορεία της χώρας δεν μπορεί να καθοδηγείται από εξωτερικούς «προστάτες» και οικονομικούς πάτρωνες.

Υποστηρίζει την ολοκλήρωση. Πιστεύει στην ελευθερία της συνείδησης και της γνώμης σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Υποστηρίζει ταυτόχρονα ότι η κοσμική ουδετερότητα του δημόσιου χώρου πρέπει να είναι εγγυημένη.

Υποστηρίζει την εργασία, την οποία θεωρεί θεμελιώδη αξία για την ολοκλήρωση. Γνωρίζει πως μια δυναμική οικονομία δεν είναι μια οικονομία που δεν καταστρέφει θέσεις εργασίας, αλλά μια οικονομία που δημιουργεί περισσότερες από όσες καταργεί. Η προτεραιότητα δεν είναι να υπερασπίζεται καθεμία θέση εργασίας, αλλά να εξασφαλίζει κάθε εργαζόμενο, επιτρέποντας του να έχει πρόσβαση σε μια εργασία, να αλλάζει δουλειά, αν θέλει, και να μη φοβάται να την αλλάξει, αν πρέπει.
Υποστηρίζει τις κανονιστικές ρυθμίσεις και πιστεύει στον ρυθμιστικό ρόλο των δημόσιων εξουσιών και στην αποστολή τους να διορθώνουν τις κοινωνικές ανισότητες.

Υποστηρίζει την αναδιανομή. Δεν πιστεύει πως η συσσώρευση του πλούτου σε μερικούς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόοδο όλων. Αντιθέτως, πιστεύει πως η διαρκής μάχη για την ισότητα είναι κοινωνικά δίκαιη και οικονομικά αποτελεσματική. Μάχη για ισότητα ευκαιριών πρώτα, μέσω του αγώνα κατά της αναπαραγωγής του κοινωνικού χάσματος στα σχολεία. Για διόρθωση των ανισοτήτων έπειτα, όσον αφορά το εισόδημα, αλλά και την πρόσβαση στην εργασία, την κατοικία, τις μεταφορές, την υγεία.

Είναι το κόμμα της παιδείας. Θέλει ταυτόχρονα την ακαδημαϊκή υπεροχή και τον εκδημοκρατισμό της πρόσβασης στη γνώση. Αρνείται να επιλέξει ανάμεσα σε μια μέτρια μαζική παιδεία ή μια υψηλή παιδεία, που αποτελεί όμως προνόμιο της ελίτ. Ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνικής προόδου βρίσκεται σ΄ ένα μαζικό εκπαιδευτικό σύστημα που εκδημοκρατίζει την υπεροχή, προωθεί την πρόσβαση όλων στην κουλτούρα και μάχεται εναντίον της αναπαραγωγής κοινωνικών ανισοτήτων, προετοιμάζοντας τους σπουδαστές για απαιτητική και κινητική αγορά εργασίας.

Υποστηρίζει το δικαίωμα στην ασφάλεια, το οποίο αναγνωρίζει ως ουσιώδες στοιχείο του κοινωνικού συμβολαίου. Θα είναι σκληρή εναντίον των εγκληματιών, αλλά θα είναι επίσης σκληρή εναντίον των αιτιών του εγκλήματος.
Είναι οικολογικό. Υπερασπίζεται το δικαίωμα όλων των ανθρώπων σε ουσιώδη αγαθά, όπως το φυσικό περιβάλλον, η ποιότητα του αέρα και η πρόσβαση στο νερό.
Είναι ευρωπαϊκό. Επειδή η Ευρώπη είναι το μέσο για να ξεπεραστούν οι εθνικοί εγωισμοί στη Γηραιά Ήπειρο και για να υψωθεί στη συναυλία των εθνών μια φωνή υπέρ μιας νέας παγκόσμιας τάξης, αλληλεγγύης και δικαίου.

Είναι διεθνιστικό. Πιστεύει στο παλιό όνειρο μιας νέας διεθνούς τάξης θεμελιωμένης στην ειρήνη, το δίκαιο και την ανάπτυξη. Πιστεύει πως το καθήκον της μη επέμβασης συμβάλλει στην πρόοδο των πολιτισμών.

Είναι ηθικό. Πιστεύει πως οι ηγετικές τάξεις είναι ανάγκη να δίνουν το παράδειγμα τόσο στον ιδιωτικό τομέα όσο και στη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων.

Είναι ρεαλιστικό. Πιστεύει πως πρέπει να υπάρξει διαπαιδαγώγηση για την αλλαγή, πως είναι ανάγκη να δίνονται εξηγήσεις.
Θέλει τον μετασχηματισμό. Θέλει να αλλάξει τη ζωή καταργώντας το απαράδεκτο, κάθε φορά που αυτό είναι εφικτό.
Αρνείται τη μοιρολατρία, θέλει να φέρει την ελπίδα χωρίς να σπείρει ψευδαισθήσεις
4. Το ΠΑΣΟΚ ως κυβερνώσα αριστερά.
Για την σύγχρονη προοδευτική σοσιαλιστική αριστερά ο στόχος πρέπει να παραμείνει καθαρός.
Να συμφιλιώσουμε τον οικονομικό δυναμισμό με την κοινωνική, πολιτιστική και δημοκρατική πρόοδο. Η οικονομική μεγέθυνση με την κοινωνική ανάπτυξη πρέπει να ξαναβρεθούν σε συμβατές τροχιές.
Γι’ αυτό χρειάζονται άμεσα τομές, αλλαγές, μεταρρυθμίσεις.

Το ΠΑΣΟΚ, ένας πολιτικός σχηματισμός της Δημοκρατικής και Σοσιαλιστικής Αριστεράς, μια σύγχρονη αφυπνισμένη πλουραλιστική και ριζοσπαστική Ευρωπαϊκή Αριστερά, πάντα και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και δεν πρέπει να χάνει την ψυχή, τη φυσιογνωμία, την ταυτότητα, τις αρχές και τις αξίες του, ακόμα και όταν κυβερνά.

Οφείλει να υπάρχει και να κυβερνά ως διαφορετική δύναμη, που προβάλει διαφορετικές προτάσεις και διαφορετικές λύσεις, που πρωταγωνιστεί στην Ευρώπη, χαράσσει και ανοίγει άλλους δρόμους για την Ελλάδα και για τους Έλληνες.

ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ:

-κατανόηση του μεγέθους και της ποιότητας της κρίσης που από κρίση διαχείρισης ελλειμμάτων μετατράπηκε σε κρίση χρέους, ενώ αποτελούσε κρίση παραγωγικού και αναπτυξιακού προτύπου και σήμερα μεταλλάσσεται στην πιο βαθιά κρίση του πολιτικού συστήματος, της κοινωνικής συνοχής, της παραγωγικής και δημογραφικής διάστασης της χώρας, της εθνικής της διάστασης εν τέλει.

-Ειλικρινής και σε βάθος ενημέρωση του Ελληνικού Λαού και του Ελληνισμού, χωρίς αποκρύψεις, δίχως ωραιοποιήσεις. Ότι είναι αληθινό είναι Εθνικό και αντιστρόφως.

-σχέδιο εθνικής πολιτικής για τη σωτηρία της χώρας, χωρίς αγκυλώσεις, στερεότυπα, ιδεολογικές εμμονές και μονόλογους.

-ηθική, πνευματική και πολιτική κινητοποίηση των ζωντανών δυνάμεων της προοδευτικής και δημοκρατικής παράταξης για την μορφοποίηση αξιόπιστης και ειλικρινούς πρότασης πολιτικής για την έξοδο από την κρίση, στη βάση κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών.

Και απαιτείται Πολιτική:

-με πειστική ιεράρχηση αξιών και δίκαιη κατανομή των βαρών.

-με αναζήτηση διεθνών συμμαχιών και «επιθετικές» διεθνικές πρωτοβουλίες διμερών και πολυμερών σχέσεων.

-με ορατή, χρονολογημένη και κοστολογημένη την έξοδο από την κρίση.

-με μετρήσιμη αποτελεσματικότητα των δράσεων της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων.

-με καθαρές κόκκινες γραμμές στα εθνικά και κοινωνικά ζητήματα.

-με οριοθέτηση και υπεράσπιση του δημόσιου χώρου.
-με άμεσους αναπτυξιακούς στόχους στη βάση κάθετων πολιτικών και συγκριτικών πλεονεκτημάτων.
-με κινητοποίηση πόρων και παραγωγικών δυνάμεων, εντός και εκτός της χώρας.
-με πανστρατιά ιδεών και ανθρώπων, του Ελληνισμού περιλαμβανομένου.

5. Επίλογος

1. Το ΠΑΣΟΚ ιδρύθηκε υπέρ του Λαού και της Πατρίδας. Με την έννοια αυτή δεν είναι ιδιοκτησία κανενός. Δεν χαρίζεται, δεν τεμαχίζεται δεν κληρονομείται.

2. Βρισκόμαστε εδώ όλοι όσοι νοιαζόμαστε και πονάμε το ΠΑΣΟΚ και την Πατρίδα και δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να προδώσει τις αρχές και τις αξίες του.

3. Παραμένουμε σταθερά προσηλωμένοι στην ανάγκη να κατανοηθεί πλήρως από όλους μας ότι ο Ελληνικός Λαός και το ΠΑΣΟΚ έφτασαν στα όριά τους, ότι παραβιάστηκε η κόκκινη γραμμή της αξιοπρέπειας των Ελλήνων Πολιτών. Το ΠΑΣΟΚ συνειδητά απαξιώθηκε. Τα στελέχη και τα μέλη του περιθωριοποιήθηκαν. Απομακρύνθηκαν από την ενεργό πολιτική, την δημιουργική συμμετοχή και δράση με την κύρια ευθύνη των ηγετικών ομάδων του κόμματος. Το Κίνημά μας έχει υποστεί πλήγμα στην αξιοπιστία του, στη δημοκρατική του δομή και λειτουργία, στην ικανότητά του να αφουγκράζεται το Λαό μας και να παράγει πολιτική.

Η πολιτική, όμως, χρειάζεται ξανά το ΠΑΣΟΚ.

4. Γι' αυτό και δηλώνουμε σε όλους τους τόνους και σε κάθε κατεύθυνση ότι διεκδικούμε ξανά το ΠΑΣΟΚ της εθνικής αξιοπρέπειας, της λαϊκής κυριαρχίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης. Είμαστε αντίπαλοι του ΠΑΣΟΚ του Νεοφιλελευθερισμού, της υποτέλειας, της εκχώρησης της εθνικής κυριαρχίας, της καταστροφής όλων των κοινωνικών δικαιωμάτων και των κατακτήσεων του Λαού μας.

5. Βρισκόμαστε εδώ όλοι όσοι θεωρούμε πως η έξοδος από την κρίση δεν θα προέλθει από την ταχύτερη και βιαιότερη υλοποίηση του νεοφιλελεύθερου σχεδίου της σημερινής Κυβέρνησης αλλά από την ανατροπή του και την οικοδόμηση ενός άλλου σχεδίου που θα κινείται σε αριστερή κατεύθυνση με βάση τις ανάγκες της Χώρας και των πολιτών της και όχι των δανειστών της.

6. Βρισκόμαστε εδώ όλοι όσοι έχουμε βαθιά συναίσθηση της κρισιμότητας της πιο κρίσιμης φάσης του Ελληνισμού. Γιαυτό και είμαστε έτοιμοι με όσες θυσίες χρειάζονται να υπηρετήσουμε το αξιακό σύστημα της ευθύνης προς το Λαό μας, αυτό το αξιακό σύστημα που μας άφησε παρακαταθήκη ο Ιδρυτής μας Ανδρέας Παπανδρέου.

7. Για να ξανακερδίσουμε το ΠΑΣΟΚ των ελπίδων του Ελληνικού Λαού, της αξιοπρέπειας και της εθνικής περηφάνιας πρέπει να μιλήσουμε, να συζητήσουμε, να πάρουμε αποφάσεις σκληρές, αλλά τίμιες. Ο διάλογός μας αντιστρατεύεται τον δογματισμό και την αλαζονεία της μοναδικότητας της κάθε ηγεσίας, τη σιωπή και την απραξία του συλλογικού μας φορέα και τον αρχηγισμό, ως μέθοδο λειτουργίας του Κινήματος.

8. Για την κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της παρούσας δομικής καπιταλιστικής κρίσης, τόσο σε Παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και σε Εθνικό, τα Νεοφιλελεύθερα και δεξιά εργαλεία είναι άχρηστα. Όσοι τα χρησιμοποιούν πάσχουν από ιδεολογική τύφλωση και μετατρέπουν τον κοινωνικό απομονωτισμό τους σε θεωρία σωτηρίας της χώρας.

9. Απέναντι σε αυτά αντιτάσσουμε τον συλλογικό διανοούμενο, το Κίνημά μας, που ήρθε επιτέλους η ώρα να αναλάβει μόνο του τις ευθύνες του απέναντι στην Ιστορία και τις αρχές του. Με τη μέθοδο που ξέρουμε καλά. Την αυτοοργάνωση παντού, στη γειτονιά, στο εργοστάσιο, στην επιχείρηση, στους χώρους της επιστήμης, της γνώσης, του πολιτισμού.

10. Αυτοοργανωνόμαστε και δίνουμε ζωή στον κάθε κομματικό χώρο, σε κάθε δημοτική οργάνωση με αίτημα την ανατροπή της πολιτικής των μνημονίων της αναποτελεσμαστικής νεοφιλελεύθερης πολιτικής, εγκαινιάζοντας την πορεία του Κινήματος προς το Συνέδριο ανασύστασης του Κινήματος.

11. Η γνώση μας είναι η γνώση των πολλών, των αγνών και τίμιων Ελλήνων πολιτών που στρατεύτηκαν διαχρονικά στο ΠΑΣΟΚ, σε συνδυασμό με την ισχυρή θέλησή τους για έναν αγώνα θέσεων απέναντι στο Νεοφιλελεύθερο Σύστημα που κυβερνά τη Χώρα.

Αυτό είναι το βασικό μας εργαλείο, το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Το μόνο που μπορεί να διαλύσει τη βεβαιότητα της απαξίωσης που μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια η όσμωσή μας με τη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Γιατί αδυνατούμε να πιστέψουμε ότι ο σοσιαλιστικός φορέας της χώρας απαξίωσε, υποβάθμισε και ακύρωσε σειρά δικαιωμάτων του κόσμου της εργασίας, που είχαν κατακτηθεί με αγώνες και ότι καταδίκασε εκατομμύρια πολίτες στην ανεργία, στη φτώχεια, στην περιθωριοποίηση και στην απόγνωση και ότι με τις επιταγές των ΔΝΤ-ΕΕ κατεδαφίζεται και το τελευταίο οχυρό των απλών λαϊκών ανθρώπων, το κοινωνικό κράτος.

12. Μόνο το Κίνημά μας μπορεί να σχεδιάσει μιαν άλλη πολιτική. Να επεξεργαστεί και να καταθέσει ένα συνολικό, ριζικά διαφορετικό από το σημερινό, άμεσο και μεσοπρόθεσμο σχέδιο εξόδου από την κρίση. Να επαναφέρει την Πολιτική στο δημόσιο χώρο και να αντιπαρατεθεί ανοιχτά με τους αποτυχημένους μονόδρομους της μαζικής φτωχοποίησης και περιθωριοποίησης του Λαού μας.

13. Σε πείσμα των καιρών θα αντιπαρατεθούμε δημόσια και σκληρά στο σχέδιο εξαφάνισης των κοινωνικών δικαιωμάτων, τις μεθόδους διάλυσης του δημόσιου χώρου και της περιφρόνησης της βούλησης του Λαού μας.

14. Μπορούμε με ψυχραιμία, νηφαλιότητα και θέσεις

-να πούμε ΟΧΙ στην οικονομική και πολιτική εξάρτηση της Χώρας,
-να αρνηθούμε την εκποίηση του δημόσιου πλούτου,την έκπτωση του δημόσιου χώρου,
-να σταθούμε εμπόδιο στη βίαιη καπιταλιστική αναδιάρθρωση που επιδιώκει η εγχώρια και η ξένη ολιγαρχία.

15. Το σχέδιό μας δεν έχει μαγικό ραβδί. Υπόσχεται ιδρώτα, δάκρυα και αίμα. Καμιά λύση σήμερα δεν είναι ανώδυνη, αλλά είναι λύση περήφανη που σέβεται την αξιοπρέπεια των πολιτών, έχει κόκκινες γραμμές υπέρ των αδύναμων και κόκκινες γραμμές απέναντι στον πλούτο, τη φοροδιαφυγή, τον παρασιτισμό.

16. Εμπρός λοιπόν να συγκροτήσουμε ξανά το πολιτικό υποκείμενο ΠΑΣΟΚ. Να το φέρουμε στο προσκήνιο. Να το εμπνεύσουμε. Να σηκώσουμε ξανά τις σημαίες της ελπίδας και του αγώνα. Να ανακαλύψουμε το νέο ιστορικό φάσμα των δυνάμεων της κοινωνίας μας που θα φέρει την Ελλάδα μπροστά. Απευθυνόμαστε στις κοινωνικές συλλογικότητες – αυτές που αν και δεν έχουν καθαρή ταξική προέλευση και συνείδηση – καταπιέζονται από το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας και την νεοφιλελεύθερη ασκούμενη πολιτική και τις καλούμε σε συστράτευση.

17. Μαζί μας ως οργανικοί σύμμαχοι είναι, πρέπει να είναι, οι άνεργοι, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, οι νέοι, τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, η υγιής επιχειρηματικότητα. Μαζί μας ακόμη σε οργανική σύνδεση είναι ο αγροτικός κόσμος, οι αυτοαπασχολούμενοι, το επιχειρείν της καινοτομίας και της εφευρετικότητας. Αυτή η ιστορική συμμαχία των κοινωνικών δυνάμεων οδηγεί με στέρεο βηματισμό στην ανάγκη ενός σοσιαλιστικού και αριστερού συλλογικού υποκειμένου.

18. Το ΠΑΣΟΚ ως επίκεντρο της σοσιαλιστικής αριστεράς, πρέπει να αναλάβει πλήρως τη θεωρητική και ιδεολογική του αποστολή, να ξαναδώσει κατανοητή μορφή σε αυτό τον σκοτεινό κόσμο που σήμερα αναδύεται. Πρέπει να επανακαθορίσει ένα επιθυμητό μέλλον, διαφορετικό από αυτό προς το οποίο μοιραία οδεύουμε, αν αφεθούμε να γλιστρήσουμε στην πιο μεγάλη κατηφόρα του μόνιμου μνημονίου και της λιτότητας επί δεκαετίες. Πρέπει να κινητοποιήσει, όπως έκανε πάντα, εκείνον που δεν θέλει πια να τον υποτάσσουν, εκείνους που θέλουν να δράσουν για να επηρεάσουν το μέλλον.