Ο Αντώνης του Μαουτχάουζεν, που έγινε ποίημα και τραγούδι. Ποιος ήταν ο ήρωας που ταπείνωσε τον Ναζί βασανιστή του...

Δημήτρης Τριάντος 8 Μαίου 1945, ημέρα μνήμης, ...Εκεί στη σκάλα την πλατιά, στη σκάλα των δακρύων.. Ο Αντώνης βρέθηκε ανάμεσα στους αιχμαλώτ...

Δημήτρης Τριάντος
8 Μαίου 1945, ημέρα μνήμης, ...Εκεί στη σκάλα την πλατιά, στη σκάλα των δακρύων..
Ο Αντώνης βρέθηκε ανάμεσα στους αιχμαλώτους που έζησαν τη φρίκη της “Σκάλας του θανάτου” των 186 σκαλοπατιών που συνέδεε το στρατόπεδο του Μαουτχάουζεν με το λατομείο Βίνερ Γκράμπεν. Οι αιχμάλωτοι εξαναγκάζονταν να την ανεβούν, κουβαλώντας βαριές γρανιτένιες πέτρες κάτω από αμείλικτη επιτήρηση
Μια μέρα, στη μέση της σκάλας, ένας Εβραίος παραπάτησε. Ο Αντώνης τού’ καμε νόημα να πλησιάσει, κράτησε την δική του πέτρα με το δεξιό και με τ’ αριστερό ανασήκωσε την πέτρα του Εβραίου. Ο αξιωματικός των Ες Ες τούς αντιλήφθηκε και έσπευσε να τους χωρίσει. Λίγο μετά, η πέτρα έπεσε από τα χέρια του Εβραίου. Ο Ες Ες τον πλησίασε και του είπε ν’ ανοίξει το στόμα, έβγαλε το περίστροφο, τό’ χωσε στο στόμα του Εβραίου και πυροβόλησε.
Ο Αντώνης δεν πτοήθηκε, πλησίασε το πτώμα του Εβραίου συγκρατουμένου του, ξαναφορτώθηκε την πέτρα του και συνέχισε να ανεβαίνει τη σκάλα. Ο Γερμανός “πάγωσε” με την ενέργεια του Αντώνη, για να τον τιμωρήσει, του έδωσε μια πέτρα μεγαλύτερη και βαρύτερη για να κουβαλήσει. Τότε ο Αντώνης έψαξε και βρήκε μία πέτρα ακόμα μεγαλύτερη. “Αυτή είναι η δική μου” λέει στον Γερμανό και τη φορτώθηκε....
Ο Αντώνης συνέχισε να κουβαλάει “τα πιο βαριά αγκωνάρια” μέχρι το τέλος εκείνης της ημέρας. “Το στρατόπεδο απ’ άκρη σ’ άκρη μίλαγε για τον Ελληνα τον Αντώνη....ήταν σαν μια κρυφή διανομή ελευθερίας”.
Ο ίδιος ο Αντώνης δεν πολυμιλούσε για αυτήν την ιστορία. Όταν τον ρωτούσαν πώς και δεν φοβήθηκε την εκτέλεση, απαντούσε...“Άαα, τον πούστη, που νόμιζε πως θα κάτσω να με καβαλήσει“. “Τους ανοίγουν το κρανίο και τους βάζουν μέσα το μηχανάκι πού’ χει εφεύρει ο Χίτλερ και τους κάνει ανάποδους. Είδατε ποτέ σας κανέναν Ες Ες να μη σκυλιάσει άμα δει έναν κρατούμενο να βοηθά κάποιον άλλο;“, “Ναι, βρε Αντώνη, αλλά εσένα πώς σου τη χάρισε;“ και εκείνος αποκρινόταν ξανά: “ χάλασε το μηχανάκι, κι άμα χαλάσει, κλάψ’ τους“...
Ο Αντώνης έγινε διάσημος μέσα από τους στίχους του Ιάκωβου Καμπανέλλη και την μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Το Μάιο του 1988, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την απελευθέρωση του στρατοπέδου του Μαουτχάουζεν, πραγματοποιήθηκε η παγκόσμια πρεμιέρα της “Μπαλάντας του Μαουτχάουζεν” ως κορυφαίο διεθνώς έργο της λεγόμενης «αντι-πολεμικής» λογοτεχνίας μεταφρασμένο σε έξι γλώσσες (αγγλικά, εβραϊκά, γερμανικά και γαλλικά, λιθουανικά, ουγγρικά. To 1969, η μελωδία του “Αντώνη” έγινε το μουσικό θέμα για το θρυλική ταινία “Ζ” του Κώστα Γαβρά

φωτο 2. O Ιάκωβος Καμπανέλλης (δεξιά) με τους συγκρατούμενους του στη μοναδική φωτογραφία του από το Μαουτχάουζεν

φωτο 3. H ταυτότητα κρατουμένου του Καμπανέλλη στο Μαουτχάουζεν

Ο ανώνυμος ήρωας μας, ο Αντώνης όμως, έχει όνομα και επώνυμο, ήταν ο Αντώνης Κωνσταντινίδης, πωλητής φρούτων από τους Αμπελόκηπους και είχε τον αριθμό 75521!
Εκεί στη σκάλα την πλατιά, στη σκάλα των δακρύων
στο Βίνερ Γκράμπεν το βαθύ, το λατομείο των θρήνων
Εβραίοι κι αντάρτες περπατούν, Εβραίοι κι αντάρτες πέφτουν,
βράχο στη ράχη κουβαλούν, βράχο σταυρό θανάτου.
Εκεί ο Αντώνης τη φωνή, φωνή, φωνή ακούει
ω καμαράντ, ω καμαράντ, βόηθα ν' ανέβω τη σκάλα.
Μα κει στη σκάλα την πλατιά, και των δακρύων τη σκάλα
τέτοια βοήθεια είναι βρισιά, τέτοια σπλαχνιά είν' κατάρα.
Εβραίος πέφτει στο σκαλί, και κοκκινίζει η σκάλα
κι εσύ λεβέντη μου έλα εδω, βράχο διπλό κουβάλα.
Παίρνω διπλό, παίρνω τριπλό, μένα με λένε Αντώνη
κι αν είσαι άντρας, έλα εδώ, στο μαρμαρένιο αλώνι.