ΟΙ ΤΕΛΕΙΩΣ παρανοειδείς δηλώσεις του Τράμπ...

Αντώνης Ανδρουλιδάκης Παρακολουθώντας έκπληκτος τις τελείως παρανοειδείς δηλώσεις του Τράμπ, σε βάρος του προέδρου της Βενεζουέλας Μαδούρο, ...

Αντώνης Ανδρουλιδάκης
Παρακολουθώντας έκπληκτος τις τελείως παρανοειδείς δηλώσεις του Τράμπ, σε βάρος του προέδρου της Βενεζουέλας Μαδούρο, αναρωτιέμαι πως μπορεί ένας άνθρωπος στη Δύση να πιστέψει τέτοιες «ανοησίες»; Για την ακρίβεια το ερώτημα μου ήταν "μα ποιος μπορεί να πιστεύει αυτές τις μαλακίες;"
Αντιλαμβάνομαι, βέβαια, ότι σε ένα ποσοστό είναι μάλλον ζήτημα άγνοιας του αποδέκτη της ανοησίας, αλλά μήπως υπεισέρχονται και άλλες ψυχολογικές λειτουργίες;
Μια πρώτη σκέψη είναι ότι πρόκειται για ταυτοτική ευθυγράμμιση: όταν ο ηγέτης της «δικής μου» πολιτικής φυλής λέει κάτι, λειτουργεί ισχυρό σήμα «εντός ομάδας». Η εμπιστοσύνη πάει στο πρόσωπο και όχι στο περιεχόμενο (cue-taking). Με τον τρόπο αυτό απορρίπτω πληροφορίες που απειλούν την ταυτότητά μου και υιοθετώ εκείνες που την ενισχύουν, ώστε να μείνω «καλός» στα μάτια της ομάδας όπου ανήκω.
Μια δεύτερη σκέψη αφορά στη συναισθηματική ενεργοποίηση που επιτυγχάνεται καθώς μηνύματα που μιλούν για «κίνδυνο» (μετανάστευση, ασφάλεια, ναρκωτικά, «εξαγωγή σοσιαλισμού»), μηνύματα που συναρτώνται με Φόβο και απειλή αυξάνουν την αποδοχή, ακόμη και αν τα στοιχεία είναι ισχνά.
Είναι η ανάγκη επίσης για ένα γνωστικό κλείσιμο, μια ασπρόμαυρη αντίληψη της πραγματικότητας, που μας οδηγεί σε περιόδους αβεβαιότητας να προτιμούμε τις απλές ή απλοϊκές εξηγήσεις, τις πολώσεις σε «καλούς/κακούς».
Ίσως είναι ακόμη μια "επιβεβαιωτική μεροληψία", όπου οι άνθρωποι πρώτα αισθάνονται / θέλουν κάτι να είναι αλήθεια (π.χ. «ο σοσιαλισμός αποτυγχάνει»), και μετά ψάχνουν/φιλτράρουν στοιχεία που το στηρίζουν.
Υπάρχει επίσης ήδη δομημένο στη σκέψη του δυτικού ανθρώπου -λόγω του Τραύματος- ένα θεμελιώδες σφάλμα "απόδοσης αιτιότητας", όπου οι άνθρωποι στη Δύση αποδίδουν όλο και πιο πολύ περίπλοκα φαινόμενα (π.χ. μια κρίση) στον «χαρακτήρα» ενός ηγέτη, αγνοώντας δομές/συστήματα/συμφέροντα/εξωτερικούς παράγοντες.
Και βέβαια υπάρχει πάντα η "αυτοπεποίθηση χωρίς γνώση", αυτό το σπουδαίο φαινόμενο της Κοινωνικής Ψυχολογίας που ονομάστηκε Dunning–Kruger. Δηλαδή μια ψευδαίσθηση βάθους, όπου άνθρωποι με λίγη εξειδικευμένη γνώση νιώθουν ότι «ξέρουν αρκετά» για περίπλοκα γεωπολιτικά θέματα, ειδικά όταν τους δοθεί βολική εξήγηση.
Και κάτι, όχι τελευταίο,: τα Εθνοπολιτισμικά στερεότυπα: «Λατινική Αμερική = αυταρχισμός/χαοτική οικονομία» (τα οποία ο Λαός μας έχει νιώσει στο πετσί του με τους Τεμπέληδες Ελληνες κλπ,) είναι έτοιμες «μήτρες» αντι-σοσιαλισμού, αντι-νότου, που κάνουν κάθε αφήγηση εναντίον ενός αριστερού/αντι-αμερικανικού ηγέτη, από τον παγκόσμιο νότο, άμεσα πειστική.
Αλλά αν όλα αυτά ίσχυαν από πάντα, σήμερα πια τα Μέσα και οι αλγόριθμοι λειτουργούν ως φυσαλίδες πληροφόρησης που προωθούν ό,τι κρατά την προσοχή (θυμός, φόβος), και όχι ό,τι είναι επακριβές, διαμορφώνοντας στρατόπεδα άβουλων ακροατών.
Με άλλα λόγια ισχυρά ταυτοτικά, συναισθηματικά και γνωστικά φίλτρα—σε συνδυασμό με αλγοριθμικά οικοσυστήματα—κάνουν απλά, βολικά και συχνά ανόητα αφηγήματα να ακούγονται πιο αληθινά από τις δύσκολες, πολυπαραγοντικές εξηγήσεις.
Κι από την άλλη, δυστυχώς, και αυτό είναι το δυσμενέστερο, δεν υπάρχουν πια θεσμικοί «μεσολαβητές», θεσμικές ασφάλειες,
κομματικοί μηχανισμοί, συνδικάτα, Τύπος, διανοούμενοι, που να «φιλτράρουν» την ανοησία και τις υπερβολές της εξουσίας και έχουμε βρεθεί εκτεθειμένοι ακόμη και στην πιο ακατέργαστη και παιδαριώδη προπαγάνδα.