ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ! Ο θάνατος ενός ηγέτη (1η Αυγούστου 1973) και οι σκιές της Ιστορίας...

Την 1η Αυγούστου 1973, σε ένα απομονωμένο σημείο της Σιβηρίας, ο Νίκος Ζαχαριάδης – πρώην γενικός γραμματέας του ΚΚΕ και ηγετική μορφή του ε...

Την 1η Αυγούστου 1973, σε ένα απομονωμένο σημείο της Σιβηρίας, ο Νίκος Ζαχαριάδης – πρώην γενικός γραμματέας του ΚΚΕ και ηγετική μορφή του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος – πέθανε υπό συνθήκες που ακόμη και σήμερα προκαλούν ερωτήματα. Επισήμως, αυτοκτόνησε. Για άλλους, «τον αυτοκτόνησαν». Πενήντα δύο χρόνια μετά, η Ιστορία συνεχίζει να αναζητά τη δική της αλήθεια.
🔻 Η Επίσημη Εκδοχή
Αμέσως μετά τον θάνατό του, οι σοβιετικές αρχές ανακοίνωσαν πως ο Ζαχαριάδης υπέστη οξεία καρδιακή προσβολή. Ωστόσο, αρκετά χρόνια αργότερα – και ειδικά μετά την πτώση της ΕΣΣΔ – αποκαλύφθηκε ότι ο Ζαχαριάδης είχε αυτοκτονήσει δια απαγχονισμού, στο διαμέρισμά του στο Σουργκούτ, όπου ζούσε εξόριστος από το 1962.
Η επίσημη αναγνώριση της αυτοχειρίας ήρθε το 1990, μέσω εγγράφου της KGB που δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα Τιουμένσκι Ισβέστια. Μέχρι τότε, ακόμη και η οικογένειά του είχε λάβει ψευδή ενημέρωση περί «φυσικού θανάτου».
👤 Μαρτυρίες της Οικογένειας
Ο Σήφης Ζαχαριάδης, γιος του Νίκου Ζαχαριάδη, έχει καταθέσει δημόσια:
«Ο πατέρας μου είχε στείλει γράμμα όπου ανέφερε ξεκάθαρα την πρόθεσή του να βάλει τέλος στη ζωή του, ορίζοντας την 1η Αυγούστου ως ημερομηνία. Όταν φτάσαμε στην κηδεία, μας είπαν ότι πέθανε από καρδιά. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε πολλά χρόνια αργότερα.»
Η οικογένεια δεν είχε άμεση πρόσβαση στη σορό, ούτε συμμετείχε στη διαδικασία ταφής. Η παρουσία της KGB ήταν εμφανής, όπως και η απουσία οποιουδήποτε ελληνικού κρατικού ή ανεξάρτητου παρατηρητή.
🕳️ Η Σκοτεινή Εκδοχή: «Τον αυτοκτόνησαν;»
Παρά τη γραπτή δήλωση πρόθεσης για αυτοχειρία, υπάρχει και η εκδοχή πως ο θάνατος του Ζαχαριάδη δεν ήταν απλώς προσωπική απόφαση, αλλά αποτέλεσε μέρος ενός σιωπηλού πολιτικού ξεκαθαρίσματος.
Οι υποστηρικτές αυτής της θεωρίας (γνωστοί και ως «ζαχαριαδικοί») επισημαίνουν:
Τον πλήρη αποκλεισμό του από κάθε πολιτική ή δημόσια ζωή.
Τη συνεχή παρακολούθηση και τον ψυχολογικό πόλεμο από τις σοβιετικές αρχές.
Την απόρρητη διατήρηση του φακέλου θανάτου του από τη ρωσική κυβέρνηση έως σήμερα, με την αιτιολογία ότι «η αποκάλυψη των εγγράφων θα έβλαπτε τα εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας».
Όπως εύλογα ρωτούσε άρθρο στο «Βήμα»:
«Μήπως κάποιος πέρασε τη θηλιά στον λαιμό του, ενώ εκείνος ήταν ήδη νεκρός;»
Αν και δεν υπάρχουν άμεσες αποδείξεις για εμπλοκή της KGB, η χρονική συγκυρία, η πλήρης αποσιώπηση, και ο τρόπος ανακοίνωσης ενισχύουν την καχυποψία.
🏚️ Από τη Σταλινική Κορυφή στη Σιβηρική Σιωπή
Ο Ζαχαριάδης, ως ηγέτης του ΚΚΕ, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον Εμφύλιο Πόλεμο, στην ίδρυση του ΔΣΕ, και στην πολιτική στρατηγική του κόμματος από το 1931 έως την αποπομπή του το 1956. Μετά τον θάνατο του Στάλιν και τη σταδιακή αποσταλινοποίηση, η Μόσχα τον θεώρησε «παρελθόν». Το ΚΚΕ τον καθαίρεσε, και αργότερα τον διέγραψε.
Έκτοτε, ο άλλοτε πανίσχυρος ηγέτης βρέθηκε εξόριστος, απομονωμένος, σχεδόν ξεχασμένος.
🔚 Τελικά: Αυτοκτονία ή Εκκαθάριση;
Είτε αυτοκτόνησε από βαθιά απογοήτευση και υπαρξιακή εξάντληση, είτε εξαναγκάστηκε σε θάνατο με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, το τέλος του Ζαχαριάδη δεν ήταν ιδιωτική υπόθεση. Ήταν πολιτικό γεγονός, με βάρος συμβολικό και ιστορικό.
Ίσως το πιο εύστοχο συμπέρασμα να είναι το εξής:
«Αν αυτοκτόνησε, το έκανε επειδή δεν άντεχε άλλο.
Αν τον αυτοκτόνησαν, το έκαναν επειδή δεν άντεχαν εκείνον.»
Ο θάνατός του ήταν το τέλος ενός πολιτικού που έζησε για μια ιδέα τόσο απόλυτα, που όταν εκείνη κατέρρευσε, δεν απέμεινε τίποτα να τον κρατήσει ζωντανό.