Νέα πρόωρη αποπληρωμή χρέους 5,3 δισ. ευρώ από την Ελλάδα

Η Ελλάδα προχωρά σήμερα σε ακόμη μία σημαντική κίνηση πρόωρης αποπληρωμής δημόσιου χρέους , ενισχύοντας σταθερά την εικόνα αξιοπιστίας, που ...

Η Ελλάδα προχωρά σήμερα σε ακόμη μία σημαντική κίνηση πρόωρης αποπληρωμής δημόσιου χρέους, ενισχύοντας σταθερά την εικόνα αξιοπιστίας, που είχε πληγεί την προηγούμενη δεκαετία.
Πρόκειται για μια απόφαση με ισχυρό συμβολικό χαρακτήρα, αλλά και με σαφές στρατηγικό και μετρήσιμο οικονομικό αποτύπωμα, τόσο σε επίπεδο κράτους όσο και σε επίπεδο επιχειρήσεων και φορολογουμένων. Πάνω απ’ όλα, είναι μια κίνηση που μεταφέρει βάρη από το μέλλον στο παρόν, χωρίς όμως να επιβαρύνει τη σημερινή γενιά, δημιουργώντας προϋποθέσεις μεγαλύτερης ελευθερίας και ανάπτυξης για τις επόμενες.
Η απόφαση
Το Ελληνικό Δημόσιο προχωρά σε πρόωρη αποπληρωμή 5,3 δισεκατομμυρίων ευρώ δανείων GLF (Greek Loan Facility – Ελληνική Δανειακή Διευκόλυνση). Τα συγκεκριμένα δάνεια ανάγονται στην περίοδο του πρώτου μνημονίου και είχαν προγραμματισμένες λήξεις μετά το 2031.
Για πρώτη φορά από το 2011, το δημόσιο χρέος της χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει κάτω από το 140%. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι θα μειωθεί κάτω από το 120% έως το 2029, με ρυθμό ταχύτερο από κάθε άλλη χώρα διεθνώς. Ως αποτέλεσμα, το 2026 η Ελλάδα αναμένεται να πάψει να είναι η πιο χρεωμένη χώρα της Ευρώπης, με τη σχετική «πρωτιά» να περνά στην Ιταλία.
Προοπτική νέων αναβαθμίσεων
Η πρόωρη αποπληρωμή λειτουργεί ως καταλύτης για νέες αναβαθμίσεις από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης εντός του 2026. Οι αναβαθμίσεις αυτές εκτιμάται ότι θα μειώσουν περαιτέρω το κόστος δανεισμού τόσο για το Δημόσιο όσο και για τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Ενίσχυση εμπιστοσύνης των αγορών
Η αξιοπιστία του Ελληνικού Δημοσίου αποτυπώνεται ήδη στο κόστος δανεισμού. Το επιτόκιο δεκαετούς δανεισμού της Ελλάδας κινείται σε επίπεδα χαμηλότερα από εκείνα χωρών όπως η Γαλλία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και ακόμη και οι ΗΠΑ. Παρότι δεν πρόκειται για ιστορικό χαμηλό σε απόλυτους όρους (περίπου 3,5%), είναι εξαιρετικά ευνοϊκό συγκριτικά, ιδίως σε ένα διεθνές περιβάλλον αυξημένης αβεβαιότητας, όπου παραδοσιακά η Ελλάδα εμφάνιζε υψηλά spreads.
Διατήρηση ισχυρών ταμειακών διαθεσίμων
Η αποπληρωμή χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το αποθεματικό ρευστότητας του Δημοσίου. Ακόμη και μετά τη σημερινή πληρωμή, το «μαξιλάρι» διαθεσίμων αναμένεται να ξεπεράσει τα 35 δισ. ευρώ στο κλείσιμο του 2025.
Οικονομικό όφελος για τη χώρα και τους πολίτες
Η κίνηση αυτή γεννά εύλογα δύο βασικά ερωτήματα:
α) αν και πώς ωφελείται άμεσα ο Έλληνας φορολογούμενος, και
β) γιατί, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια, δεν κατευθύνονται σε παροχές.
1. Τα οφέλη της πρόωρης αποπληρωμής
Ο κρατικός προϋπολογισμός – και κατ’ επέκταση οι φορολογούμενοι – απαλλάσσεται άμεσα από τόκους ύψους 1,6 δισ. ευρώ, οι οποίοι θα καταβάλλονταν από το 2026 έως το 2041, δηλαδή σε χρονικό ορίζοντα 8 έως 16 ετών (μεσοσταθμικά περίπου 12 έτη).
Σε συνδυασμό με τις πρόωρες αποπληρωμές της τελευταίας τετραετίας, η χώρα έχει ήδη μειώσει τις ετήσιες δαπάνες τόκων κατά περίπου 3,5 δισ. ευρώ, με τη διαδικασία να συνεχίζεται και τα επόμενα χρόνια.
Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν ότι το όφελος των 1,6 δισ. ευρώ αφορά ονομαστικούς τόκους και ότι, σε όρους «πραγματικής παρούσας αξίας», το κέρδος είναι μικρότερο. Ωστόσο, η ίδια λογική αγνοεί ότι στο παρελθόν η χώρα επιβαρύνθηκε ήδη με περίπου 1,8 δισ. ευρώ τόκων επειδή δεν προχώρησε νωρίτερα σε αποπληρωμές. Η συζήτηση αυτή, αν και τεχνικά βάσιμη, δεν αναιρεί το γεγονός ότι το χρέος επιβάρυνε επί χρόνια τον ελληνικό λαό με υψηλό κόστος.
2. Γιατί στο χρέος και όχι σε παροχές
Ένα κρίσιμο πλεονέκτημα της πρόωρης αποπληρωμής είναι ότι δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Τα 5,3 δισ. ευρώ προέρχονται από ειδικό αποθεματικό ρευστότητας, το οποίο δημιουργήθηκε στο τέλος του τρίτου μνημονίου, με αποκλειστικό σκοπό τη διαχείριση και εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους.
Ο λογαριασμός αυτός – το λεγόμενο «μαξιλάρι» – δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μισθούς, συντάξεις ή επιδόματα. Μέχρι σήμερα, από αυτόν έχουν διατεθεί περίπου 29 δισ. ευρώ για πρόωρες αποπληρωμές, ενώ εκτιμάται ότι το 2025 θα κλείσει με αποθεματικό-ρεκόρ άνω των 35 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, σύμφωνα με τους κανόνες της Eurostat και του Συμφώνου Σταθερότητας, η αποπληρωμή χρέους αποτελεί χρηματοοικονομική (ταμειακή) συναλλαγή:
δεν προσμετράται στο έλλειμμα, δεν επηρεάζει το πρωτογενές πλεόνασμα, δεν υπόκειται στους περιορισμούς του «κόφτη» δαπανών.
Αντίθετα, οι παροχές και οι αυξήσεις μισθών ή συντάξεων αποτελούν δημοσιονομικές δαπάνες, είναι επαναλαμβανόμενες και αυξάνουν μόνιμα τις ανάγκες χρηματοδότησης, οδηγώντας μακροπρόθεσμα σε νέο χρέος και νέους τόκους. Η αξιοποίηση του αποθεματικού για πρόωρη αποπληρωμή χρέους μειώνει άμεσα το δημόσιο χρέος και εξοικονομεί μελλοντικούς πόρους από τόκους. Αυτοί οι πόροι δημιουργούν δημοσιονομικό χώρο στο μέλλον, ώστε να χρηματοδοτηθούν πιο βιώσιμες πολιτικές υπέρ των επόμενων γενεών, χωρίς τον κίνδυνο νέων κύκλων λιτότητας.