Μήπως είναι καιρός να τελειώνουμε με τον πληθωρισμό στόχο;;..

Μήπως πρέπει να επανεξετάσουμε την πολιτική του πληθωρισμού στόχου; Η απάντηση είναι όχι, αν κρίνουμε από την επίσημη υιοθέτηση πληθωρισμού...

Μήπως πρέπει να επανεξετάσουμε την πολιτική του πληθωρισμού στόχου; Η απάντηση είναι όχι, αν κρίνουμε από την επίσημη υιοθέτηση πληθωρισμού στόχου και από την αμερικανική FED μόλις την περασμένη βδομάδα. Υπάρχει ωστόσο κάτι που ξενίζει στην ακλόνητη πίστη προς τον πληθωρισμό στόχο από τους κεντρικούς τραπεζίτες. Ο πληθωρισμός στόχος είναι εργαλείο για τη σταθερότητα των τιμών η οποία σε τελική ανάλυση υποτίθεται ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να πετύχουμε μια συνολική οικονομική σταθερότητα. Κι όμως παρά την διευρυμένη υιοθέτηση του πληθωρισμού στόχου, ο αναπτυγμένος κόσμος υπέκυψε το 2008 στη...
μεγαλύτερη οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση των τελευταίων γενεών.
Αυτή η τρομακτική κρίση θα έπρεπε να μας είχε οδηγήσει σε μια περίοδο αναστοχασμού, τουλάχιστον σε μια επιθυμία για την εξέταση του ρόλου που ο πληθωρισμός στόχος είχε στην κρίση. Οι κεντρικοί τραπεζίτες όμως προτίμησαν να ρίξουν όλες τις ευθύνες για την κρίση σε οποιονδήποτε άλλον, και κατά προτίμηση σε κανονιστικά προβλήματα, στην αδυναμία των εποπτικών αρχών και στα παραπτώματα κάποιων γιγαντιαίων επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Ο πληθωρισμός σήμερα προσδιορίζεται όλο και περισσότερο από παράγοντες που βρίσκονται εκτός του ελέγχου μιας κεντρικής τράπεζας. Από τα πρώτα χρόνια της τρίτης χιλιετίας, οι χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου επωφελήθηκαν από μια ταχύτατη πτώση των τιμών των εισαγωγών τους χάρη στον αυξανόμενο ρόλο της Κίνας και των άλλων παραγωγών χαμηλού κόστους στην παγκόσμια προμηθευτική αλυσίδα. Κατά συνέπεια ο πληθωρισμός έτεινε να κινείται κάτω του στόχου. Κι έτσι οι κεντρικοί τραπεζίτες ήρθαν αντιμέτωποι με την εξής επιλογή: είτε να επιτρέψουν στον πληθωρισμό να πέσει ασυνήθιστα χαμηλά, είτε να κρατήσουν τα επιτόκια χαμηλά με στόχο την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και κατ’ επέκταση του εγχώρια παραγόμενου πληθωρισμού.
Οι περισσότεροι διάλεξαν να κάνουν το δεύτερο. Τα πραγματικά επιτόκια – δηλαδή τα ονομαστικά επιτόκια πλην τον πληθωρισμό – αφέθηκαν σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα, συμβάλλοντας καίρια στη δημιουργία της φούσκας των ακινήτων και της φούσκας της πιστωτικής επέκτασης. Οι τραπεζίτες επιτύγχαναν τον πληθωρισμό στόχο αλλά με τρομερό κόστος.
Η επιτυχία του πληθωρισμού στόχου μια χρονιά αυξάνει τον κίνδυνο της αστάθειας μεσοπρόθεσμα. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η FED έθεσε τον πληθωρισμό στόχο της στο 2% μόνο σε μακροπρόθεσμη βάση. Κάτι τέτοιο όμως μοιάζει πολύ αόριστο, κάνοντας τον Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι, πρώην μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να υποστηρίξει σε άρθρο του στους Financial Times ότι η μακρά διάρκεια δεν είναι ο κατάλληλος χρονικός ορίζοντας για την πολιτική του πληθωρισμού στόχου και έχει ελάχιστη αξία για όσους προσπαθούν να κατανοήσουν τις επόμενες κινήσεις των κεντρικών τραπεζών.
Μπορεί να είναι έτσι αλλά και ο βραχυπρόθεσμος ορίζοντας έχει τα δικά του προβλήματα. Ο Κ. Μπίνι Σμάγκι λέει ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνες για μια περίοδο 1 ως 3 χρόνων. Με βάση αυτή τη μέτρηση, η Τράπεζα της Ιαπωνίας σωστά κατέβασε πολύ χαμηλά τα επιτόκιά της στην περίοδο μεταξύ του 1986 και του 1988 – οι τιμές καταναλωτή αρχικά είχαν πέσει αλλά ο ιαπωνικός πληθωρισμός επέστρεψε στο 2% το 1989. Παρόλα αυτά, αυτά τα χαμηλά επιτόκια συνέβαλαν επίσης στην τρομερή χρηματοπιστωτική φούσκα του τέλους της δεκαετίας του 1980 που άνοιξε το δρόμο για τον αποπληθωρισμό. Αντίστροφα η Τράπεζα της Αγγλίας έκανε λάθος όταν προχώρησε σε άκρως επιθετικές μειώσεις του βασικού της επιτοκίου το 2008 με δεδομένη την άνοδο του πληθωρισμού το 2010 και 2011, ακόμα και αν η βρετανική οικονομία βρίσκονταν το 2008 στο χείλος της καταστροφής.
Ένα από τα πιο σημαντικά ίσως διδάγματα αυτής της κρίσης είναι ότι η πολιτική του πληθωρισμού στόχου δεν μας έδωσε την μόνιμη οικονομική σταθερότητα την οποία, υποτίθεται, εγγυάται. Ο χαμηλός πληθωρισμός δημιουργεί μια αίσθηση σταθερότητας αλλά πολύ συχνά επιτρέπει στους κεντρικούς τραπεζίτες να αγνοούν τους πραγματικούς όρους με τους οποίους παίζεται το παιχνίδι. Έτσι αγνόησαν την καλπάζουσα αύξηση των πιστώσεων ως το 2008 γιατί πήγαινε μια χαρά ο πληθωρισμός στόχος. Δυστυχώς εξίσου καλή ήταν η συμπεριφορά του πληθωρισμού και στην Αμερική κατά τη δεκαετία του 1920. Όμως αυτό δεν απέτρεψε ούτε το κραχ στη Γουόλ Στριτ ούτε τη Μεγάλη Ύφεση.
Η σταθερότητα των τιμών είναι επιθυμητή αλλά η πολιτική του πληθωρισμού στόχου από μόνη της ενδεχομένως να τη μετατρέπει σε φετίχ. Είναι καιρός ο δυτικός κόσμος να εξετάσει ενδελεχώς τη συμβολή του πληθωρισμού στόχου στην ευημερία της οικονομίας.