Οι ΗΠΑ φοβούνται εκπλήξεις στην Αγκυρα

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ βλέπει αντιμαχόμενες ομάδες στην κυβέρνηση Ερντογάν Είναι ήδη προκαθορισμένο ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ε...

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ βλέπει αντιμαχόμενες ομάδες στην κυβέρνηση Ερντογάν

Είναι ήδη προκαθορισμένο ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αναλάβει πρόεδρος της Τουρκίας το 2014

 

Με νέο ενδιαφέρον αλλά και κάποια ανησυχία παρακολουθεί η Ουάσιγκτον την κατάσταση στην Τουρκία και τον ρόλο που θέλει η Αγκυρα να παίξει στα διεθνή δρώμενα. Δεν είναι ούτε ο Λευκός Οίκος ούτε το Κογκρέσο που – ιδιαίτερα αυτό τον καιρό – απασχολούνται με τον λεγόμενο «τουρκικό παράγοντα». Είναι όμως το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το Πεντάγωνο.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ διακρίνει αντιμαχόμενες ομάδες στον κυβερνητικο-κομματικό κορμό της Τουρκίας. Το Πεντάγωνο ανησυχεί επειδή «δεν ξέρουμε τι απάντηση θα έχει κάποια πρωτοβουλία μας» τονίζοντας και μάλιστα με έμφαση ότι επί του παρόντος δεν έχει κανένα παράπονο. «Η στάση και η συμμετοχή της ηγεσίας του Στρατού είναι απολύτως θετική» σε όσα σχέδια ή αποφάσεις προώθησαν η Αμερική ή το ΝΑΤΟ, βεβαίωσε «Το Βήμα» διπλωματική πηγή στην Ουάσιγκτον. Διπλωματικές πήγες βλέπουν «σύννεφα στον πολιτικό ουρανό της Τουρκίας» και υποστηρίζουν ότι «θα χρειαστεί προσπάθεια» για να αποφευχθεί μια «δυσάρεστη έκπληξη».

Η Τουρκία έχει εισέλθει σε προεκλογική πορεία για τις προεδρικές του 2014 και είναι ήδη προκαθορισμένο ότι ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αναλάβει πρόεδρος της χώρας. Τίποτε άλλο όμως δεν είναι δρομολογημένο και τα ερωτηματικά αφθονούν. Τι εξουσίες θα έχει ο νέος πρόεδρος; Τι θα γίνει με τον πρόεδρο Αμπντουλάχ Γκιουλ όταν αφυπηρετήσει; Ποιος θα διαδεχθεί τον κ. Ερντογάν στην πρωθυπουργία, στο κυβερνητικο κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ); Είναι ερωτήματα που δεν αποκλείεται να γίνουν προβλήματα. Και αυτό ανησυχεί την Ουάσιγκτον.

Το τοπίο θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει σύντομα, όταν στις επόμενες εβδομάδες θα ξεκινήσει στην Εθνοσυνέλευση η συζήτηση για το νέο τουρκικό Σύνταγμα. Το κυβερνητικο κόμμα δεν πρόκειται να παρουσιάσει συμπαγές μέτωπο, μάλιστα προβλέπεται ανταγωνισμός μεταξύ εκείνων που δεν θέλουν τη ριζική, φιλοπροοδευτική αναμόρφωση του σημερινού – η βάση του οποίου είναι εκείνο που επέβαλε η στρατιωτική χούντα – και των λεγόμενων προοδευτικών. Αριθμητικά υπερτερούν οι πρώτοι αλλά η προοδευτική ομάδα – τουλάχιστον 60-75 βουλευτές – διαθέτει το όπλο της αποχής στην ψηφοφορία, ακόμη και της αποχώρησης από το κόμμα και δημιουργίας νέας ομάδας.

Το νέο Σύνταγμα θα καθορίσει τις εξουσίες του νέου προέδρου. Θα είναι διευρυμένες, όπως του προέδρου της Αμερικής και της Γαλλίας, ή θα παραμείνουν διακοσμητικές, με μικρές προσθήκες στο πνεύμα του εκσυγχρονισμού; Ο κ. Ερντογάν θέλει τη διευρυμένη εξουσία αλλά έχει συναντήσει σοβαρή αντίσταση μέσα στο κόμμα του. Μάλιστα υπάρχουν ενδείξεις ότι ο στρατός αντιδρά. Η στάση της αντιπολίτευσης είναι «ρευστή», με μια αξιόλογη ομάδα της να υποστηρίζει τις θέσεις του πρωθυπουργού, τις οποίες βρίσκει «προοδευτικές και σύγχρονες». Το πρωθυπουργικό περιβάλλον αναγνωρίζει ότι «ριζικές αλλαγές δεν γίνονται εύκολα» αλλά ταυτόχρονα βλέπει ότι ο κ. Ερντογάν έχει εκτεθεί υπέρ των διευρυμένων εξουσιών σε βαθμό που «δεν θα του ήταν εύκολο να υποχωρήσει επειδή θα κινδύνευαν το κύρος και ο εγωισμός του».

Ο διάδοχος του κ. Ερντογάν στο κόμμα και στην πρωθυπουργία δεν εμφανίστηκε ακόμη. Ο υπουργός για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις κ. Εγκεμέν Μπαγκίς έχει κάνει κάποιες κινήσεις – η φιλική προς αυτόν εφημερίδα «Χουριέτ» τις βρήκε αρκετά θεατρικές -, προβάλλει τις σχέσεις που, υποτίθεται, έχει αναπτύξει με ευρωπαίους ηγέτες και στην Ουάσιγκτον αλλά στον κομματικο μηχανισμό δεν έχει υποστήριξη. Αλλωστε, η αποτυχία της Τουρκίας να προχωρήσει την ενταξιακή της διαδικασία στην ΕΕ – για την οποία δεν ευθύνεται ο ίδιος αλλά ο πρωθυπουργός και ο στενός κύκλος του – του έχει στερήσει τις συμπάθειες του προοδευτικού κόσμου και της πανεπιστημιακής κοινότητας.
«Δόγμα Νταβούτογλου»
 Απέτυχε ο κ. Καθηγητής
Ο κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, ο πανεπιστημιακός υπουργός Εξωτερικών, δεν έχει πιθανότητες να είναι ο επόμενος πρωθυπουργός της Τουρκίας. Είναι αλήθεια ότι ο ίδιος δεν έχει εκδηλώσει σχετικό ενδιαφέρον, αλλά μια μερίδα της τουρκικής κοινής γνώμης θα τον ήθελε να διαδέχεται τον κ. Ερντογάν. Οχι όμως το κυβερνητικό κόμμα ούτε και οι βουλευτές του.
Ο κ. Νταβούτογλου χρεώνεται με την αποτυχία του δόγματός του «μηδενικά προβλήματα» με τις γειτονικές χώρες. Εκανε, πραγματικά, «ανοίγματα», ιδιαίτερα προς τον μουσουλμανικό περίγυρο, αλλά δυόμισι χρόνια μετά την πομπώδη προβολή του οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Συρία έχουν διακοπεί, η «στρατηγική συνεργασία» με το Ιράν έχει καταρρεύσει, οι σχέσεις με τους Παλαιστινίους έχουν παγώσει – η Τουρκία ανέβαλε επ’ αόριστον μια πανισλαμικη διάσκεψη που θα βοηθούσε στην ανακήρυξη του παλαιστινιακού κράτους -, η «αδελφική φιλία» με το Ιράκ, που τόσο προβλήθηκε από τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας, παραμένει στα χαρτιά και με περιοδικές εντάσεις, λόγω Κουρδικού, και η Αραβική Ανοιξη όχι μόνο αγνόησε τις προτροπές και τις «συμβουλές» που έφερε στο Κάιρο ο κ. Ερντογάν, αλλά με τρόπο σαφή και χωρίς διπλωματικότητα – γεγονός που δικαιολογημένα έθιξε τον κ. Νταβούτογλου – οι εκφραστές της πληροφόρησαν την Αγκυρα ότι δεν τους ταιριάζει το «τουρκικό μοντέλο» διακυβέρνησης. Μάλιστα το νέο καθεστώς στη Λιβύη την περασμένη εβδομάδα κατέσχεσε τις τουρκικές καταθέσεις σε λιβυκές τράπεζες.