O ρατσισμός χτίζει φυλακές – Να αντισταθούμε

  Γράφει η Αννίτα Λουδάρου Καθημερινά συμβαίνουν καταστάσεις , που  θα πρέπει να μας κάνουν να πιστέψουμε πως ο ρατσισμός είναι πολύ...

 Γράφει η Αννίτα Λουδάρου
Καθημερινά συμβαίνουν καταστάσεις , που  θα πρέπει να μας κάνουν να πιστέψουμε πως ο ρατσισμός είναι πολύ βαθύτερα καλωδιωμένος στη σκέψη μας άπ΄ ότι πιστεύουμε ή φανταζόμαστε. Προσπερνάμε μορφές ρατσισμού βιαστικά και σιωπηλά, απλά και μόνο γιατί δεν μας στοχεύουν. Πολλές φορές αυτοί που υποφέρουν δεν έχουν διαβεί τα σύνορα της χώρας και, ίσως, αυτός να είναι ο λόγος που το μαρτύριό τους…………..
ελάχιστα μας συγκινεί. Τα περίφημα αντιρατσιστικά μας αντανακλαστικά, δεν δείχνουν ν΄αντιδρούν  στις απλές καθημερινές καταστάσεις κοινωνικού ρατσισμού που εξελίσσονται δίπλα μας και ας μας έχουν συνοδέψει σε τόσες και τόσες αντιρατσιστικές διαδηλώσεις.
Προχθές βρέθηκα μπροστά  στο παρακάτω περιστατικό. Μια μεσήλικη κυρία προσπαθούσε να περάσει την διάβαση .  Περπατούσε πολύ αργά και καθυστερούσε.  Ο ταξιτζής που  αδημονούσε περιμένοντας να ανάψει το φανάρι, εξεράγει κατέβασε το παράθυρο, και την έλουσε μ΄ ένα βαρύ υβρεολόγιο. Η κυρία τα έχασε, της έπεσε η τσάντα. Ο ταξιτζής πάτησε γκάζι, της πάτησε την τσάντα και εξαφανίστηκε.
Η κυρία ήταν ευτραφής, ιδιαίτερα κοντή, νομίζω και αυτός ήταν ο λόγος που δεν μπορούσε να περπατήσει τόσο γρήγορα, και  τα χαραχτηριστικά της δεν είχαν τίποτα το ελκυστικό σύμφωνα με τις επιταγές του σταρ σύστεμ .Είχε, δηλαδή, ό,τι έπρεπε να έχει για να επιβεβαιώσει, εν αγνοία της φυσικά, την αβυσσαλέα δίψα του υπερχειλίζοντα ναρκισσισμού της  εποχής μας.
Παρόμοια περιστατικά είναι διαδεδομένα και όχι μόνο στην Αθήνα. Στέκουν ανάμεσά μας , σαν τρανταχτές αποδείξεις του καλπάζοντα κοινωνικού ρατσισμού που ανθεί ολόγυρα.
Ο ρατσισμός δεν είναι ένας και δεν είναι ενιαίος. Υπάρχουν, όμως ορισμένα δομικά χαραχτηριστικά κοινά σε όλους τους ρατσισμούς . Και αυτά, κυρίως, είναι τα αρνητικά μας στερεότυπα, δηλαδή οι προκαταλήψεις μας.  Εμείς οι άνθρωποί παραδομένοι καθώς είμαστε στην ηγεμονία του κανονικού , όταν για παράδειγμα αναφερόμαστε στον συνάνθρωπο μας με ειδικές ανάγκες ή στον μετανάστη, στον πρόσφυγα, στον μαύρο, στον ομοφυλόφιλο , έχουμε την τάση να τον κοιτάμε μέσα από μια εικόνα ελλειματικότητας. Όχι σαν να είναι απλά διαφορετικός, αλλά να είναι και κατώτερος. Εξώκοσμος , άλλος.
Έχουμε την τάση να νομίζουμε ότι οι συνάνθρωποι μας, με ειδικές ανάγκες, είναι ανυπεράσπιστα παιδιά που θα πρέπει είτε να τα αγνοήσουμε, είτε να τα δαιμονοποιήσουμε, είτε να τα προστατεύσουμε.  Έτσι επιλέγουμε άλλοτε να τα λυπηθούμε, άλλοτε να τα απαξιώσουμε, άλλοτε   να τα λησμονήσουμε σαν να μην υπάρχουν και άλλοτε  ακόμα και να τ΄αρνηθούμε για να μην μας χαλούν την εικόνα μας.
Νομίζουμε ότι αρνούμενοι τον  αδυναμότερο, τον διαφορετκό, τον παρεκκλίνοντα από το κανονικό,  απομακρύνουμε από τον ορίζοντά μας και ξεμπερδεύουμε από τα γεράματα, την φθορά, την έλλειψη.  Αδειάζουμε πάνω του, ότιδήποτε έχει μείνει μέσα μας ατακτοποίητο. Νομίζουμε ότι είναι ένας τρόπος να ησυχάσουμε τον εαυτό μας, λέγοντας του »Ο άλλος είναι έτσι, ενώ εγώ είμαι πλήρης, αψεγάδιαστος κλπ.»  Απατηλή διαβεβαίωση. Άλλη μια ψευδαίσθηση, στον κόσμο του φασισμού της εικόνας. Για το πώς επιβάλεται αυτός ο φασισμός, αρκεί να ανοίξουμε την τηλεόραση και να κοιτάξουμε ή καλύτερα να μυρίσουμε την μοντελίλα που αναδύεται σε όλο το μεγαλείο της. Και σε περίπτωση που είναι βουλωμένη η μύτη μας και δεν ανταποκρίνεται καλά, ας κοιτάξουμε το βλέμμα των παιδιών μας και ας διαπιστώσουμε μέσα τους , την βαναυσότητα αυτών των στερεοτύπων.
Στην ίδια βάση άλλων αρνητικών στερεοτύπων βασίζεται και ο φυλετικός ρατσισμός. Ο αναπληρωτής καθηγητής Νίκος Δεμερτζής σε επιστημονικό του άρθρο  αναφέρει:   «Ο ρατσιστής δεν δέχεται να υποβάλει σε κριτική συζήτηση τις προκαταλήψεις του, δεν είναι απλά δύσπιστος στο ένα ή στο άλλο επιχείρημα. Απορρίπτει, είναι κλειστός στην ίδια τη χρήση του λόγου. Αυτό συμβαίνει γιατί δίπλα στις υπαρκτές διαφορές προσαρτά ορισμένες φαντασιακές διαφορές, έτσι ώστε οι πρώτες να αποτελούν άλλοθι για τις δεύτερες».
Στις μέρες που ζούμε , μέρες με έντονη ανασφάλεια,  ο καθένας μας προσπαθεί να κρατηθει από ότι πιο θετικό κουβαλά μέσα του, εκεί να βρει δεσμό και νόημα για να δώσει τον προσωπικό του αγώνα. Tα ίδια όμως περιβάλλοντα , αυτά της ανασφάλειας σε κάποιους άλλους ξυπνούν και αυξάνουν τις ρατσιστικές συμπεριφορές σε βάρος των πιο αδύνατων και ξεσπούν  εκεί το άγχος και το φθόνο τους.
Θυμάμαι τα λόγια του φετεινού παραολυμπιονίκη Oscar Pistorius, όταν λίγο μετά την παραλαβή του μεταλίου του είπε «όταν ήμουν μικρός θυμάμαι  την μητέρα μου να  λέει  στον αδερφό μου και σε μένα κάθε πρωί Charles βάλε τα παπούτσια σου, Oscar βάλε τα πρόσθετα πόδια σου».
Τι περιέχουν αυτά τα λόγια, άραγε, για να τα θυμάται ο παραολυμπιονίκης τόσο δυνατά;  Περιέχουν ένα βλέμμα. Το βλέμμα της προάσπισης του ίσου δικαιώματος στη δυνατότητα.
Τα δυνατά μας,  λοιπόν, για να μπορέσουμε να καταργήσουμε διαχωρισμούς και ταμπέλες. Τα δυνατά μας για να εξασφαλίσουμε τις συνθήκες που θα μας κάνουν να αποκτήσουμε το βλέμμα του σεβασμού της αποδοχής και της αναγνώρισης του ίσου δικαιώματος. Οι συνθήκες αυτές χτίζονται  στα σχολειά και στα σπίτια μας, εκεί δηλαδή που χτίζονται όλες οι δυνατότητες. Είναι, όμως, μονόδρομος ιδιαίτερα σήμερα που τα εθνικιστικά στερεόπτυπα απειλούν να χτίσουν φυλακές. Γίνεται  να υπάρξει  κουλτούρα, δημιουργία, πολιτισμός χωρίς να καταφέρουμε να αφουγκραστούμε  τον «άλλο», τον «διαφορετικό»; Υπάρχει πουθενά πιο αληθινά να κοιτάξουμε τον εαυτό μας, εκτός από το βλέμμα του άλλου ; Τελικά αυτό το βλέμμα , δεν αφορά κανέναν άλλο περισσότερο από τον πολιτισμό μας.