Η Γάζα και η νέα τάξη πραγμάτων στη Μ. Ανατολή

  Γράφει ο Michael Singh Οι συγκρούσεις στη Λωρίδα της Γάζας εκδηλώνονται σε ένα τελείως διαφορετικό φόντο στην περιοχή της Μέσης Ανα...

 Γράφει ο Michael Singh
Οι συγκρούσεις στη Λωρίδα της Γάζας εκδηλώνονται σε ένα τελείως διαφορετικό φόντο στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, σε σχέση με τις συγκρούσεις στα τέλη του 2008 και τις αρχές του 2009, αναφέρει σε άρθρο του στο Foreign Policy o Michael Singh, γενικός διευθυντής του Washington Institute for Near East Policy.
Όπως επισημαίνει, η παλαιά περιφερειακή τάξη πραγμάτων που υπήρχε τότε έχει εξαλειφθεί και έχει αντικατασταθεί με μια νέα τάξη που είναι αβέβαιη και, μέχρι τώρα, μη δοκιμασμένη. Αυτή η…….
αναδυόμενη κρίση θα είναι το πρώτο κρίσιμο τεστ για τη νέα τάξη και θα αποκαλύψει πολλά αναφορικά με το πώς οι εξεγέρσεις των τελευταίων ετών έχουν επηρεάσει τους βασικούς περιφερειακούς «παίκτες» και τις μεταξύ τους σχέσεις.
Η παλαιά τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή βασίζονταν στα κοινά συμφέροντα και έμοιαζε με ένα σύστημα συντονισμού συμμαχικών δυνάμεων, που είχε ως επίκεντρό του τις ΗΠΑ. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή μοιράζονταν, πάνω απ’ όλα, το συμφέρον για σταθερότητα και οικονομική ευημερία, αν και ο καθένας είχε διαφορετικό ορισμό για την σταθερότητα. Για την Ουάσινγκτον, η σταθερότητα απαιτούσε πολιτική και οικονομική μεταρρύθμιση• για τους συμμάχους, συχνά σήμαινε την διατήρηση ενός όλο και πιο ασταθούς status quo.
 Το Ισραήλ ήταν ένα βασικό κομμάτι αυτής της συμμαχίας, και συνεργάζονταν ανοικτά με ορισμένα περιφερειακά κράτη, και σιωπηρά με άλλα, μέσω των υπηρεσιών των ΗΠΑ. Το Ισραήλ και οι άραβες σύμμαχοι της Ουάσινγκτον σε μεγάλο βαθμό μοιράζονταν μια επιθυμία να αντιμετωπίσουν και να αποτρέψουν το Ιράν και τους εκπροσώπους του, και να αντιμετωπίσουν τις τρομοκρατικές οργανώσεις στην περιοχή• πολλοί επικρότησαν ανοικτά ή σιωπηρά το πλήγμα που επέφερε το Ισραήλ στην Χεζμπολάχ τις πρώτες μέρες του 2006 στον πόλεμο του Λιβάνου, ή όταν κατέστρεψε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα στη Συρία το 2007.
Η νέα τάξη πραγμάτων στη Μέση Ανατολή είναι διαφορετική, όμως το πώς και πόσο δεν είναι ξεκάθαρο, τονίζει ο Michael Singh. Υπάρχουν δυο συγκεκριμένα στοιχεία που παραμένουν αβέβαια.
Το πρώτο είναι, πως οι ηγέτες της περιοχής –ιδιαίτερα οι νέοι ηγέτες όπως ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Morsi- αντιλαμβάνονται τώρα τα εθνικά τους συμφέροντα. Από κάποιες απόψεις, αυτά τα συμφέροντα δεν άλλαξαν με τις αραβικές εξεγέρσεις. Οι ένοπλες ομάδες στο Σινά, για παράδειγμα, είναι εξίσου ικανές να στοχεύσουν Αιγύπτιους στρατιώτες και συμφέροντα, όσο και Ισραηλινούς, και η αντίληψη της αστάθειας ή του εξτρεμιστικού αισθήματος στην περιοχή θα αποτρέψει τις επενδύσεις και τον τουρισμό που χρειάζεται απεγνωσμένα η Αίγυπτος για να ξαναδώσει ζωή στην οικονομία της.
Από την άλλη πλευρά, οι πολιτικοί υπολογισμοί του προέδρου Morsi και η ιδεολογία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, αντιστρατεύονται ακόμα και την σιωπηρή συνεργασία με το Ισραήλ. Ο Morsi και η κυβέρνησή του φάνηκαν να κινούνται προς την κατεύθυνση του πραγματισμού μέχρι τώρα, όμως η αποστολή του πρωθυπουργού KIandil στη Γάζα –όπως και η αποστολή από την Τουρκία του στολίσκου με την ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα το 2010- είναι περισσότερο ένα «ακροβατικό» παρά μια στρατηγική. Η κρίση στη Γάζα θα δοκιμάσει αν ο Morsi, μαζί με άλλους ηγέτες της περιοχής, θα θέσουν την ιδεολογία πάνω από τα συμφέροντα.
Το δεύτερο ερώτημα αφορά την θέση των ΗΠΑ στη νέα τάξη πραγμάτων στην περιοχή. Η διστακτικότητα της Ουάσινγκτον τα τελευταία δυο χρόνια σε ότι αφορά τις αναταραχές στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με την «στροφή» στην Ασία, έχει δώσει την εντύπωση πως οι ΗΠΑ δεν είναι έτοιμες να συνεχίσουν τον μεσολαβητικό τους ρόλο στην περιοχή. Αυτό βολεύει μια χαρά ορισμένους ηγέτες της περιοχής• οι ηγέτες της Αιγύπτου και του Ιράν διαφωνούν σε πολλά πράγματα, όμως μοιράζονται την επιθυμία για μείωση της αμερικανικής επιρροής στη Μέση Ανατολή. Για τους συμμάχους των ΗΠΑ, ωστόσο, εγείρει ερωτηματικά ως προς το εάν μπορούν να βασιστούν στην Ουάσινγκτον για να δράσει αποφασιστικά για την προώθηση των αμοιβαίων συμφερόντων.
Αυτή η αβεβαιότητα έχει ήδη οδηγήσει στην φθορά του συστήματος συντονισμού των συμφερόντων, το οποίο έχει τρόπον τεινά αντικατασταθεί από τον σχηματισμό μικρότερων περιφερειακών συνασπισμών που ενεργούν ανεξάρτητα (όπως για παράδειγμα το Συμβούλιο των Χωρών του Κόλπου, που παρενέβη στο Μπαχρέιν) και ανταγωνίζονται για το ποιος θα έχει την πρωτοκαθεδρία. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση της Τουρκίας, η οποία αντί να στρέφεται προς τη Δύση ή την Ανατολή, επιχειρεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην περιοχή, κάτι που σημαίνει απόκλιση από την προηγούμενη συμμαχία του με το Ισραήλ.
Αν και οι πρώτες ενδείξεις αυτής της στρατηγικής μεταβολής στην περιοχή είναι εμφανείς, δεν είναι αναπόφευκτο ότι θα συνεχιστούν, εκτιμά ο κ. Singh. Η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να χειριστεί δεξιοτεχνικά μια απάντησή της στην κρίση της Γάζας προκειμένου να ενισχύσει τη θέση της και τις συμμαχίες στην περιοχή, τονίζει.
Κατά τον Michael Singh οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιδείξουν ισχυρή στήριξη προς το Ισραήλ και να εργαστούν στο παρασκήνιο στενά ώστε να διαμορφώσουν μια ρεαλιστική προσέγγιση ως προς το θέμα της Γάζας,
Επίσης, να ασκήσουν realpolitik στην Αίγυπτο, την Τουρκία και τις άλλες συμμαχικές χώρες της περιφέρειας, υπενθυμίζοντάς τους πως έχουν κοινά συμφέροντα σε θέματα όπως η τρομοκρατία και η στήριξη του Ιράν προς το καθεστώς της Συρίας, και σε αυτό το πλαίσιο να γίνουν συζητήσεις για παροχή βοήθειας –οικονομικής και στρατιωτικής.
Τέλος, οι ΗΠΑ θα πρέπει να έχουν έναν αποφασιστικό ηγετικό ρόλο στην κρίση, ενθαρρύνοντας τους άραβες συμμάχους βραχυπρόθεσμα να πιέσουν τη Χαμάς να αποκλιμακώσει τις επιθέσεις και να αναλάβει την ευθύνη για τις δραστηριότητες τρομοκρατικών οργανώσεων στη Γάζα και μακροπρόθεσμα να στρέψουν όλη τη στήριξή τους προς την Παλαιστινιακή Αρχή, διασφαλίζοντας έτσι ότι το τελικό αποτέλεσμα της θα είναι βρεθούν πιο κοντά στην ειρήνη και την ασφάλεια τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι.
(*) O Michael Singh είναι γενικός διευθυντής του Washington Institute for Near East Policy,

kafeneio-gr.blogspot.com