Η αναγκαιότητα του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου...

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης,  Δικηγόρος Αθηνών. Το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο δεν αντίκειται στις διατάξεις του Συντάγματος και ...

Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης, 
Δικηγόρος Αθηνών.

Το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο δεν αντίκειται στις διατάξεις του Συντάγματος και θα πρέπει να τεθεί προς ψήφιση στο ελληνικό κοινοβούλιο,αφού υπάρχει και απόφαση του συμβουλίου της ευρωπαϊκής ένωσης για το θέμα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.Θα πρέπει όμως να διευκρινιστεί ότι οι διατάξεις θα εφαρμόζονται μόνο για μεμονωμένα πρόσωπα και όχι για ομάδες ή κόμματα(κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει στην καταχρηστική εφαρμογή). Επιπλέον,επισημαίνεται από πολλούς η ανάγκη ψήφισης νέου νόμου που θα αφορά στην είσοδο, διαμονή και εργασία υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική επικράτεια.

Η Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή της Βουλής αποφάνθηκε ότι τόσο η ισχύουσα νομοθεσία, δηλαδή ο νόμος του 1979 είναι επαρκής όσο και ότι κάποιες από τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου είναι αντισυνταγματικές.Αλλά είναι πληρέστερο το νομοσχέδιο σε σύγκριση με το Ν. 927/1979 ( π.χ. στο πρώτο όποιος εκ προθέσεως προτρέπει, - στο σχέδιο- παροτρύνει, προκαλεί ή διεγείρει ή στο νομοσχέδιο και μέσω διαδικτύου, ενώ στο Ν. 927/1979 δεν υπάρχει).

Το συμβούλιο της Ευρωπαικής Ένωσης,με την αποφασή 2008/913/ΔΕΥ της 28ης Νοεμβρίου 2008,για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου,εκτιμά ότι:

1.Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία αντίκεινται ευθέως στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, καθώς και του κράτους δικαίου, αρχές στις οποίες θεμελιώνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι οποίες είναι κοινές στα κράτη μέλη.

2.Την κοινή δράση 96/443/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 1996, σχετικά με την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας , θα πρέπει να ακολουθήσει περαιτέρω νομοθετική δράση που θα ανταποκρίνεται στην ανάγκη για την περαιτέρω προσέγγιση των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των κρατών μελών και για την υπέρβαση των εμποδίων που παρεμβάλλονται στην αποτελεσματική δικαστική συνεργασία και τα οποία οφείλονται κυρίως στις αποκλίσεις των νομικών προσεγγίσεων στα κράτη μέλη.

3.Σύμφωνα με την αξιολόγηση της κοινής δράσης 96/443/ΔΕΥ καθώς και τις εργασίες που πραγματοποιήθηκαν σε άλλα διεθνή φόρα, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες δυσκολίες όσον αφορά τη δικαστική συνεργασία· κατά συνέπεια, υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω προσέγγιση των ποινικών δικαίων των κρατών μελών, ώστε να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική εφαρμογή σαφών και ολοκληρωμένων νομοθετημάτων προκειμένου να καταπολεμηθούν ο ρατσισμός και η ξενοφοβία.

4.Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία συνιστούν απειλή για τις ομάδες προσώπων που γίνονται στόχος της συμπεριφοράς αυτής. Είναι αναγκαίο να καθορισθεί κοινή προσέγγιση ποινικού δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση γι’ αυτό το φαινόμενο ώστε να εξασφαλισθεί ότι η ίδια συμπεριφορά αποτελεί αδίκημα σε όλα τα κράτη μέλη και ότι προβλέπονται αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις κατά των φυσικών και νομικών προσώπων τα οποία διαπράττουν τέτοια αδικήματα ή είναι υπεύθυνα γι αυτά.

5.Τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν ότι η καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας απαιτεί τη λήψη ποικίλων μέτρων εντός συνολικού πλαισίου και δεν είναι δυνατόν να περιορίζεται σε ποινικά ζητήματα. Η παρούσα απόφαση-πλαίσιο περιορίζεται στην καταπολέμηση ιδιαίτερα σοβαρών μορφών ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου. Επειδή οι πολιτιστικές και νομικές παραδόσεις των κρατών μελών είναι, σε κάποια έκταση, διαφορετικές, ειδικότερα στον τομέα αυτόν, δεν είναι δυνατή επί του παρόντος η πλήρης εναρμόνιση των ποινικών δικαίων.

6.Ο όρος μίσος θα πρέπει να νοηθεί ως αναφερόμενος σε μίσος που βασίζεται στη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές ή την εθνική ή εθνοτική καταγωγή.

7.Θα πρέπει να εξασφαλισθεί ότι η διερεύνηση και η ποινική δίωξη των αδικημάτων ρατσισμού και ξενοφοβίας δεν εξαρτάται από αναφορές ή καταγγελίες των θυμάτων, τα οποία είναι συχνά ιδιαιτέρως ευάλωτα και διστάζουν να κινήσουν δικαστικές διαδικασίες.

8.Η προσέγγιση του ποινικού δικαίου θα πρέπει να οδηγήσει στην αποτελεσματικότερη καταπολέμηση ρατσιστικών και ξενοφοβικών αδικημάτων, με προώθηση πλήρους και ουσιαστικής δικαστικής συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών. Το Συμβούλιο θα πρέπει να λάβει υπόψη του τις δυσχέρειες που ενδέχεται να υπάρχουν στον τομέα αυτόν όταν θα επανεξετάσει την παρούσα απόφαση-πλαίσιο προκειμένου να αποφασίσει εάν απαιτούνται περαιτέρω μέτρα στον τομέα αυτόν.

9.Επειδή ο στόχος της παρούσας απόφασης-πλαισίου, που συνίσταται στο να εξασφαλισθεί ότι τα ρατσιστικά και ξενοφοβικά αδικήματα τιμωρούνται σε όλα τα κράτη μέλη με τουλάχιστον κατώτερο επίπεδο αποτελεσματικών, αναλογικών και αποτρεπτικών ποινών, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς εάν τα κράτη μέλη δρουν μεμονωμένα, δεδομένου ότι οι κανόνες αυτοί πρέπει να είναι κοινοί και συμβατοί, και εφόσον αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ένωση μπορεί να θεσπίσει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας η οποία αναφέρεται στο άρθρο 2 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και προβλέπεται στο άρθρο 5 της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας που προβλέπεται στο τελευταίο αυτό άρθρο, η παρούσα απόφαση-πλαίσιο δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη αυτού του στόχου.

10.Εκτιμήσεις που αναφέρονται στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την ελευθερία της έκφρασης, ιδίως την ελευθερία του τύπου και την ελευθερία της έκφρασης σε άλλα μέσα ενημέρωσης, έχουν οδηγήσει, σε πολλά κράτη μέλη, σε διαδικαστικές εγγυήσεις και ειδικούς κανόνες στο εθνικό δίκαιο όσον αφορά τον καθορισμό ή τον περιορισμό της ευθύνης.

Με το νομοσχέδιο διευρύνονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες θεωρούνται αξιόποινες πράξεις ρατσισμού ή ξενοφοβίας, εφόσον εντάσσονται σ αυτές και εκδηλώσεις, οι οποίες στρέφονται εναντίον προσώπων ή ομάδων αυτών που διακρίνονται εξαιτίας των φυσικών ή πολιτιστικών χαρακτηριστικών τους.

Π.χ. Με το νομοσχέδιο συμπεριλαμβάνονται οι γενεαλογικές καταβολές, η φυλή, το χρώμα, η εθνοτική καταγωγή (σχετικώς ως προς το τελευταίο υπάρχει ο Ν. 3304/2005, αλλά μόνο για τον τομέα απασχόλησης).

Επί πλέον η αξιόποινη αξιολόγηση εκτείνεται για πρώτη φορά και σε περίπτωση προσβολής πραγμάτων ( κινητών ή ακινήτων) που χρησιμοποιούνται κυρίως για τέλεση των θρησκευτικών επιλογών τα προστατευμένα πρόσωπα).

Με το νομοσχέδιο τιμωρείται βαρύτερα η φερόμενη συμπεριφορά, όταν έχει ως αποτέλεσμα την τέλεση πλημμελήματος ή κακουργήματος.

Περαιτέρω, η τέλεση των ανωτέρω πράξεων από δημόσιο λειτουργό ή υπάλληλο κατά την άσκηση των καθηκόντων τους συνιστά επιβαρυντική περίσταση.

Προβλέπεται ως παρεπόμενη ποινή η αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων, υπό τις προϋποθέσεις που ορίζονται στο νομοσχέδιο.

Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο τυποποιείται ως ποινικό αδίκημα ο "εγκωμιασμός", η κακόβουλη άρνηση και η εκμηδένιση της σημασίας εγκλημάτων γενοκτονίας, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας και εγκλημάτων πολέμου, καθώς και των εγκλημάτων ναζισμού, όταν οι συμπεριφορές αυτές στρέφονται κατά ομάδας προσώπων που προσδιορίζεται με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά (π.χ. τη φυλή, τη θρησκεία κλπ.).

Ωστόσο, για τη συγκρότηση αξιόποινης πράξης απαιτείται: α) η ανωτέρω συμπεριφορά να μπορεί να διεγείρει σε βιαιοπραγίες ή μίσος κατά μιας τέτοιας ομάδας ή μέλους της και β) τα προαναφερόμενα εγκλήματα να έχουν αναγνωριστεί με αμετάκλητη απόφαση ελληνικού ή διεθνούς δικαστηρίου.

Θεσπίζεται δικαίωμα παράστασης πολιτικής αγωγής νομικών προσώπων ή ενώσεων προσώπων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου του ΟΗΕ ή αναγνωρισμένων θρησκευτικών φορέων.

Εισάγονται ειδικές διατάξεις για την προστασία θυμάτων ή και ουσιωδών μαρτύρων των προαναφερόμενων εγκληματικών πράξεων, που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών, η οποία συνίσταται στην απαγόρευση έκδοσης σε βάρος τους διοικητικής πράξης απέλασης ή χορήγησης άδειας παραμονής μέχρι την έκδοση τελεσίδικης-αρχικά είχε τεθεί πρωτοδίκως- δικαστική απόφαση.