5 χρόνια πόλεμος στη Συρία: Πώς ξεκίνησε και πώς φτάσαμε ως εδώ

Επιμέλεια Λήδα Δεληγιάννη Με πληροφορίες από το Αθηναϊκό Πρακτορείο, το Reuters και το BBC Ήταν 15 Μαρτίου του 2011. Το πρόταγμα της ...

Επιμέλεια Λήδα Δεληγιάννη
Με πληροφορίες από το Αθηναϊκό Πρακτορείο, το Reuters και το BBC
Ήταν 15 Μαρτίου του 2011. Το πρόταγμα της Αραβικής Άνοιξςης ήταν ακόμη πολύ ηχηρό και δυο μικρές διαδηλώσεις κατά του Μπασάρ Αλ Άσαντ, στην πρωτεύουσα της Συρίας, Δαμασκό, καταστάλθηκαν βίαια από το καθεστώς του Άσαντ.
Τη χώρα κυβερνούσε επί 45 χρόνια η δυναστεία των Άσαντ, στην αρχή ο Χάφεζ αλ Άσαντ και στη συνέχεια ο διάδοχος και γιος του, Μπασάρ.
Η βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων έφερε αντίδραση. Και αυτή περαιτέρω καταστολή από τις δυνάμεις του Άσαντ. Η Αραβική Άνοιξη είχε... ξημερώσει στη Συρία, εκείνον τον πρώτο μήνα της Άνοιξης του 2011. Και μαζί η ατελείωτη βαρυχειμωνιά του τρόμου, της τρομοκρατίας, του αίματος και των βιαιοτήτων, από κάθε πλευρά αλλά και ένα κύμα προσφύγων που σπάνια έχει καταγραφεί στα χρονικά της ανθρώπινης ιστορίας.
Σήμερα, 5 χρόνια μετά, οι διεθνείς διπλωματικές προσπάθειες συνεχίζονται. Επικρατεί μια εύθραυστη εκεχειρία. Αλλά κανείς δεν γνωρίζει αν και πότε θα σιγήσουν τα όπλα. Ούτε τι θα ακολουθήσει μετά.
Το παράδειγμα της Αιγύπτου και της Λιβύης πάντως, δεν δίδουν και πολλά ενθαρρυντικά σημάδια.
Επισήμως η εμφύλια σύρραξη στη Συρία μετρά (επισήμως) πάνω από 270.000 νεκρούς.
Οι Μεγάλες Δυνάμεις έχουν βρει ένα απομακρυσμένο (σχετικά) πεδίο σύγκρουσης για τα δικά τους συμφέροντα.
"Άφησαν να εξελιχθούν στη Συρία πολλαπλοί πόλεμοι μέσω πληρεξούσιων οι οποίοι δεν έχουν πλέον μεγάλη σχέση με τα αρχικά αιτήματα του συριακού λαού", γράφει ο Καρίμ Μπιτάρ, διευθυντής έρευνας στο Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (IRIS).

Ενός πολέμου... μύρια έπονται

Ο πόλεμος στη Συρία ανέδειξε την εξτρεμιστική δύναμη του Ισλαμικού Κράτους. Η ανάδυση του χαλιφάτου του Αλ Μπαγκνταντί αλλά και πολλές άλλες κοινωνικές, πολιτικές αλλά και πολιτισμικές συγκυρίες εξάπλωσαν ένα κύμα τζιχαντιστικών... προσδοκιών σε όλο τον κόσμο.

Και ακόμη και αν επιτευχθεί κάποια λύση στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης, οι ισλαμιστές εξτρεμιστές (το ΙΚ αλλά και το παρακλάδι της Αλ Κάιντα στην περιοχή το Μέτωπο Αλ Νόσρα), θα συνεχίσουν να πολεμούν. Ελέγχουν εξάλλου το 50% του εδάφους στη Συρία.
Οι παραφυάδες τους έχουν απλωθεί σε ένα μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής, στον Περσικό Κόλπο, το Ιράκ αλλά και τη Βόρεια Αφρική.
Οι επιθέσεις και οι απειλές στην Ευρώπη πολλαπλασιάζονται.

Πόλεμος... αντιπροσώπων

Από τη σύγκρουση διαφαίνεται μια θρησκευτική μάχη μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας που υποστηρίζει τους αντάρτες οι οποίοι είναι σουνίτες στην πλειονότητα τους, και του σιιτικού Ιράν που θέλει να διατηρήσει τη φατρία των Αλαουιτών στην εξουσία της Δαμασκού. Η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ του Λιβάνου πολεμά επίσης στο πλευρό της συριακής κυβέρνησης.
Το Σεπτέμβριο του 2015, για πρώτη φορά ανοικτά σε αυτά τα 5 χρόνια της σύρραξης, γίνεται η πρώτη ανοικτή παρέμβαση κάποιας Μεγάλης Δύναμης: η Ρωσία στέλνει στρατεύματα. Αιτιολογία είναι: η καταστολή των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Βεβαίως οι καταγγελίες ότι οι ρωσικές δυνάμεις χτυπούν με στόχο να αποδυναμώσουν τους αντικαθεστωτικούς που μάχονται κατά του Άσαντ είναι καθημερινές.
Η ίδια η τύχη του Άσαντ (το αν θα παραμείνει ή αν θα αποχωρήσει) παραμένει ο –τουλάχιστον κατ’ επίφασιν- καταλύτης για την εξέλιξη των συγκρούσεων.
Για την ώρα ο Σύρος πρόεδρος παραμένει στον θώκο του και διαμηνύει πως δεν φεύγει. Η συριακή αντιπολίτευση που εδρεύει στη Γενεύη θέτει ως εκ των ων άνευ ουκ την αποχώρηση του για τη συνέχιση του διαλόγου.
Χθες άρχισε ο νέος γύρος των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με στόχο σχηματισμό νέας κυβέρνησης, στην κατάρτιση νέου Συντάγματος και τη διεξαγωγή βουλευτικών και προεδρικών εκλογών.
"Κατέστη σαφές στους Αμερικανούς ότι πρέπει να κάνουν παραχωρήσεις (...) αλλά την ίδια στιγμή, δεν είναι έτοιμοι να δεχτούν ότι ο Άσαντ θα παραμείνει επ' αόριστον στην εξουσία", τονίζει ο Γεζίντ Σάγιγ, ερευνητής στο Κέντρο Carnegie για τη Μέση Ανατολή. "Θέλουν τουλάχιστον ως προϋπόθεση, ο Ασαντ να φύγει στην αρχή, κατά τη διάρκεια ή στο τέλος μιας περιόδου μετάβασης, κάτι που οι Ρώσοι εξακολουθούν να μην δέχονται. Θα επιτραπεί στον Άσαντ να θέσει υποψηφιότητα στις προσεχείς προεδρικές εκλογές (το 2021); αυτό είναι ένα κρίσιμο θέμα".
Η εκεχειρία της 27^ης Φεβρουαρίου θέλει μόνον μια θρυαλλίδα για να καταρρεύσει.

Ορδές προσφύγων στην Ευρώπη

Η προσφυγική κρίση που προέκυψε με τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων να εγκαταλείπουν τη χώρα τους (και μαζί με αυτούς μετανάστες από το Ιράκ, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν) έκαναν κάτι παραπάνω από επείγουσα την ανάγκη να επέλθει μια προσωρινή αλλά βιώσιμη σταθερότητα στη Συρία. Μακροπρόθεσμες γεωπολιτικές και οικονομικές στρατηγικές αναβάλλονται προς ώρας.