Jagadish Chandra Bose: Doodle για το σοφό που ανακάλυψε τον πόνο των φυτών

12/01/2016 02:39:00 π.μ.

Τα 158 χρόνια από την γέννηση του Jagadish Chandra Bose τιμά η Google με το σημερινό της doodle. Γεννήθηκε σε περιοχή του σημερινού Μπαγκλαντές το 1858 και έγινε γνωστός για το έργο του στη βιοφυσική, αλλά ήταν ένας πολυμαθής που διακρίθηκε στη φυσική, την αρχαιολογία, την επιστημονική φαντασία και για τις καινοτομίες του στα ραδιοκύματα και στα μικροκύματα καθώς επινόησε μια πρώιμη έκδοση των ασύρματων τηλεπικοινωνιών.

Το έργο του Jagadish Chandra Bose (Τζαγκντίς Τσάντρα Μπος)

O Jagadish Chandra Bose ήδη από το 1904, με ανακοίνωσή του προς την Βασιλική Εταιρία της Αγγλίας, υπογράμμισε πως τα φυτά δεν είναι μια απλή πράσινη μάζα, αλλά ένα ζωικό σύνολο προικισμένο με ευαισθησία. Χάρη στην χρήση λεπτεπίλεπτων μηχανισμών, που κατασκεύασε ο ίδιος, όπως το περίφημο “υπερμικροσκόπιο” (crescograph), που πήρε το όνομά του, για την μέτρηση των νευρικών παλμών στα ζώα, απέδειξε πως κάθε φυτό και κάθε όργανο του φυτού εμφανίζει μια ξεχωριστή αντίδραση σε κάθε μηχανικό ερεθισμό και πραγματοποιεί φυσιολογικές εναλλαγές, παρόμοιες με αυτές που εμφανίζουν οι ζωικοί ιστοί. Πειραματίστηκε με κοινά φυτά, όπως ραπανάκια, σέλινα και κουνουπίδια, κι ανακάλυψε πως εμφάνιζαν το αίσθημα της κούρασης και της θλίψης. Με την βοήθεια του “αντηχητικού παλμογράφου” του, που κατέγραφε την ταχύτητα μετάδοσης του παλμικού ερεθισμού, και του “σπινθηροπαλμογράφου” του, που κατέγραφε τις παλμικές δονήσεις του φυτού “τηλέγραφος” (desmodium motorium), απέδειξε την καταπληκτική ομοιότητα ανάμεσα στους παλμούς του φυτού και σ’ εκείνους της καρδιάς των ζώων.

Ακόμα, πραγματοποίησε μια σειρά από πειράματα μελετώντας τις αντιδράσεις των φυτών σε σκόπιμα τραύματα. Απο τα στοιχεία του υπερμικροσκοπίου του, που μεγέθυναν την δόνηση των παλμών δέκα εκατομμύρια φορές, ανακάλυψε πως, όταν τρυπούσε με μια καρφίτσα ένα φυτό, ο ρυθμός της ανάπτυξής του περιοριζόταν αμέσως κατά ένα τέταρτο, και χρειαζόταν κάπου δυό ώρες για να ξεπεράσει το σοκ της μικροσκοπικής πληγής. Αντίθετα, μια τομή με μαχαίρι σταματούσε την ανάπτυξη για πολύ μεγαλύτερες περιόδους.

Ο Jagadish Chandra Bose απέδειξε πως ένας απειροελάχιστος ηλεκτρικός ερεθισμός στο εξόγκωμα, που βρίσκεται στη βάση των φύλλων της μιμόζας (και λειτουργεί στα φυτά όπως οι μυς στα άκρα των ζώων), προκαλεί συστολές και εκτάσεις. Ένας ισχυρότερος ερεθισμός με αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο έχει σαν αποτέλεσμα όχι μόνο την υπερέκταση του μίσχου, αλλά και την απόρριψη του φύλλου. Έτσι, καθόρισε τις θετικές αντιδράσεις σαν “ευχάριστες” ή “ανώδυνες”, και τις αρνητικές, σαν “δυσάρεστες” ή “επώδυνες”. Ανάμεσα στους αναρίθμητους επισκέπτες του Ινδού επιστήμονα, ήταν και ο λογοτέχνης και χορτοφάγος Μπέρναρντ Σω, που παρακολούθησε ένα φύλλο λάχανου, μεγεθυμένο εκατοντάδες φορές στην οθόνη, να αντιδρά δυναμικά στον πόνο και τελικά να πεθαίνει όταν ραντίστηκε με ζεματιστό νερό.

Χάρη στο υπερμικροσκόπιο του Μπός οι μικροσκοπικές ζωικές κινήσεις ενός καρότου παρουσιάζονταν ολοφάνερες στο ανθρώπινο μάτι. Την στιγμή που το άγγιζαν δυό φορτισμένα ηλεκτρόδια, το καρότο φανέρωνε την αντίδραση του πόνου στην οθόνη. Όταν αποκόπηκε ένα φύλλο του φυτού “τηλεγράφος” και τοποθετήθηκε στο νερό, οι “παλμοί” του λιγόστεψαν αλλά δεν έπαψαν να καταγράφονται για τις επόμενες εικοσιτέσσερις ώρες, μέχρι που το φύλλο πέθανε οριστικά. Μια νεαρή μιμόζα έδειξε σαν παράλυτη για αρκετές ώρες, όταν της αφαίρεσαν ένα τραύμα, οι ηλεκτρικές αντιδράσεις του ίδιου του φύλλου εξασθενούσαν αδιάκοπα. Τελικά, δεν παρουσίασε καμιά πλέον αντίδραση, σημάδι πως πέθανε οριστικά.

Στην Αυτοβιογραφία ενός Γιόγκι, ο Παραμχάνσα Γιογκανάντα, αναφέρει πως είδε τον Μπός ν’ αγγίζει μ’ ένα μεταλλικό αντικείμενο ένα σημείο του φυτού φτέρη. Παρακολουθώντας τον οργανισμό του φυτού σε μια τεράστια μεγέθυνση, παρατήρησε πως ο ρυθμός της ανάπτυξης σταμάτησε αμέσως και ξανάρχισε μόνον όταν το αντικείμενο απομακρύνθηκε. Στη συνέχεια, όταν ο Μπος έκοψε το φυτό μ’ ένα ξυράφι, εκδηλώθηκε ένας δυνατός σπασμός, κι ακολούθησε η τραγική αδράνεια του θανάτου. Το θέαμα που παρουσίασε η οθόνη του υπερμικροσκοπίου του Μπος, δεν διέφερε σε τίποτα με την παρακολούθηση του θανάτου ενός ζώου.

Τα φάρμακα προκαλούσαν ανάλογες αντιδράσεις στα φυτά όπως και στα ζώα. Τ’ αποτελέσματα μιας επίπονης μελέτης οδήγησαν σε μια τεράστια φαρμακολογία για την χρήση των διαφόρων ουσιών προς όφελος των ζώων και του ανθρώπου.

Οι έρευνες του Μπός κατέληξαν στην κατασκευή υπερευαίσθητων μηχανημάτων που επιτρέπουν στον άνθρωπο να παρακολουθήσει την ζωή και να μετρήσει τις συναισθηματικές αντιδράσεις των φυτών που παρουσιάζουν εξαιρετική ομοιότητα με αυτές των ζώων. Ο “αντηχητικός παλμογράφος” του μπορούσε να καταγράψει απειροελάχιστους παλμούς σε φυτά, ζώα και ανθρώπους, στο καταπληκτικό χρονικό διάστημα του εκατοστού του δευτερολέπτου. Το μηχάνημα κατασκευάστηκε ειδικά για την μελέτη της συμπεριφοράς των ιστών των φυτών.

Ο ανιδιοτελής Jagadish Chandra Bose και η αναγνώριση

Ο Μπός πρόσφερε τις εφευρέσεις του στον επιστημονικό κόσμο, χωρίς κανένα προσωπικό όφελος. Δεν σκέφτηκε ποτέ του να τις εξασφαλίσει νομικά με διπλώματα ευρεσιτεχνίας, εφόσον τον ενδιέφερε η αλήθεια της φύσης πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε υλικό όφελος. Είπε στον Παραμχάνσα Γιογκανάντα: “Οι αρχές που ακολουθούμε στην εθνική μας παιδεία αποκλείουν την βεβήλωση του πνεύματος με την χρησιμοποίηση των γνώσεων για την απόκτηση πλούτου…”. Τόνισε, ακόμα, πως το Ινστιτούτο Μπός στην Καλκούτα, θα έχει ανοιχτές τις πόρτες του για τους ερευνητές όλου του κόσμου, κι αυτό για να συνεχιστεί η παράδοση των Ινδιών, που αιώνες τώρα δέχονται επιστήμονες από κάθε άκρη της γης.

Ο Jagadish Chandra Bose απόκτησε τον τίτλο του Σερ, δηλαδή την ανώτατη διάκριση των υπηκόων του στέμματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, στα 1917, σαν δείγμα αναγνώρισης για τις μελέτες και τις εφευρέσεις του. Οι συμπατριώτες του τον θεωρούσαν έναν “ρίσι” (φωτισμένο σοφό).