Φόροι και ο δρόμος προς την τυραννία...

Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου http://www.andrianopoulos.gr/    Υπάρχει μια στρεβλή αντίληψη για τους φόρους. Οποτε το δημόσιο έχει προβλήματ...

Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
http://www.andrianopoulos.gr/
  
Υπάρχει μια στρεβλή αντίληψη για τους φόρους. Οποτε το δημόσιο έχει προβλήματα, που δεν του τα έχουν δημιουργήσει οι φορολογούμενοι πολίτες βεβαίως, στρέφεται στην αύξηση της φορολογίας για να τα λύσει. Και μάλιστα, οι θεωρητικοί της λεγόμενης κοινωνικής ευαισθησίας επιμένουν, οι φόροι πρέπει να αφορούν το εισόδημα. Να μην είναι έμμεσοι δηλαδή, αλλά να χτυπούν στην τσέπη όσων κερδίζουν από την δουλειά τους λεφτά. ΟΙ έμμεσοι θεωρούνται άδικοι. Γιατί είναι άδικοι παραμένει μυστήριο. Χτυπάνε, λέει το σχετικό επιχείρημα, εξ ίσου πλούσιους και φτωχούς. Μα οι πλούσιοι είναι λογικό να αγοράζουν περισσότερα πράγματα. Να κάνουν πολύ...
 περισσότερες καταναλωτικές δαπάνες. Πληρώνουν λοιπόν λογικά και περισσότερους έμμεσους φόρους. Αν οι φτωχοί αγοράζουν εξ ίσου πολλά πράγματα με τους εύπορους, τότε δεν είναι φτωχοί. Η, ακόμα χειρότερο, κρύβουν τα πραγματικά τους εισοδήματα. Κανένας δεν μπορεί να κρυφτεί από τους έμμεσους φόρους. Εκεί πραγματικά εξοβελίζεται η φοροδιαφυγή.
Αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει να μπαίνουν έμμεσοι φόροι. Το σωστό είναι να επιβάλλονται όσο το δυνατόν λιγότεροι φόροι. Είτε έμμεσοι, είτε άμεσοι. Και το κράτος να κάνει λιγότερες δαπάνες. Για να υπάρχει ισορροπία. Και να μην προκαλούνται προβλήματα. Το ενοχλητικό βρίσκεται στην εμμονή κάποιων να αδιαφορούν στην ουσία για τα έξοδα του δημοσίου. Και να επιμένουν στην φορολόγηση των εισοδημάτων, κυρίως των υψηλότερων από αυτά, για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων του κράτους. Σπάνια κάποιοι ενδιαφέρονται να μάθουν γιατί δημιουργούνται αυτά τα ελλείμματα. Αυτό που κυρίως απασχολεί όσους παίρνουν τις αποφάσεις είναι η επιβάρυνση της τσέπης των πολιτών.
Κι εδώ έρχεται το ζήτημα της αιτιολόγησης του φόρου στα εισοδήματα. Η μάλλον της αδιαφορίας για την αιτιολόγησή του. Ωσάν οι παραγωγικά εργαζόμενοι να αξιοποιούν περιουσιακά στοιχεία που τους έχει παραχωρήσει το κράτος κι οφείλουν να του πληρώνουν κάποια τέλη για την χρησιμοποίησή τους. Το κράτος δεν αποτελεί όμως κάποια υπερβατική οντότητα που παραχωρεί εξουσίες, δικαιώματα και περιουσιακά στοιχεία. Το κράτος αντίθετα υπάρχει για να τα προστατεύει. Τα δικαιώματα των πολιτών, όπως η απαίτηση προστασίας της ιδιοκτησίας, δεν εξαρτώνται από τις διαθέσεις του κράτους. Αποτελούν απαιτήσεις απέναντί του, σαν αντάλλαγμα για τα οικονομικά βάρη που οι πολίτες φέρουν για την ύπαρξή του. Αλλά κι επειδή τα δικαιώματα αυτά εμφανίζονται ταυτόχρονα, αν όχι πριν, από την δημιουργία του κράτους.
Υπάρχουν εν τούτοις υποστηρικτές της άποψης πως το κράτος έχει το δικαίωμα να αφαιρεί μέσω του φόρου εισοδήματα από τους πολίτες για «τους κοινωνικούς του σκοπούς». Ποιοι είναι και πως ορίζονται οι σκοποί αυτοί δεν γίνεται ποτέ σαφές. Η δύναμη της κάλπης είναι πως νομιμοποιεί τις παροχές προς συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Δεν μπορεί όμως να νομιμοποιήσει την αφαίρεση εισοδήματος από τους μεν για παροχές στους δε. Οι πολίτες, μέσω του θεωρητικού κοινωνικού συμβολαίου που έχει διατυπώσει ο Ρουσώ έχουν συμφωνήσει σε εκχώρηση κυριαρχίας για το κοινό καλό. Οχι όμως και για οικονομικές παρεμβάσεις σε βάρος τους. Πολλοί συγχέουν την ομοφωνία των πολιτών σε κινήσεις αντιμετώπισης κοινωνικών προβλημάτων (έργα υποδομής, σχολεία κλπ) που βασικά αναφέρεται σε εγκρίσεις δαπανών, με την επιβολή φόρων για την συντήρηση του κράτους. Που σημαίνει την επιλεκτική επιβάρυνση ορισμένων, και την αφαίρεση εισοδήματος από την τσέπη τους. Που στηρίζεται το δικαίωμα των κρατικών αρχών να κάνουν κάτι τέτοιο;
Όταν μειώνονται οι φόροι ορισμένοι ομιλούν για παροχές στους πλούσιους*. Παροχές όμως από που; Αν ο Κώστας καλλιεργεί στο κτήμα του πορτοκάλια και μαζέψει ένα και το φάει, είναι δυνατόν να ισχυρισθεί κανείς πως το πορτοκάλι αυτό έρχεται από τον Μιχάλη; Κανείς δεν χρηματοδοτεί τους πλούσιους. Απολαμβάνουν απλά τους καρπούς της πετυχημένης δουλειάς τους. Πρέπει λοιπόν να τιμωρηθούν, επειδή ακριβώς είναι παραγωγικοί και κερδισμένοι; Το εισόδημα είναι προιόν ατομικής προσπάθειας. Εχει σαν βάση την περιουσία των ατόμων που το πετυχαίνουν, κι όχι τα περιουσιακά στοιχεία της εκάστοτε κυβέρνησης η κάποιου αφηρημένου συλλογικού «εμείς». Ιδιαίτερα ο φόρος στην περιουσία είναι εντελώς απαράδεκτος. Τα ακίνητα που έχει κάποιος είναι αγορασμένα από ήδη φορολογημένα εισοδήματα, πλήρωσε φόρους για την κατασκευή τους και πληρώνει φόρους για την όποια μεταβίβασή τους. Τι νόημα λοιπόν έχει ο φόρος για την κατοχή τους; Αυτό συνιστά διαδικασία δήμευσης, κι αποτελεί παραβίαση ατομικού δικαιώματος.
Ακόμα κι αν τα χρήματα που κάποιοι κερδίζουν εργαζόμενοι θεωρούνται απαραίτητα για την διάσωση του κράτους, δεν πρέπει κανείς να ξεχνάει πως το κράτος αυτό δημιουργήθηκε για να προστατεύει τα ατομικά δικαιώματα που ο καθένας μας έχει εξασφαλίσει από γεννησιμιού του. Δικαιώματα δηλ. που υπάρχουν ανεξάρτητα από το όποιο κράτος. Αντίθετα, στα μάτια των κρατιστών το κάθε δικαίωμα, και η κάθε είδους βέβαια ιδιοκτησία, προέρχεται από το κράτος. Το δημόσιο αναδεικνύεται σαν το υπέρτατο αγαθό όν, ενώ οι πολίτες περιορίζονται στο επίπεδο του δουλοπάροικου που εξαρτάται από τις διαθέσεις, την καλή πρόθεση και τις εύνοιες των εκάστοτε κυβερνήσεων. Αυτές είναι βέβαια απόψεις που, όταν κυριαρχήσουν, οδηγούν αναπόφευκτα στην τυραννία.

* Βλ. λ.χ. Paul Krugman, “Now That’s Rich” .The New York Times, 22/08/2010