Ο κίνδυνος του ντόμινο...

Από το Marketing Week Πριν τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2008 υπήρχε στη διεθνή οικονομική κοινότητα η ψευδαίσθηση ότι οι αγορές, αν και ...

Από το Marketing Week

Πριν τη μεγάλη οικονομική κρίση του 2008 υπήρχε στη διεθνή οικονομική κοινότητα η ψευδαίσθηση ότι οι αγορές, αν και μπορεί να λειτουργούν παρορμητικά σε διάφορες φάσεις, είναι κατά βάση ορθολογικές.
Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και τις κατακλυσμικές συνέπειες που είχε η πτώση μιας μόνο εταιρείας σε ολόκληρο τον κόσμο, η άποψη περί «κατά βάση ορθολογικής συμπεριφοράς των αγορών» ..
..εξορίστηκε από τους μακάριους κήπους της οικονομικής ορθοδοξίας. Οι υποστηρικτές της ελευθερίας των αγορών υποχώρησαν στην πολύ λογικότερη, ασφαλέστερηκαι υπερασπίσιμη άποψη, ότι οι αγορές μπορεί να κάνουν λάθη και σε μακροχρόνιο ορίζοντα, απλώς τα λάθη τους είναι λιγότερο βλαπτικά και περισσότερο ελεγχόμενα από τα λάθη που μπορεί να κάνουν οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες, όταν λαμβάνουν επιχειρηματικές αποφάσεις.
Μια από τις επιπτώσεις αυτής της διαπίστωσης, είναι ότι -λόγω της μη ορθολογικής συμπεριφοράς των αγορών- είναι δυνατόν η κατάρρευση μιας μόνο επιχείρησης να προκαλέσει σε μια οικονομία ή μια σειρά αγορών το φαινόμενο του ντόμινο, που να οδηγήσει σε καταστροφές που κατά πολύ υπερβαίνουν τα μεγέθη ή τη σημασία της συγκεκριμένης εταιρείας. Ιδίως όταν η συγκεκριμένη επιχείρηση έχει επιτύχει να μεταφέρει μέρος του κινδύνου όχι μόνο με στους προμηθευτές και τους πιστωτές της, αλλά και στους πελάτες της, όπως συμβαίνει στην περίπτωση μεγάλου ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού, με χρέη αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.
Στην περίπτωση αυτή το φαινόμενο του ντόμινο λειτουργεί προς δύο κατευθύνσεις (upstream & downstream, όπως θα έλεγαν οι Αγγλοσάξονες) και οι επιπτώσεις του μπορεί να έχουν καταλυτικό χαρακτήρα σε μεγάλα τμήματα της οικονομίας μας στην πιο ευαίσθητη χρονικά στιγμή για τη συνολική της πορεία. Με το δεδομένο αυτό, το φαινόμενο του ντόμινο πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθεί. Η σχετική ευθύνη ανήκει προφανώς στους αμέσως ενδιαφερόμενους που πρέπει να βρουν λύσεις, οι οποίες να μοιράσουν το κόστος του προβλήματος στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Όμως το θέμα δεν μπορεί να αφήνει αδιάφορη και την ίδια την πολιτεία, η οποία έχει κάθε συμφέρον να αποτραπεί μια τέτοια εξέλιξη, η οποία αναπόφευκτα θα περιορίσει τα έσοδα της και θα εξαφανίσει τη δυνατότητα να αποκομίσει μέρος έστω των υπερήμερων χρεών.
Η θέση που παρουσιάζουμε εδώ δεν σημαίνει βεβαίως ότι θα πρέπει να υπάρξει επιείκεια σε σχέση με τον επιμερισμό των ευθυνών ή χαριστικές ρυθμίσεις σε ό,τι αφορά εκείνους που δημιούργησαν το συγκεκριμένο πρόβλημα. Άλλωστε όταν τα χρέη ξεπερνούν ένα επίπεδο, είναι βέβαιο ότι την ευθύνη πλέον αναλαμβάνουν οι πιστωτές και οι αναγκαίες συνέπειες στους αμέσως υπευθύνους, δεν είναι πλέον σημαντική παράμετρος του προβλήματος. Αυτό που έχει σημασία είναι να βρεθεί τρόπος να μοιραστεί το κόστος που απομένει (τόσο χρονικά όσο και από πλευράς αριθμού και έκτασης των εμπλεκομένων), με τρόπο που να μην οδηγεί στο φαινόμενο του ντόμινο. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα σε μια περίοδο ελάχιστης ρευστότητας και μεγάλης αβεβαιότητας όπως η σημερινή, το οποίο όμως έχει τεράστια σημασία.
Όταν τα μαθηματικά του χάους άρχισαν να γίνονται ευρύτερα γνωστά και να εκλαϊκεύονται, απέκτησε διάσταση αστικού θρύλου ο ισχυρισμός ότι είναι δυνατόν το χτύπημα των φτερών μιας πεταλούδας στην Κίνα να προκαλέσει θύελλα στη Λατινική Αμερική. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό είναι εφικτό, είναι όμως απολύτως εφικτό η ανεξέλεγκτη κατάρρευση ενός μιντιακού ελέφαντα να προκαλέσει θύελλα στην ελληνική αγορά.