ΒΙΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ...

Γράφει ο Αντώνης Μιχελάκης Δικηγόρος Πολύς θόρυβος έγινε για μια ακόμη φορά μετά τα νέα επεισόδια και τις συγκρούσεις μεταξύ οργανωμέν...

Γράφει ο Αντώνης Μιχελάκης
Δικηγόρος

Πολύς θόρυβος έγινε για μια ακόμη φορά μετά τα νέα επεισόδια και τις συγκρούσεις μεταξύ οργανωμένων οπαδών μεταξύ τους και με την Αστυνομία που συνεχίζονται κανονικά χρόνια τώρα αποκτώντας πλέον τον χαρακτήρα διαχρονικού κοινωνικού φαινομένου που κανένας δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να αντιμετωπίσει.
Το φαινόμενο αυτό, της βίας στους αθλητικούς χώρους, όχι μόνο δεν αποδυναμώθηκε και δεν εκφυλίστηκε στην πορεία του χρόνου αλλά αντιθέτως και παρά την καταγραφή τραυματισμών και θανάτων αυτό φαίνεται να γιγαντώνεται και τελικά να αντιμετωπίζεται, τόσο από την κοινωνία όσο και από την πολιτεία περίπου ως θεσμικό φαινόμενο, εθιμικού πλέον δικαίου για το οποίο, είναι πασιφανές ότι δεν υπάρχει πραγματική διάθεση ούτε αποδοκιμασίας από το κοινωνικό σύνολο ούτε αντιμετώπισης του από την οργανωμένη πολιτεία.
Έτσι σε κάθε νέο κρούσμα βίας και για κάποιες ημέρες το φαινόμενο κυριαρχεί στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας όπου εντελώς υποκριτικά και φαρισαϊκά, αρχικά στηλιτεύεται και καυτηριάζεται από το σύνολο του Τύπου, μέρος του οποίου βέβαια έχει βασική και άμεση ευθύνη τόσο στην γέννηση όσο και στην διαιώνιση του φαινομένου με...
 τα εμπρηστικά, πολεμικά, προκλητικά και εμετικά πρωτοσέλιδα τους.
Στην συνέχεια «ανάβουν» ξανά οι συζητήσεις για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπιστεί το λυπηρό αυτό φαινόμενο, συγκροτούνται τηλεοπτικά πάνελ όπου οι κάθε λογής ειδήμονες καταθέτουν τις αυθεντικές απόψεις τους και προτείνουν τις λύσεις που θα θέσουν τέρμα στο φαινόμενο, ενώ και σε επίπεδο πολιτείας συγκαλούνται άμεσα οι απαραίτητες για την περίπτωση συσκέψεις των αρμοδίων οργάνων, ακούγονται αναλύσεις επί αναλύσεων, και τέλος για πολλοστή φορά ανακοινώνονται «νέα» μέτρα ( τόσο νέα που η θέσπιση και εφαρμογή τους όμοια και απαράλλακτα ανακοινώνεται για πολλοστή φορά από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία) η εφαρμογή των οποίων υποστηρίζεται υποκριτικά ότι θα δώσει τέλος στο απαράδεκτο αυτό φαινόμενο της βίας στο χώρο του αθλητισμού.
Όλα αυτά τα μέτρα που ανακοινώνονται κάθε φορά που θα συμβεί ένα νέο κρούσμα, με μια πρώτη, επιφανειακή ματιά φαίνονται να κινούνται στην σωστή κατεύθυνση, εμφανίζονται δηλαδή ικανά να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο αλλά αν εμβαθύνεις λίγο περισσότερο στην ανάλυση του ζητήματος και αναζητήσεις τα αίτια που το προκαλούν, είναι βέβαιο ότι θα οδηγηθείς στο συμπέρασμα ότι ακόμη και αν εφαρμοστούν κατά γράμμα και μάλιστα με τον αυστηρότερο τρόπο, το φαινόμενο της βίας δεν μπορεί να εξαλειφθεί, δεν μπορεί να ξεριζωθεί αλλά το πολύ να μετατοπιστεί και να μεταφερθεί από τους αθλητικούς χώρους, αλλού.
Η άποψη μου αυτή βασίζεται στην πεποίθηση ότι υποκρινόμαστε και εθελοτυφλούμε όλοι, κοινωνία και πολιτεία, πιστεύοντας πως η βία που βιώνουμε στα γήπεδα της χώρας μας τα τελευταία χρόνια είναι αμιγώς αθλητική, παράγεται δηλαδή και έχει την βάση και την γενεσιουργό της αιτία στην αθλητική αντιπαλότητα μεταξύ των οπαδών, η οποία κατά κάποιους υποδαυλίζεται και από τους ιδιοκτήτες των αθλητικών συλλόγων οι οποίοι την χρησιμοποιούν για να στηρίξουν τα προσωπικά και οικονομικά τους συμφέροντα για να εδραιώσουν την θέση τους τόσο στο αθλητικό επίπεδο όσο και στο ευρύτερο οικονομικό – κοινωνικό.
Χωρίς να παραγνωρίζω την σχετική βασιμότητα της άποψης αυτής αφού είναι βέβαιο ότι οι οργανωμένοι οπαδοί έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς από τους προέδρους – ιδιοκτήτες και μη των ομάδων για να ισχυροποιήσουν την θέση τους εντούτοις πιστεύω ότι η ανάλυση που θέλει την βία να παράγεται από την αθλητική αντιπαλότητα, από τον ανταγωνισμό των ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων που εμπλέκονται ως ιδιοκτήτες ομάδων στον αθλητισμό για το ποιος θα υπερισχύσει στο χώρο και που δήθεν υποδαυλίζεται από άδικες και κυρίως δόλιες διαιτητικές αποφάσεις, είναι υπεραπλουστευτική και περισσότερο παραπλανεί παρά προσεγγίζει τα πραγματικά αίτια του φαινομένου.
Το πρόβλημα της βίας στα γήπεδα, στην Ελλάδα και αλλού είναι πιο σύνθετο, από ότι συνήθως παρουσιάζεται αφού αποτελεί μέρος και αναπόσπαστο κομμάτι της γενικότερης έννοιας που έχουμε μάθει να αποκαλούμε κοινωνική βία.
Στην κατεύθυνση αυτή κινούμενος θα έθετα το πολύ απλό ερώτημα αν αναρωτήθηκε άραγε κανείς γιατί όλα αυτά τα χρόνια ενώ η κοινωνική ανισότητα διευρύνεται διαρκώς και η ψαλίδα μεταξύ των πλούσιων στρωμάτων της ελληνικής κοινωνίας και των φτωχών έχει ανοίξει δραματικά, εν τούτοις πράξεις βίας κοινωνικού περιεχομένου δεν καταγράφονται ούτε καν σποραδικά, με την εξαίρεση των σχεδόν θεσμικών πια επεισοδίων που προκαλούνται σε συλλαλητήρια και άλλες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας από τις επιθέσεις ατόμων του αντεξουσιαστικού χώρου που όμως έχω την εντύπωση ότι απλά επιθυμούν να καταγράψουν την ύπαρξη και παρουσία τους παρά να προκαλέσουν βίαια επεισόδια με απροσδιόριστη κατάληξη.
Με απλά λόγια ή θα πιστέψουμε ότι στην ελληνική κοινωνία συντελέστηκε το θαύμα των θαυμάτων και οι όποιες κοινωνικές αδικίες και αντιθέσεις έχουν περιοριστεί σε τόσο χαμηλά επίπεδα που δεν δύνανται να γεννήσουν αντιδράσεις ή θα πρέπει να αναζητήσουμε αλλού την εξήγηση του φαινομένου αυτού, δηλαδή της παντελούς έλλειψης βίαιης αντίδρασης έναντι του κατεστημένου, κοινωνικού και οικονομικού, από τις περιθωριοποιημένες και οικονομικά εξαθλιωμένες τάξεις του ελληνικού κοινωνικού ιστού.
Ταπεινή γνώμη και πεποίθηση μου αποτελεί ότι θαύματα και μάλιστα τέτοιου είδους στον σκληρό και άγριο κόσμο που ζούμε δεν υπάρχουν και ότι απλά, απλούστατα η λεγόμενη αθλητική βία δεν είναι τίποτα άλλο από κεκαλυμμένη κοινωνική βία, η οποία εκδηλώνεται μέσω του αθλητικού συνδεσμιακού κινήματος που λόγω της μαζικότητας του προσφέρεται για το σκοπό αυτό, ακριβώς όπως οι διαδηλώσεις και τα συλλαλητήρια προσφέρονται για την εκδήλωση των αντιεξουσιαστικών στοιχείων της κοινωνίας.
Για όσους έχουν περάσει έστω και για λίγο από τον χώρο των οργανωμένων οπαδών και συγχρωτιστεί με το σύνολο των ατόμων που τους απαρτίζουν αποτελεί κοινό μυστικό ότι ο χώρος αυτός χρόνια τώρα λειτουργεί άθελα του και ως καταφύγιο, ελπίδα καταξίωσης και κοινωνικής - με την στενή έννοια του χώρου των συνδέσμων - αναγνώρισης, όχι εγκληματικών στοιχείων όπως θέλουν κάποιοι να τους παρουσιάσουν αλλά πάρα πολλών κατατρεγμένων και αδικημένων νεαρών που τόσο η σύγχρονη κοινωνία όσο και η οργανωμένη πολιτεία τους έχει «γυρίσει την πλάτη» στην πραγματικότητα τους έχει θέσει στο περιθώριο εκτός της κοινωνικής ζωής, και που μέσα από το συνδεσμιακό κίνημα αποκτούν την πολυπόθητη όσο και αναγκαία για την επιβίωση και την ψυχική τους ισορροπία οντότητα και προσωπικότητα, αφού μέσα στις τάξεις των οργανωμένων οπαδών αποκτούν αυτό που το ευρύτερο κοινωνικό κατεστημένο, η υπόλοιπη κοινωνία τους αρνείται δηλαδή να μην περνάνε απαρατήρητοι ως ένα τίποτα αλλά να γίνονται γνωστοί και σεβαστοί.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ πως μπορεί να αισθάνεται ένας νέος άνθρωπος που ζει τα πιο όμορφα και δημιουργικά χρόνια της ζωής του μέσα στην ανέχεια, την ανεργία και την δυστυχία που αυτά συνεπάγονται, αποκλεισμένος από παντού, χωρίς καμία ελπίδα ή μια κάποια προοπτική που θα μπορούσε να γλυκάνει λίγο την πρώιμα πικρή ζωή τους ;
Έχετε αναρωτηθεί πως μπορεί να αισθάνονται όλοι αυτοί οι νέοι όταν βλέπουν τους προνομιούχους συνομήλικους τους να απολαμβάνουν χωρίς ιδιαίτερο κόπο τα αγαθά της υπερκαταναλωτικής σύγχρονης κοινωνίας μας, την στιγμή που οι ίδιοι - ελλείψει πόρων, δουλειάς, ικανοποιητικών αμοιβών - σπρώχνονται ολοένα και περισσότερο στο κοινωνικό περιθώριο βυθιζόμενοι στην ανυποληψία και την ανυπαρξία;
Βασικό μου πιστεύω λοιπόν είναι ότι αυτή η αδικημένη και κατατρεγμένη κοινωνική ομάδα που απαρτίζεται από άτομα χωρίς προοπτική και ελπίδα, που φυτοζωεί στις παρυφές της κοινωνικής ζωής και που αναζητώντας διέξοδο από τα αδιέξοδα της, αναγνώριση της ύπαρξης, της προσωπικότητας και της οντότητας ενός εκάστου των μελών τους, όταν βρεθούν σε μαζικούς χώρους όπως είναι οι σύνδεσμοι οπαδών νοιώθουν ότι επιτέλους γίνονται κάποιοι, αποκτούν οντότητα και προσωπικότητα, αισθάνονται δυνατοί και σίγουροι για τον εαυτό τους αλλά κυρίως βρίσκουν την αναγνώριση που η ευρύτερη κοινωνία αρνείται να τους παραχωρήσει, και είναι αυτά τα παιδιά που αποτελούν την βάση και τον κορμό των αντίπαλων στρατοπέδων που χτυπιούνται αλύπητα τα τελευταία χρόνια.
Μόνο στους χώρους αυτούς λοιπόν η όποια προσωπικότητα τους αναγνωρίζεται, γίνεται σεβαστή και μάλιστα όσο περισσότερο θράσος και δύναμη επιδεικνύουν τόσο μεγαλύτερος είναι ο σεβασμός που απολαμβάνουν από την ομήγυρη, γεγονός που τους κάνει να αισθάνονται ακόμη πιο σημαντικοί και υπολογίσιμοι.
Εν κατακλείδι μου είναι εξαιρετικά δύσκολο να πιστέψω ότι ένας νέος άνθρωπος οπουδήποτε στην γη και στο πολιτισμένο κόσμο μας θα μπορούσε να σκοτώσει κάποιον συνάνθρωπο του μόνο και μόνο γιατί ο απέναντι του έχει διαφορετικό αθλητικό πιστεύω από τον ίδιο. Αλλά και στην απίθανη περίπτωση που θα συνέβαινε αυτό πάλι τα συμπεράσματα θα ήταν τραγικά και απελπιστικά αφού και αυτή όπως άλλωστε όλες οι εκδηλώσεις τόσο των μεμονωμένων ατόμων όσο και των διαφόρων επί μέρους ομάδων ατόμων που δρουν συλλογικά αντανακλούν το επίπεδο και την ποιότητα της δήθεν πολιτισμένης - ανεπτυγμένης κοινωνίας μας.
Τις παραπάνω απόψεις νομίζω δικαιώνει πανηγυρικά η δραματική οικονομική κρίση που περνάει η πατρίδα μας την τελευταία διετία κατά την οποία παρά την δραστική περικοπή μισθών και επιδομάτων που αποδυναμώνουν απελπιστικά την αγοραστική δύναμη των πολιτών, παρά την συνεχιζόμενη έκρηξη τιμών ακόμη και στα βασικά είδη διατροφής η δαπάνη για την κατανάλωση των οποίων είναι εντελώς ανελαστική αφού συνδέονται με τα απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση του ανθρώπου, παρά την εκρηκτική αύξηση της ανεργίας που επιδεινώνει έτι περαιτέρω τα προηγούμενα, η αναμενόμενη και απολύτως δικαιολογημένη κοινωνική εξέγερση ακόμη αναζητείται την ίδια στιγμή που κάθε αθλητικό γεγονός αποτελεί ένα εν δυνάμει πεδίο αντιπαράθεσης και μάχης μεταξύ αντίπαλων οπαδών ή μεταξύ αυτών και των Μονάδων Καταστολής της ελληνικής Αστυνομίας.
Συνεπής λοιπόν με τις παραπάνω σκέψεις, θα εκφράσω την άποψη ότι εκτός από υποκριτική είναι και ουτοπική η προσδοκία των θεσμικών οργάνων της ελληνικής πολιτείας και της κοινωνίας γενικότερα ότι η βία με την όποια μορφή και αν παρουσιάζεται θα εξαλειφθεί αυτόματα μόνο με την εφαρμογή των μέτρων που κατά καιρούς εξαγγέλλονται για την αντιμετώπιση της αθλητικής βίας αφού με τον τρόπο αυτό δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα στην βάση του, δεν αντιμετωπίζονται οι γενεσιουργές αιτίες αυτού δεν ξεριζώνεται η σάπια ρίζα του αλλά επιχειρείται να αποκοπεί απλά ένα κλαδί με αποτέλεσμα να είναι απολύτως βέβαιο ότι το περισσότερο που μπορεί να επιτευχθεί με την τακτική αυτή είναι η μετατόπιση των φαινομένων βίας από τον χώρο του αθλητισμού σε άλλους χώρους μαζικής δράσης.
Αυτό είναι σίγουρο ότι θα συμβεί αφού τα αίτια που γεννούν την βία - κατά την άποψη μου - δεν είναι αθλητικής αλλά κοινωνικής φύσεως και άρα μέχρις ότου η κοινωνική και οικονομική ανισότητα θα σπρώχνει σοβαρή μερίδα νέων στο περιθώριο δημιουργώντας τους πολλαπλά αδιέξοδα, καμία βία δεν μπορεί να εξαλειφθεί, φοβούμαι ούτε καν να περιοριστεί. Το πολύ αν στραγγαλιστεί στο χώρο που δρα σήμερα να τον εγκαταλείψει και να αναζητήσει αλλού το πρόσφορο έδαφος για να εκτονώσει την οργή και την απελπισία του.
Τρανή απόδειξη όλων των παραπάνω η Αγγλία και η Γαλλία όπου μετά από μια σειρά πραγματικά αυστηρών μέτρων οι κυβερνώντες κατάφεραν μεν να εξαλείψουν την βία από τα γήπεδα τους τα οποία έγιναν εκκλησίες αλλά φευ γι’ αυτούς την μετέφεραν στους δρόμους, στις φτωχογειτονιές και στις συνοικίες που ζουν οι απόκληροι και εξαθλιωμένοι φτωχοδιάβολοι της ζωής.
Κλείνοντας θα τολμήσω να πω ότι με την πάροδο του χρόνου πείθομαι ολοένα και περισσότερο ότι η μη αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου αποτελεί διαχρονική επιλογή της πολιτείας και των οργάνων αυτής αφού δια του τρόπου αυτού πετυχαίνουν αφενός να περιορίσουν στους κλειστούς χώρους των γηπέδων και των συνδέσμων οπαδών όπου και ευκολότερα ελέγχουν την κοινωνική δυσαρέσκεια και αφετέρου κρατούν και εξασφαλίζουν μια επίπλαστη κοινωνική ειρήνη αποφεύγοντας μια γενικευμένη κοινωνική έκρηξη που θα ορμούσε στους δρόμους και θα δημιουργούσε συνθήκες ακόμη και εξέγερσης των οικονομικά εξαθλιωμένων κοινωνικών στρωμάτων πέρα από το φαινόμενο του ντόμινο που θεωρητικά θα μπορούσε να δημιουργηθεί και που θα έθετε σε κίνδυνο ανάλογα, με την έκταση που θα ελάμβανε, ακόμη και το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα.
Δεδομένης δε της κατάστασης πολιτικής ρευστότητας που επικρατεί τόσο στο εσωτερικό λόγω της οικονομικής κρίσης όσο και στο εξωτερικό γειτονικό περιβάλλον με τις συνεχείς εξεγέρσεις γειτονικών αραβικών λαών, το «φύλαγε τα ρούχα σου για να έχεις τα μισά», είμαι σίγουρος ότι κυριαρχεί στην σκέψη της ελληνικής άρχουσας τάξης που για κανένα λόγο δεν θα διακινδύνευε την ύπαρξη ή ακόμη και τα προνόμια της μόνο και μόνο για να αποτρέψει τον τραυματισμό 50-100 ανθρώπων και 10-20 νεκρών που μπορεί να υπάρξουν μέσω της βίας στους αθλητικούς χώρους.
Περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη λοιπόν και μέτρα στην κατεύθυνση της αποκατάστασης της συνοχής του κοινωνικού ιστού που αποδομείται ραγδαία το τελευταίο χρονικό διάστημα, άρση των ανισοτήτων και ενέργειες που να δίνουν εργασία, ελπίδα, όραμα και δικαίωμα στη ζωή και στο όνειρο σε όλους και όχι μόνο στους λίγους, γιατί το δένδρο του κακού για να το εξαλείψεις πρέπει να το ξεριζώσεις και όχι απλώς να το κλαδέψεις.