10 χρόνια μετά: “Χωρίς λόγο οι ανησυχίες για τη διεύρυνση προς ανατολάς”

Την Πρωτομαγιά του 2004 έγινε η μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της ΕΕ με δέκα νέες χώρες. Η χαρά και οι προσδοκίες ήταν μεγ...

Την Πρωτομαγιά του 2004 έγινε η μεγαλύτερη διεύρυνση στην ιστορία της ΕΕ με δέκα νέες χώρες. Η χαρά και οι προσδοκίες ήταν μεγάλες. Ο επιχειρηματικός κόσμος φάνηκε όμως...
επιφυλακτικός. Ματαίως.

Πυροτεχνήματα, αλυσίδες με πολύχρωμα φωτάκια και μια θάλασσα από σημαίες της ΕΕ ήταν ο διάκοσμος πριν από ακριβώς δέκα χρόνια, όταν, σαν σήμερα, γίνονταν πλήρη μέλη της ΕΕ οκτώ χώρες της ανατολική Ευρώπης, η Κύπρος και η Μάλτα. Το ίδιο εντυπωσιακές ήταν και οι εκδηλώσεις στις Βρυξέλλες με τη θερμή υποδοχή των νέων μελών.

Τρία σημεία
Τόσο θερμή δεν ήταν όμως η ανταπόκριση από τον επιχειρηματικό κόσμο. Με ανάμεικτα αισθήματα έβλεπαν οι επιχειρηματίες τη διεύρυνση της ΕΕ προς ανατολάς. Διότι διεύρυνση της εσωτερικής αγοράς σήμαινε μεν περισσότερη κατανάλωση αλλά και περισσότερο ανταγωνισμό. Οι Γερμανοί ήταν κυρίως αυτοί που έβλεπαν με μεγάλο σκεπτικισμό την εξέλιξη. «Τρία σημεία τους προβλημάτιζαν», θυμίζει ο καθηγητής Μίχαελ Γκρέμινγκ από το Ινστιτούτο Γερμανικής Οικονομίας (IW) στην Κολωνία. «Ο ενισχυμένος ανταγωνισμός εντός της χώρας από ανατολικοευρωπαϊκές εταιρείες με τα προϊόντα τους, οι πιέσεις για εξορθολογισμό των επιχειρήσεων που εγκαθίστανται και παράγουν στη Γερμανία στη χώρα, και τέλος η μετακίνηση μεγάλου αριθμού μεταναστών από τις νέες στις παλιές χώρες της ΕΕ λόγω διαφοράς βιοτικού επιπέδου και υψηλής ανεργίας. Το 2003 ο τότε μέσος όρος κατά κεφαλήν εισοδήματος ανά κάτοικο στις υπό ένταξη χώρες ήταν γύρω στο ήμισυ των 15 τότε κρατών – μελών της ΕΕ.

Τελικά όλα πήγαν καλά
Αλλά και ο Φέλιξ Πακλέπα, διευθυντής του Κεντρικού Γερμανικού Συνδέσμου Εργολάβων Οικοδομών θυμάται πόσο ανήσυχος ήταν με την εξέλιξη, διότι από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο οικοδομικός κλάδος της Γερμανίας περνούσε μακρά φάση ύφεσης. «Ο φόβος απέναντι σε ανταγωνιστές με φθηνότερα εργατικά χέρια ήταν μεγάλος, επειδή το ημερομίσθιο ήταν χαμηλότερο». Αλλά όλα πήγαν τελικά καλά υπό τη σημερινή οπτική γωνία. Οι αριθμοί αποδεικνύουν του λόγου το αληθές: δέκα χρόνια μετά μόνο ένα ποσοστό 10% των ερωτηθέντων επιχειρηματιών δηλώνει ότι η προς ανατολάς διεύρυνση είχε σημαντικές επιπτώσεις για τους ίδιους, αναφέρεται σε σχετική μελέτη του Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας (IW) της Κολωνίας. Από τη χρονιά ένταξης, το 2004, διπλασιάστηκαν τόσο οι εισαγωγές, όσο και οι εξαγωγές. Η Πολωνία, ως κύρια χώρα εξαγωγής γερμανικών προϊόντων, απέκτησε μεγάλη σημασία σε αντίθεση με την Ουγγαρία που η σημασία της υποβαθμίστηκε. Άρα, τα χειρότερα σενάρια δεν επιβεβαιώθηκαν. «Οφείλεται στο ότι για παράδειγμα ο αριθμός των μεταναστών ήταν μικρότερος από τον προσδοκώμενο» πιστεύει ο Φέλιξ Πακλέπα.

Σκληρός ο ανταγωνισμός
Παρόλα αυτά η διεύρυνση είχε και αρνητικές επιπτώσεις, αν και ήπιες. «Παρατηρούμε ότι ο ανταγωνισμός στον οικοδομικό κλάδο έχει γίνει πιο σκληρός», λέει ο Πακλέπα. «Οφείλεται στο διαφορετικό κόστος στα ημερομίσθια και στις εισφορές κοινωνικής ασφάλειας με αποτέλεσμα η διαφορά να ανέρχεται στα 18,19 ευρώ την ώρα». Αξίζει να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο, εργαζόμενοι και εταιρείες μπορούν να παραμείνουν για ένα χρονικό διάστημα λίγων μηνών στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας τους, ακόμη κι αν εργάζονται σε άλλη χώρα – μέλος της ΕΕ.

«Καλοδεχούμενοι οι ξένοι εργαζόμενοι»

Ελαφρές απογοητεύσεις βίωσαν όμως και οι αισιόδοξοι και υποστηρικτές της διεύρυνσης, μιας και δεν υλοποιήθηκαν όλες οι προσδοκίες τους. «Είχαμε ρωτήσει τότε τις επιχειρήσεις εάν περιμένουν μεγαλύτερη ανάπτυξη στις δέκα νέες χώρες. Τότε είχαν εκφραστεί με συγκρατημένη αισιοδοξία», θυμίζει ο Μίχαελ Γκρέμλινγκ. Τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν κι αυτή υπερβολική. Ο λόγος έγκειται στις αναδυόμενες οικονομίες, που την ίδια εποχή σημείωναν ραγδαία ανάπτυξη. «Οι θετικές ωθήσεις που αρχικά καταγράφηκαν στην ανατολική Ευρώπη μεταφέρθηκαν στη συνέχεια σε άλλες χώρες», πιστεύει ο Γκρέμλινγκ. Αλλά και οι γερμανικές οικοδομικές εταιρείες από την πλευρά τους, δεν τόλμησαν μεγάλα ανοίγματα στον χώρο της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.
Και ενώ ο φόβος για ενδεχόμενη αύξηση του ποσοστού των μεταναστών ήταν μεγάλος, δέκα χρόνια μετά οι επιχειρήσεις και οι οικονομικές ενώσεις βλέπουν το θέμα λίγο διαφορετικά. «Η δημογραφική εξέλιξη επιβάλει να αναζητούμε εργατικό δυναμικό από την ανατολική Ευρώπη» τονίζει ο Πακλέπα. «Ο αριθμός των νέων που μπορούμε να κερδίσουμε στη Γερμανία για τα εργοστάσιά μας μειώνεται, έτσι ώστε να είναι καλοδεχούμενοι σήμερα, περισσότερο από ότι πριν από δέκα χρόνια, εργαζόμενοι από τις χώρες αυτές».

Deutsche Welle

Greek Finance Forum