Ο κομαντάντε Τσάβες χάνει τη λάμψη του

Μπορεί να κερδίσει και πάλι, αλλά η αντίστροφη μέτρηση για το καθεστώς του άρχισε ήδη   Στις κάλπες που ανοίγουν σήμερα στη μακ...

Μπορεί να κερδίσει και πάλι, αλλά η αντίστροφη μέτρηση για το καθεστώς του άρχισε ήδη

 

Στις κάλπες που ανοίγουν σήμερα στη μακρινή Βενεζουέλα ο Ούγκο Τσάβες δεν είναι - για πρώτη φορά εδώ και 13 χρόνια - το αδιαφιλονίκητο φαβορί. Γι’ αυτό δεν ευθύνεται μόνο η φυσική κόπωση της εξουσίας  και η (δια)φθορά του καθεστώτος του, ούτε μόνο ο καρκίνος και οι χημειοθεραπείες που έχουν μετατρέψει τον κομαντάντε της Βενεζουέλας σε σκιά του παλιού, υπερ-δραστήριου εαυτού του: μεγάλο ρόλο παίζει ότι για πρώτη φορά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2002 η αντιπολίτευση - ντόπια και… ξένη - δείχνει να έχει βρει έναν αντάξιο αντίπαλό του στο πρόσωπο του 40χρονου Ενρίκε Καπρίλες. Ο αριστερός «πρεζιντέντε» ίσως κερδίσει και αυτή τη μάχη, αλλά στο Καράκας επικρατεί μια αίσθηση fin de regime, τέλους εποχής για το καθεστώς του.

Ο Τσάβες, για τον οποίο ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες είχε πει κάποτε πως «έχει σώμα από μπετόν αρμέ», δεν είναι καλά - και το σύστημα της εξουσίας του ραγίζει μαζί του, όπως κάθε προσωποπαγές καθεστώς που δεν έχει εξασφαλίσει τη διαδοχή. Επειτα από τρεις χειρουργικές επεμβάσεις στην Κούβα και παρά τις διαβεβαιώσεις ότι έχει θεραπευθεί, ο χαλκέντερος πρώην αλεξιπτωτιστής είναι πια χλωμός, κουρασμένος, μιλάει λίγο και ιδρώνει πολύ.

Μαζί του ιδρώνει και η «αυλή» του, οι σκωπτικά αποκαλούμενοι «μπολιγάρχες» - η ισχυρή επιχειρηματική τάξη που σχηματίστηκε γύρω του θησαυρίζοντας από τα πετροδολάρια. Πίσω από τον λαοπρόβλητο ηγέτη, άλλωστε, κρύβεται ένας ολοκαίνουργιος κρατικο-κομματικός μηχανισμός διαχείρισης του πετρελαϊκού πακτωλού που αντικατέστησε τα παλιά made in USA συστήματα εξουσίας και διανομής του πλούτου. Νέα «τζάκια» αντικατέστησαν τα παλιά. Και μπορεί ο κομαντάντε να έκανε κρατικοποιήσεις επιχειρήσεων και ορυχείων και αναδιανομή καλλιεργήσιμης γης, αλλά ο σοσιαλισμός του παραμένει light, αφού το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλούσιων παραμένει αχανές.

Ο Τσάβες μπορεί να έγινε διάσημος «κράζοντας» τον Μπους και τον πόλεμο στο Ιράκ, αλλά χάρη σε αυτόν είδε το πετρέλαιο να εκτοξεύεται από τα οκτώ δολάρια το βαρέλι στα 100 όπου κυμαίνεται σήμερα: εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετα ετήσια έσοδα, από τα οποία δυστυχώς  ένα μικρό μόνο μέρος φαίνεται πως φτάνει ως τους φτωχούς των παραγκουπόλεων. Μια τσίγκινη παράγκα στα περίχωρα του Καράκας μπορεί να έχει πλέον τζάμπα ρεύμα, μεγάλο ψυγείο γεμάτο επιδοτούμενα τρόφιμα και τηλεόραση LCD, «δώρα» του κομαντάντε στους φτωχούς πιστούς του, μπορεί ακόμη και να εξυπηρετείται από (κουβανούς) δασκάλους και γιατρούς, αλλά στο τέλος της ημέρας παραμένει πάντα παράγκα.

Αυτή άλλωστε είναι και η βασικότερη «εξ αριστερών» μομφή προς τον «πρεζιντέντε»: ότι ναι μεν έκανε πολλά για τους φτωχούς της χώρας του αλλά και αυτά μοιάζουν λίγα μπροστά στο βουνό από χρήματα που πέρασαν από τα χέρια του την τελευταία δεκαετία. Χρήματα που εν μέρει ξοδεύτηκαν σε οπλικά συστήματα, σε μεγάλα ενεργειακά δημόσια έργα κτλ., αλλά βέβαια κατέληξαν και στις τσέπες των νέων «ημετέρων», σε μια χώρα 30 εκατομμυρίων κατοίκων, η οποία φυσικά δεν έμαθε τη διαφθορά (κυβερνητική, δικαστική, αστυνομική) επί Τσάβες ούτε θα τη ξεχάσει ύστερα από αυτόν. Σίγουρα πάντως δεν ξοδεύτηκαν  σε ουσιαστικές υποδομές: τα μπλακάουτ ηλεκτροδότησης είναι συχνά, οι δρόμοι είναι γεμάτοι λακκούβες, γέφυρες καταρρέουν - και το πρόσφατο πολύνεκρο δυστύχημα στο διυλιστήριο δεν οφειλόταν σε σαμποτάζ, όπως πολλοί πίστεψαν, αλλά στην έλλειψη συντήρησης.

Οι Βενεζουελανοί αγαπούν ακόμη τον Τσάβες, όσο κι αν κούρασε ή κουράστηκε: θυμώνουν όμως μαζί του για την αδυναμία του να ελέγξει την εγκληματικότητα και τον πληθωρισμό που τρέχει με 18%. Και πάνω απ’ όλα θυμώνουν για την επανάσταση που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Καπρίλες
«Λιγνός», «κεντρο-αριστερός» και κροίσος    Αντίθετα από τους «μπολιγάρχες», τους επιχειρηματίες που έγιναν πλούσιοι επί Τσάβες, ο «el flaco» («λιγνός») Καπρίλες δεν ιδρώνει με τίποτε. Αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο μιας νέας νίκης του Τσάβες, που θα του επιτρέψει να παραμείνει στην εξουσία ως το 2019, οι ισχυροί της χώρας (και του ημισφαιρίου) που επιθυμούν την ανατροπή του έβαλαν απέναντί του έναν σαραντάρη μαραθωνοδρόμο, ο οποίος «οργώνει» την ύπαιθρο και τα υποβαθμισμένα προάστια των πόλεων της Βενεζουέλας υποσχόμενος στους φτωχούς ότι θα συνεχίσει τις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις του Τσάβες, αλλά καλύτερα, πιο δίκαια και αποτελεσματικά.  

Αν και εκατομμυριούχος, παιδί πλούσιας οικογένειας, ο Καπρίλες δηλώνει «κεντροαριστερός» και λάτρης του βραζιλιάνου πρώην προέδρου Λούλα ντα Σίλβα, του οποίου την πολιτική λέει ότι θέλει να αντιγράψει. Θα κόψει βέβαια το φθηνό πετρέλαιο προς την Κούβα και άλλα νοτιοαμερικανικά κράτη, αλλά δεν θα πειράξει - έτσι λέει τουλάχιστον - την κοινωνική πολιτική, τα βοηθήματα και τις κοινωνικού χαρακτήρα επιδοτήσεις βασικών αγαθών του αντιπάλου του.     

Ρόρι Κάρολ, συγγραφέας της βιογραφίας «Comandante»
«Εχει ξεμείνει από ιδέες και ενέργεια»  
Μιλάει στο «Βήμα» ο ιρλανδός δημοσιογράφος Ρόρι Κάρολ, πρώην πολεμικός ανταποκριτής στο Ιράκ και αλλού, που διετέλεσε ανταποκριτής της «Guardian» στο Καράκας (2006 – 2012). Εχει γράψει ένα βιβλίο για τον  Τσάβες, με τίτλο «Comandante», που θα κυκλοφορήσει τον ερχόμενο Μάρτιο.

Πιστεύετε ότι πολιτικά ο Τσάβες έχει «φάει τα ψωμιά του»;   

«Πολλοί άνθρωποι που στο παρελθόν ψήφιζαν Τσάβες έχουν βαρεθεί να βλέπουν τις υποδομές να καταρρέουν, τις καλές δουλειές να σπανίζουν και την έξαρση της εγκληματικότητας. Υπάρχει ευρέως η αίσθηση ότι ο Τσάβες έχει ξεμείνει από ιδέες και ενέργεια, γεγονός λογικό, δεδομένης της μάχης που δίνει με τον καρκίνο. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους, ναι, ο Τσάβες έχει “φάει τα ψωμιά του”. Παρ’ όλα αυτά εκατομμύρια άλλοι εξακολουθούν να λατρεύουν τον «Κομαντάντε και να τον θεωρούν φίλο και παραστάτη των φτωχών. Και φυσικά ο ίδιος παραμένει ένας οξυδερκής πολιτικός, πανίσχυρος θεσμικά, και με ένα κρατικό θησαυροφυλάκιο γεμάτο πετροδολάρια. Ολα αυτά ίσως αποδειχθούν αρκετά για να του δώσουν ακόμη μία θητεία».

Ποια είναι η άποψή σας για τον Καπρίλες; Αν εκλεγεί, θα ανατρέψει τα κοινωνικά προγράμματα του Τσάβες, όπως φοβούνται πολλοί;  

«Νομίζω ότι ο Καπρίλες θα σταματούσε το κύμα κρατικοποιήσεων και υποχρεωτικών απαλλοτριώσεων που εφαρμόζει ο Τσάβες, και θα επιχειρούσε σταδιακά να καταργήσει τους κρατικούς ελέγχους στις νομισματικές ισοτιμίες, στις τιμές βασικών αγαθών και σε κάποια ακόμη πράγματα. Σε πρώτη φάση όμως δεν νομίζω ότι θα πειράξει το σύστημα κρατικών επιδοτήσεων που επιτρέπει τόσο χαμηλές τιμές καταναλωτή για τη βενζίνη και το ηλεκτρικό ρεύμα. Από εκεί και πέρα, όλοι οι πρόεδροι της Βενεζουέλας είναι λαϊκιστές, ως έναν βαθμό. Οποιος και να νικήσει πάντως είναι σχεδόν βέβαιον ότι θα υποχρεωθεί να υποτιμήσει το νόμισμα».

Σχόλια αναγνωστών (0)